Powrót Stańczyka
- Szczegóły
- Opublikowano: sobota, 29 październik 2016 11:40
- Adam Kowalczyk
Niezmordowany Lech Mażewski wydał swoją kolejną książkę „Oblany egzamin z polityki: o narodzinach, istnieniu i upadku państwa polskiego w latach 1806-1874”. Nie jest to książka lekka bo wymaga zainteresowania i minimalnej wiedzy ale czyta się dobrze. Dzieło to jest zwieńczeniem wielu lat badań, których wyniki były przedstawiane na kolejnych konferencjach naukowych odbywających się również w naszym rodzimym Olsztynie. Celem Autora było odnowienie spojrzenia na historię polityki polskiej XIX wieku.
Mógłby ktoś myśleć, że o Księstwie Warszawskim, Królestwie Polskim czy naszych powstaniach narodowych napisano już tyle, że nie ma nic do dodania, że wiemy już wszystko.
Mażewski udowodnił, że wprawdzie fakty są od dawna znane i rzeczywiście trudno coś nowego odkryć ale można i należy uchylić werdykt historyków i odesłać materiały do ponownego rozpatrzenia. Istotne jest to, że nie tyle opierał się na wcześniejszych opracowaniach choć ich nie ignoruje, ile posłużył się bezpośrednio źródłami i opiniami z epoki by od nowa wyrobić sobie opinię pozbawioną naleciałości późniejszych ocen.
Nie było to proste czytanie i wyciąganie wniosków w zaciszu gabinetu. Niejako po drodze powstało wiele bezcennych opracowań poświęconych dziejom „Rzeczpospolitej jeden i pół” jak Autor nazywa niesuwerenne państwo polskie istniejące w różnych formach w latach 1806-1874. Przywołać tu należy ostatnio wydane: „System polityczny, prawo i konstytucja Królestwa Polskiego 1815-1830”, „Przemiany ustrojowe Królestwa Polskiego w latach 1830-1833”,„Królestwo Polskie w okresie namiestnictwa Iwana Paskiewicza (1832-1856)” oraz „Aleksander Wielopolski. Próba ustrojowej rekonstrukcji Królestwa Polskiego w latach 1861-1862”.
Dla kogoś przyzwyczajonego do codziennej narracji historycznej wg której w XIX wieku Polski nie było na mapie Europy, skupienie się na dziejach państwa polskiego istniejącego w latach 1806-1874 wydaje się być czymś zdumiewającym. Lech Mażewski krok po kroku udowadnia, że w omawianym okresie Polacy nie tylko mieli szansę, ale nawet dysponowali własnym państwem. Państwo to było ułomne ale jednak pozwalało na realizację polskich interesów i aspiracji narodowych a nawet kilkakrotnie byliśmy bliscy odbudowy Polski. Tak się jednak nie stało.
„W analizowanym okresie Niemcy i Włosi doprowadzili do zjednoczenia ich państw po wielu wiekach rozbicia, Węgrzy uzyskali status współgospodarza w dualistycznej monarchii habsburskiej, a mieszkańcy Finlandii po raz pierwszy w swej historii stworzyli państwo.
Polacy natomiast stracili wszystko, co w zakresie istnienia własnego państwa uzyskali w 1807 r., co uległo dalszemu wzmocnieniu w 1815 r., zachowało się po 1832 r. i poddane zostało ustrojowej rekonstrukcji w latach 1861–1862. Zazwyczaj umyka to naszej uwadze, ale jest czymś zupełnie nadzwyczajnym, że inne narody zdołały osiągnąć sukces, a my w tym samym czasie, po udanym starcie, ponieśliśmy spektakularną klęskę.”
Wbrew pozorom wynikające z pracy Autora wnioski wcale nie są pesymistyczne. Krok po kroku Mażewski wykazuje, że mieliśmy wpływ na swoje dzieje, w niektórych momentach nawet decydujący. Popełnione błędy spowodowały zmarnowanie koniunktury i klęskę ale też jest to dowód na to, że bieg dziejów wcale nie jest przesądzony i skoro błędami można wszystko zepsuć to działaniem rozsądnym można też wszystko zyskać.
Myślę, że nie popadnę w przesadę jeśli napiszę, że uważam Lecha Mażewskiego za godnego kontynuatora krakowskiej szkoły historycznej, za nowego Stańczyka.
Adam Kowalczyk
Autor: Lech Mażewski „Oblany egzamin z polityki, O narodzinach, istnieniu i upadku państwa polskiego w latach 1806-1874” Radzymin 2016 s. 314
... taaa Może p. Redaktor nie doczytał, ale gmina nie może w Polsce ogł...