Region

W ZK w Barczewie mogło dochodzić do stosowania tortur – Raport KMPT

Szczegóły

Opublikowano: środa, 01 luty 2023 12:24

Prokuratura prowadzi śledztwo w sprawie podejrzenia znęcania się ze szczególnym okrucieństwem przez funkcjonariuszy Służby Więziennej z Barczewa nad osobami pozbawionymi wolności. To efekt raportu Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, działającego w Biurze RPO.
Prokuratura Rejonowa Olsztyn-Północ wszczęła w styczniu śledztwo w sprawie podejrzenia przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Służby Więziennej zakładu karnego w Barczewie, do czego miało dojść w październiku 2022 r.

„Miało ono polegać na znęcaniu się psychicznym i fizycznym ze szczególnym okrucieństwem nad osobą prawnie pozbawioną wolności, poprzez m.in. wyzywanie słowami wulgarnymi, bicie po całym ciele, podduszanie i podtapianie” – poinformował w środę rzecznik Prokuratury Okręgowej w Olsztynie Daniel Brodowski.

Jak wyjaśnił, wcześniej prowadzone było postępowanie sprawdzające po zawiadomieniu złożonym w listopadzie ub. roku przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Prokurator przesłuchał wówczas pokrzywdzonego, który był wskazywany (w zawiadomieniu) jako osoba, wobec której zachowanie funkcjonariuszy SW nie było prawidłowe.

Brodowski przekazał, że obecnie prokuratorskie postępowanie jest prowadzone w szerszym zakresie, co znaczy, że pokrzywdzonych mogło być więcej osób. „Śledztwo jest w toku, gromadzony jest materiał dowodowy. Sprawa jest na etapie in rem, czyli nikomu nie przedstawiono zarzutów” – zaznaczył.

Raport Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT), z którego wynika, że w zakładzie karnym w Barczewie mogło dojść do nieprawidłowości, w tym stosowania tortur, opublikowano we wtorek na stronie internetowej RPO. Został sporządzony po niezapowiedzianej wizytacji, którą przeprowadzili w tym zakładzie od 17 do 20 października 2022 pracownicy KMPT, działającego w Biurze RPO.

„Delegacja KMPT powzięła uzasadnione podejrzenia, że w tym zakładzie dochodzi do aktów przemocy ze strony niektórych funkcjonariuszy względem osadzonych, w tym do tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania” – poinformowano na stronie RPO.

W opisie raportu podano, że podczas wizytacji przedstawiciele KMPT „ustalili z dużym prawdopodobieństwem”, że funkcjonariusze zastraszają osadzonych, stosują represje, przemoc fizyczną i słowną. „Osadzeni są wyciągani z celi, doprowadzani do pomieszczeń niemonitorowanych, gdzie następnie są bici, obrażani, zastraszani, podduszani, a nawet podtapiani (tzw. waterboarding)” – wskazano.

„W niektórych przypadkach funkcjonariusze zakładają więźniom na głowę czarny worek lub mokry ręcznik. W Zakładzie panuje ostry reżim i dyscyplina, która zdaniem delegacji KMPT utrzymywana jest w nieformalny sposób. Od 2021 r. nie stosowano bowiem żadnych środków przymusu bezpośredniego, co jest również wyjątkiem, jeśli chodzi o tego typu jednostki” – czytamy w raporcie.

Z raportu wynika również, że u jednego z osadzonych w wyniku pobicia miało dojść do zatrzymania akcji serca. „Nie wezwano pogotowia, funkcjonariusze samodzielnie reanimowali osadzonego, ostatecznie przywracając jego czynności życiowe” – podano na stronie RPO.

Podczas wizytacji innej placówki na terenie kraju, w trakcie poufnej rozmowy indywidualnej, przedstawiciel KMPT również otrzymał informacje o stosowaniu tortur w Zakładzie Karnym w Barczewie. Rozmówca złożył na ręce przedstawiciela KMPT skargę w tym zakresie. Sytuacja, którą przedstawił mężczyzna, miała miejsce w czerwcu 2022 r. Jak opisał mężczyzna, najpierw został popchnięty na ścianę i ustawiony twarzą do niej, wykręcono mu ręce do tyłu, a następnie dwóch funkcjonariuszy pociągnęło go za nogi, w efekcie czego upadł na ziemię. Został przeciągnięty po ziemi, po czym wykręcano mu ręce do tyłu, trzymano za nogi podniesione do góry (leżał na brzuchu), zaś jeden funkcjonariusz uciskał mu kolanem kark i bił go ręką po głowie.

Następnie funkcjonariusze wlali do czarnego worka na śmieci wodę, podnieśli mu głowę do góry i założyli na nią worek, po czym zaczęli mężczyznę podduszać, w efekcie czego stracił przytomność. Po odzyskaniu przezeń świadomości funkcjonariusze położyli mu głowę na boku i zaczęli polewać ją
wodą.

Przedstawicielom Krajowego Mechanizmu opisywano sytuację, w której do celi mieszkalnej funkcjonariusze działu ochrony przyprowadzili osadzonego mającego ślady pobicia (sine nogi, stopy, „nie mógł utrzymać się na nogach”). Przyznał, że został pobity przez funkcjonariuszy działu ochrony. Po kilku dniach funkcjonariusze próbowali oskarżyć współosadzonych, twierdząc, że to oni go pobili. Jak twierdzą skazani: „w Zakładzie znajduje się pomieszczenie, w którym bije się skazanych pod pretekstem wyjść do lekarza, to pomieszczenie bez kamer”, funkcjonariusz.

Osoby transpłciowe w jednostkach penitencjarnych

W trakcie wizytacji delegacja KMPT spotkała się z przebywającą w tym czasie w Zakładzie Karnym w Barczewie transpłciową kobietą. Osadzona w warunkach izolacji penitencjarnej przebywa od 2013 r., natomiast od 2018 r. pozostaje w procesie korekty płci. Przez cały czas izolacji penitencjarnej przebywa w zakładach karnych przeznaczonych dla mężczyzn pomimo trwania terapii hormonalnej i widocznych zmian fizycznych, urzędowo (w dowodzie osobistym i innych dokumentach) nadal pozostaje mężczyzną.

Po przeanalizowaniu sytuacji osadzonej, wysłuchaniu jej oraz zapoznaniu się z dokumentacją z pobytów w zakładach karnych, RPO oraz przedstawiciele KMPT mają poważne zastrzeżenia co do zapewnienia jej odpowiednich warunków odbywania kary pozbawienia wolności, w tym leczenia.

Pojemność Zakładu Karnego w Barczewie wynosi 746 miejsc zakwaterowania (w trakcie wizytacji, zgodnie ze stanem ewidencyjnym, w Zakładzie przebywało 708 osadzonych). W Zakładzie znajduje się aż 22 cel 16-osobowych, co stanowi wyjątek w skali kraju, oraz 1 cela 15-osobowa. Jest to jednostka przeznaczona dla mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy oraz recydywistów penitencjarnych. W ramach jednostki wyodrębniono ponadto: oddział aresztu śledczego dla mężczyzn, oddział dla niebezpiecznych, w którym osadza się tymczasowo aresztowanych i skazanych stwarzających poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu lub poważne zagrożenie dla społeczeństwa, oddział terapeutyczny dla mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy i recydywistów penitencjarnych. W oddziale tym poddawani są oddziaływaniom terapeutycznym skazani uzależnieni od alkoholu skierowani do odbywania kary w zakładzie typu zamkniętego i półotwartego (62 miejsca).

W Zakładzie Karnym w Barczewie w oddziale dla niebezpiecznych przebywało w dniu wizytacji 12 osadzonych, w tym 3 zakwalifikowanych do tej kategorii więźniów z powodu nawoływania do buntu. Wszyscy trzej osadzeni otrzymali ten status w innych zakładach i zostali
przetransportowani do Zakładu Karnego w Barczewie, który dysponuje odpowiednim
oddziałem.

Ponadto w strukturze jednostki wyodrębniono oddział zewnętrzny w miejscowości Kikity, w którym przebywają skazani skierowani do odbywania kary w zakładzie karnym typu półotwartego i otwartego dla skazanych odbywających karę po raz pierwszy, recydywistów penitencjarnych oraz młodocianych (54 miejsca). Wizytacja KMPT nie obejmowała Oddziału Zewnętrznego w Kikitach.

Jak ustaliła delegacja KMPT tymczasowo aresztowani większość czasu spędzają w celach mieszkalnych (23 godziny dziennie), oglądając telewizję, czytając książki lub grając w gry planszowe. Przez godzinę dziennie mogą korzystać ze spaceru, a także świetlicy, w której znajduje się telewizor, ping-pong i gra „piłkarzyki”, czy prasa codzienna. Tymczasem zgodnie ze standardami i zaleceniami Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT)32 wszystkie osoby tymczasowo aresztowane powinny spędzać rozsądną
część swojego czasu (tj. minimum 8 godzin dziennie) poza celą mieszkalną i być angażowane w celowe, różnorodne działania typu praca (najlepiej o wartości zawodowej), edukacja, sport, rekreacja itp. Im dłuższy okres tymczasowego aresztowania, tym bardziej zróżnicowany powinien być reżim w stosunku do tych osób.

W ZK są braki kadrowe, w dziale ochrony, – na dzień wizytacji – występowało 13 wakatów. W Ambulatorium z Izbą Chorych zatrudnionych jest 9 lekarzy, 6 pielęgniarek, 3 ratowników medycznych i 3 techników medycznych. W czerwcu 2022 r. z pracy w
Zakładzie zrezygnował lekarz psychiatra.

W publikacji wskazano, że o „uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa” Biuro RPO zawiadomiło prokuraturę, a KMPT rekomenduje przeprowadzenie kompleksowej kontroli zakładu karnego w Barczewie przez Okręgowy Inspektorat SW w Olsztynie.

Rzecznik Prasowy Dyrektora Okręgowego SW w Olsztynie mjr Magdalena Socha w komunikacie przesłanym w środę poinformowała, że niezwłocznie po otrzymaniu raportu KMPT z wizytacji zakładu karnego w Barczewie dyrektor generalny SW zlecił przeprowadzenie w tej jednostce kontroli.
Tortury w więzieniu w Barczewie

Jak dodała, Ministerstwo Sprawiedliwości i Centralny Zarząd SW podchodzą z należytą powagą do każdego sygnału o możliwych nieprawidłowościach w jednostkach penitencjarnych. To kwestia zapewnienia bezpieczeństwa osadzonych i funkcjonariuszy Służby Więziennej, dlatego mimo częstej wśród osadzonych praktyki zgłaszania nieprawdziwych zdarzeń czy działań funkcjonariuszy lub wychowawców, każda taka sprawa jest wyjaśniana” – zaznaczyła.

„Z dotychczasowych ustaleń wynika, że podczas wizytacji w Barczewie doszło do incydentu związanego z niewłaściwym zachowaniem kontrolera z Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur. W związku ze zniszczeniem mienia dyrektor zakładu karnego zapowiedział kontrolerowi, złożenie przeciwko niemu doniesienia do prokuratury” – przekazała mjr Socha.

Poinformowała też, że w opinii Ministerstwa Sprawiedliwości i Centralnego Zarządu SW „okoliczności incydentu wskazują na możliwość wystąpienia wady raportu polegającej na braku obiektywizmu autora opracowania, który wstąpił w spór z dyrekcją kontrolowanego zakładu karnego”.

„Ministerstwo Sprawiedliwości i Centralny Zarząd Służby Więziennej podkreślają, że Zakład Karny w Barczewie podlega regularnym kontrolom sądu penitencjarnego i nie zostały stwierdzone nieprawidłowości w działaniach funkcjonariuszy Służby Więziennej czy wychowawców, ani nie stwierdzono naruszeń praw osadzonych. Dlatego do czasu zakończenia kontroli także pod kątem wiarygodności raportu nie mogą zostać podjęte żadne ostateczne decyzje w tej sprawie” – napisano w komunikacie.

O raporcie KMPT poinformowały jako pierwsze „Dziennik Gazeta Prawna” i „Rzeczpospolita.

(pw)

Czytaj więcej: W ZK w Barczewie mogło dochodzić do stosowania tortur – Raport KMPT

Pytania do poseł Pasławskiej w związku z odorami fabryki Egger i odpowiedź

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 30 styczeń 2023 10:43

Cztery tygodnie temu zwróciłem się do Pani Urszuli Pasławskiej, posłanki na Sejm RP, która w Sejmie pełni funkcję Przewodniczącej Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w sprawie dotyczącej uciążliwości odorowych związanych z fabryką Egger w Biskupcu.

W związku z brakiem odpowiedzi, pozwalam sobie na zamieszczenie tegoż pisma.

Artykuł ten obrazuję zdjęciem – opublikowanym przez Panią Urszule Pasławską na portalu społecznościowym, w dniu 26.08.2015 z takim opisem: „Spotkanie u Burmistrza Biskupca Kamila Kozłowskiego . Nieźle to wygląda. Kolejne plany kolejne inwestycje. działamy.”. Na zdjęciu widać Burmistrza Biskupca i Panią Poseł – nad mapą będącą załącznikiem do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym Egger wybudował w Biskupcu fabrykę.

Pod postem są pytania: „a co za projekt będzie”, „Co za nowa inwestycja?”, ale nie ma odpowiedzi.

„Szanowna Pani,

Proszę na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz prawa prasowego o udostępnienie odpowiedzi na poniższe pytania dotyczące zgłaszanych do WIOŚ przez mieszkańców Pani rodzinnego miasta – Biskupca - uciążliwości odorowych z zakładu przetwórstwa drzewnego Egger. WIOŚ w odpowiedziach twierdzi, że:

- podczas kontroli nie stwierdza uciążliwości, pisząc:

„zapach czy też odór jest substancją niemierzalną, zaś jego odczuwanie w każdym przypadku ma charakter subiektywny. Z uwagi na powyższe, zapachy, pomimo że mogą być uciążliwe, nie mogą być badane przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska – jak również przez inne podmioty, gdyż w ustawodawstwie nie obowiązują normy prawne, które odnosiłyby się do zapachów (vide: wyroki NSA: z dnia 28 kwietnia 2020 sygn. Akt II OSK 1540/19, z dnia 2 lutego 2010 sygn. II OSK 223/09 i wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 marca 2014 sygn. akt VIII Sa/Wa 911/13”

Szanowna Pani,

1. Skoro odczuwanie odorów ma charakter subiektywny i z uwagi na to nie mogą być badane przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska – jak również przez inne podmioty, to na podstawie jakich przepisów WIOŚ weryfikuje zgłoszenia mieszkańców Biskupca?

2. Czy wpływały do Pani pisma w sprawie konieczności unormowania w polskim systemie prawnym kwestii uciążliwości odorowych? Jeśli tak, to kiedy to miało miejsce i jakie działania Pani podjęła w tej sprawie.

3. Czy nie uważa Pani, że mieszkańcy Pani rodzinnego miasta są pozostawieni sami sobie w sprawie uciążliwości odorowych z tej fabryki?

4. Jakie substancje emitowane przez Egger są substancjami, które odpowiadać mogą za uciążliwości odorowe i czy na pewno żaden organ administracji nie jest odpowiedzialny za weryfikację tego czy te substancje oddziałują poza teren należący do fabryki.

5. W przestrzeni publicznej znajdują się informacje, że fabryka emituje tylko parę wodną:

TVP Olsztyn, „Inwestycja kontra środowisko. Jak zakład w Biskupcu wpływa na naturę?”
„Dzięki elektrofiltrom z kominów do atmosfery przedostaje się jedynie para wodna, a nie pyły.”
https://olsztyn.tvp.pl/44366911/inwestycja-kontra-srodowisko-jak-zaklad-w-biskupcu-wplywa-na-nature

Powiat Olsztyński, „Wizyta kontrolna w Eggerze”
„– Pragnę zapewnić, że „dym” unoszący się z naszego komina to tylko para wodna powstała w procesie suszenia drewna – zapewniał Fritz Egger, współwłaściciel Grupy EGGER, starostę olsztyńskiego Andrzeja Abako w trakcie jego wizyty w biskupieckiej fabryce (31.07)”
http://www.powiat-olsztynski.pl/wizyta-kontrolna-w-eggerze

Czy Pani te informacje potwierdza?

a). Jeśli nie, to jakie działania Pani dotychczas podjęła w związku z tym?

b). Jakie działania Pani podjęła, aby do mieszkańców Pani rodzinnego miasta docierały informacje zgodne ze stanem faktycznym na temat oddziaływania zakładu?”

Oto publiczne wypowiedzi Pani Poseł Urszuli Pasławskiej co do inwestycji Egger w Biskupcu:

27.11.2016

„Urszula Pasławska, posłanka PSL z Biskupca, ciągle ma nadzieję, że ostateczna decyzja rządu PiS będzie pozytywna. - oczekiwania mieszkańców w związku z tą inwestycją są olbrzymie. Jesteśmy regionem na dorobku, więc gdyby ten zakład nie powstał, byłaby to ogromna strata nie tylko dla Biskupca.”

29.11.2016

„Firma Meble Wójcik wspiera inwestycję firmy Egger pod Biskupem. Dlaczego więc obecny rząd tego nie widzi?”

W październiku 2020 Pani Poseł zwróciła się do Ministra Klimatu i Środowiska z interpelacją „w sprawie funkcjonowania zakładów Egger Biskupiec sp. z o.o. w woj. warmińsko-mazurskim w aspekcie wykorzystywania w procesie produkcyjnym odpadów drewnopochodnych, w tym odpadów importowanych”.

5.01.2021 na stronie Sejmu opublikowana została odpowiedź, ale nie zawiera ona stanowiska Ministerstwa co do pytania nr 10: „Jakie są plany Ministerstwo Klimatu i Środowiska w zakresie legislacji dotyczącej importu odpadów?”. Pani Poseł nie zwracała się ponownie do Ministerstwa o uzupełnienie odpowiedzi.

Adam Socha

Po opublikowaniu powyższego tekstu poseł PSL Urszula Pasławska napisała na swoim Facebooku, że nie otrzymała ode mnie pisma w sprawie odorów z fabryki Egger. Poseł podała adres mail, który różnił się od podanego przez poseł na stronie sejmowej. Wysłałem więc ponownie moje zapytania na podany adres. Otrzymałem taką odpowiedż:

Biskupiec, 30 stycznia 2023 r.

Pan
Adam Socha
Debata Olsztyn

Szanowny Panie

Pragnę wyrazić moje uznanie za Pana zainteresowanie sprawą funkcjonowania zakładów drzewnych w Biskupcu. Kibicowałam i kibicuję inwestycjom rozwijającym nasz region, tworzącym nowe miejsca pracy i wykorzystującym lokalne surowce. Rozwój powinien mieć charakter zrównoważony z poszanowaniem unormowań prawnych szczególnie w zakresie ochrony środowiska. Kompetencje w tym zakresie posiadają stosowne organy administracji samorządowej i rządowej, w tym Inspektorat Ochrony Środowiska jako wyspecjalizowana jednostka kontrolna. W swojej działalności poselskiej mam okazję zapoznawać się z raportami tworzonymi przez IOŚ. W okresie ostatnich kilku lat odnotowujemy wzrost nakładów na wsparcie organizacyjne i sprzętowe IOŚ, co wiąże się z koniecznością ściślejszego nadzoru nad gospodarką odpadową. Problem substancji złowonnych stanowi od lat wyzwanie dla resortu środowiska , w chwili obecnej do komisji którą kieruję nie trafiły żadne projekty dotyczące regulacji w tym zakresie. W związku z powyższym proszę o dalsze informowanie służb odpowiedzialnych za monitorowanie stanu środowiska o występujących problemach. Uważam, że obawy mieszkańców powinny skłonić władze lokalne do rozbudowy automatycznego systemu monitoringu jakości powietrza, tak aby temat emisji mógł być weryfikowany .

Z wyrazami szacunku
Urszula Pasławska

Czytaj więcej: Pytania do poseł Pasławskiej w związku z odorami fabryki Egger i odpowiedź

„Atak na region” czyli zgrzytanie zębami

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 24 styczeń 2023 21:01

Łukasz Adamski

26 tysięcy złotych- taki jest budżet „Ataku na region” duetu Maciej Mydlak/Zenon Złakowski. To kluczowa informacja w recenzji, o jaką poprosiła mnie redakcja Debaty. Jest to absurdalnie niska suma na realizacje 40 minutowego filmu fabularnego, która może pozwolić twórcom na usprawiedliwienie swoich wszystkich kiksów i wpadek. „Czego spodziewasz się po filmie z takim budżetem, przemądrzały panie krytyku?”- mogą rzec twórcy filmu czytając ten tekst. Cóż, Robert Rodriguez nakręcił „El Mariachi” za 7 tysięcy dolarów. Niecałe 28 tys. kosztowali „Sprzedawcy” Kevina Smitha. Oba filmy z początku lat 90-tych mimo swojego mikroskopijnego budżetu otworzyły drzwi do międzynarodowej kariery obu filmowcom.

Przykładów kina robionego za grosze, które może konkurować artystycznym poziomem z wielkimi produkcjami jest wiele, co powoduje, że niski budżet nie jest głównym usprawiedliwieniem wypuszczenia pokracznego filmu. Zdaję sobie sprawę, że oparty na książce Zenona Złakowskiego „Atak na region” jest filmem nakręconym z myślą o olsztyńskich działaczach Solidarności, którzy doświadczyli na własnej skórze polityki „ludzi honoru” wprowadzających stan wojenny. Czy im film przypadł do gustu? Zdania są podobno podzielone. A więc kontrowersyjne dzieło? Byłoby takie, gdyby Maciej Mydlak narzucił filmowi swoją artystyczną i plastyczną wizję. Najlepsze w „Ataku na region” jest jego pierwsze 8 minut, gdy Mydlak buduje surrealistyczno- paranoiczną atmosferę grudniowej nocy poprzedzającą wyjechanie na ulice czołgów. Klaustrofobiczne ujęcia, opustoszałe ulice, błąkająca się samotnie Nyska MO, symbolizująca obłąkanie władzy i przemierzająca ulice aktorka z teatru, której kroki dźwięczą w rytm niepokojących enigmatycznych komunikatów o brzoskwiniach przyjeżdżających nocnym transportem. Widać w tych scenach, że stawiający pierwsze kroki w fabule filmowiec ma talent, który powinien szlifować.

Niestety opowieść prędko popada w telenowelową manierę, gdzie widać wszystkie braki filmu, nie wynikające głównie z mikroskopijnego budżetu. Dostajemy deklaratywne dialogi, opisujące zachowania bohaterów, które przecież obserwujemy na ekranie. Dochodzi do tego toporna symbolika (czerwono-białe kwiaty muszą być w finale zdeptane przez milicjanta) i nad ekspresyjne aktorstwo, sprawdzające się na deskach teatralnych, ale nie w kinie. Ten rodzaj wyrazistości nawet pasuje do psychodelicznego otwarcia filmu. W stylistyce „Korony królów” jest on wyjątkowo drażniący.

Największym problemem „Ataku na region” jest jednak scenariusz Złakowskiego, który w 40 minutowym filmie chciał zamieścić jak najwięcej informacji o późnym PRL, brutalnie przerwanym „karnawale Solidarności” i działaniach opozycji w naszym regionie. Dlatego bohaterowie nie rozmawiają ze sobą jak normalni ludzie. Oni wymieniają między sobą (pełnym patosu językiem rzecz jasna) informacje o Polsce, które widz ma przyswoić. W ramach edukacji filmowej? Nie jest to zabieg nieznany w kinie. Późne filmy Krzysztofa Zanussiego są pełne figur wygłaszających filozoficzne i moralne traktaty. Kino Zanussiego ma jednak swoją konsekwentną stylistykę, która pozwala się do takiej narracji przyzwyczaić. „Atak na region” jest stylistycznym miszmaszem, w którym „Klan” spotyka kieszonkową wersję Lynchowskich koszmarów, a wszystko kończy się wjazdem do biura na Dąbrowszczaków 39 grupy zomowców i ubeków granych przez amatorów, którzy swoją ekspresją pasują do kryminalnych paradokumentów z TVN, albo jeżeli już idziemy retro klimatem, do magazynu 997.

Zastanawiam się dla kogo ten film został nakręcony? Tylko dla działaczy Solidarności, którzy na premierze mogli wręczyć sobie kwiaty i zatopić się w sentymentalno-kombatanckiej podróży? Czy może jest to materiał edukacyjny dla uczniów LO? Gwarantuję, że ci drudzy uznają ten teatralny spektakl na ekranie za krindż na sterydach. Nie jest to na pewno kino festiwalowe, choć może na imprezie Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci (NNW) w Gdyni znajdzie się dla niego miejsce, w którymś z licznych konkursów.

Nie sprawa mi satysfakcji krytykowanie „Ataku na region”. Czekam na kino lustrujące Polskę lat 80-tych, które pokaże komunistyczne ślady odciskające się na dzisiejszej Polsce. Samo świetne „Żeby nie było śladów” Jana P. Matuszyńskiego tej luki nie zapełni. „Atak na region” mógł być przyczynkiem do solidarnościowego kina, osadzonego w naszym regionie. Może trzeba było powalczyć o większy budżet? Jest przecież Polski Instytut Sztuki Filmowej czy Warmińsko Mazurki Fundusz Filmowy, które mają środki na takie kino. Obecnie jest polityczny klimat, by takie pieniądze wywalczyć. Po co marnować temat, mając śmieszne 26 tyś złotych w kieszeni i brak pomysłu na obejście ograniczeń budżetowych? Do tego jednak potrzebny jest dobry scenariusz, który nie będzie wywoływać zgrzytanie zębami. Tutaj nie ma nawet symbolicznego dla Solidarności styropianu, którego łamanie, jakoś by to zgrzytanie usprawiedliwiło. Tutaj jest poczucie zmarnowanej szansy. Przynajmniej duch 13 grudnia zachował się na ekranie. Niechcący.

Łukasz Adamski

Krytyk filmowy i publicysta. Współpracownik TVP Kultura i Polskiego Radia. Zdobywca nagrody PISF za krytykę filmową. Dyrektor artystyczny festiwalu Kameralne Lato.

Czytaj więcej: „Atak na region” czyli zgrzytanie zębami

Radni Gietrzwałdu jednomyślnie za inwestycją Lidla

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 19 styczeń 2023 18:32

Radni Gietrzwałdu jednomyślnie odrzucili petycję o nie udzielenie zgody na budowę Centrum Dystrybucji Lidla i przyjęli petycję popierającą tę inwestycję. Sesja odbyła się w czwartek 19 stycznia. Na zapisie punkt dotyczący tej inwestycji zaczyna się od 45 minuty.

Pani, która podpisała petycję wnoszącą o nie udzielenie zgody na budowę powtórzyła argumenty zgłoszone przez Komitet Obrony Gietrzwałdu (napisałem o nich TUTAJ). Wskazywała na agroturystykę, jako źródło wpływów do budżetu gminy.

Radny Andrzej Królikowski z Łupstychu stwierdził, że informacje, które podają media na temat tej inwestycji różnią się od tych, które są zawarte w dokumentach. Zapewnił, po lekturze tych dokumentów, że wszystko odbyło się zgodnie z prawem, z polskimi normami.

- Matka Boża nie jest zagrożona tą inwestycja – podsumował. - Wójt pytał proboszcza i proboszcz nie miał zastrzeżeń do budowy centrum Lidla.

Stanisław Zdunek, przewodniczący Komisji Skarg, Wniosków i Petycji stwierdził, że bez tej inwestycji nie będą w stanie utrzymać gminy na obecnym poziomie z trzema szkołami i ośrodkami kultury.

To samo stwierdził Michał Puszczało – Przewodniczący Komisja Budżetu i Strategii Finansowej. Podał, ile milionów kosztuje utrzymanie rocznie 3 szkół, 3 ośrodków kultury, 6 jednostek OSP itd. Zaprosił autorów petycji na posiedzenie komisji budżetu, żeby wskazali, z jakich wydatków, ich zdaniem, gmina może zrezygnować i z jakich inwestycji? Tymczasem Centrum Lidla zapewni budżetowi 2,5 mln zł rocznie wpływów.

- Nie zabija się kury, która znosi złote jaja – zakończył swoje wystąpienie radny Puszczało.

Wójt Jan Kasprowicz zarzucił autorom petycji hipokryzję i wprowadzanie w błąd opinii publicznej, np. poprzez informowanie, że ścieki z Lidla popłyną do Rezerwatu Bobrów w Pasłęce, tymczasem Pasłeka wypływa z jeziora Wymój w gminie Stawiguda a nie z gminy Gietrzwałd. Wójt podał, ile gmina potrzebuje milionów jako wkład własny różnych inwestycji, niezbędnych gminie.

Polemizując z zarzutem, iż nie ma środków w budżecie, bo zwalnia firmy z płacenia podatków, poinformował, iż zwolnienia dotyczyły firm prowadzących restauracje i hotele. Bez takiego zwolnienia te firmy by padły, zwłaszcza w okresie pandemii.

- Jak można twierdzić, że ja chcę zasłonić Matkę Bożą Gietrzwałdzką tym Centrum Lidla i jestem komunistą? - wójt zwrócił się do obecnego na sesji działacza PiS Antoniego Górskiego, autora portalu Jerzego Szmita opinie.olsztyn.pl

(Górski w artykule „Niemcy w Gietrzwałdzie” zarzucił wójtowi, iż poinformował społeczeństwo gminy, że „zakończone zostało postępowanie dowodowe w postępowaniu administracyjnym w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia o nazwie ‘Budowa Centrum Dystrybucyjnego LIDL Gietrzwałd’ wraz z infrastrukturą techniczną w miejscowości Gietrzwałd”, tuż przed świętami Bożego Narodzenia (23.12.2022 r.) i bez konsultacji. Na składanie uwag i wniosków dał 7 dni”, a więc do 30.12.2022 r. „To typowe zachowanie komunistycznego aparatczyka z czasów PRL-u za Gomułki czy Gierka. Myślał, że mieszkańcy zaprzątnięci przygotowaniami do świąt Bożego Narodzenia i Sylwestra nie zauważą fundowania im handlowego molocha przez ich włodarza?!” - skomentował Górski).

W głosowaniu radni 12 głosami na 13 obecnych (jeden radny nie oddał głosu) odrzucili petycję w sprawie nie wyrażenia zgody na inwestycję Lidla.

Następnie poddano pod obrady petycję podpisaną przez tych mieszkańców, którzy chcą tej inwestycji.

Krystyna Wrzosek, mieszkanka gminy od 1956 roku uzasadniła, że ta inwestycja jest konieczna ze względu na potrzeby budżetu gminy i miejsca pracy. Stwierdziła, że warunki postawione w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego tej inwestycji są bardzo ostre.

Sławomir Rogala, od 10 lat mieszkaniec Naglad powiedział, że będzie miał dom najbliżej tej inwestycji i jest za nią, gdyż liczy na pracę w Centrum. Wcześniej pracował w magazynie i otarł się o stanowisko dyrektora. Teraz też liczy, że zdobędzie podobne stanowisko.

- Drugiej takiej szansy nie dostaniemy – podsumował.

Ewa Małkiewicz – Przewodnicząca Komisja Planowania Przestrzennego i Rozwoju stwierdziła, że przeciwnicy inwestycji manipulują zdjęciami map, na której pokazują nieprawdziwą lokalizację Lidla.

Głos też zabrał Dariusz Łaguna, autor Studium i Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla tej inwestycji, ale także dla centrów logistycznych Biedronki w Strawigudzie oraz przy trasie Olsztyn - Stawiguda, a ostatnio dla Rybak nad Jeziorem Łańskim. Poinformował, że Obszar Chronionego Krajobrazu nie może być podstawą do zablokowania inwestycji. Stwierdził, że podczas prac nad Studium nikt nie zgłosił uwag. W przypadku opracowywania projektu MPZP wpłynęły uwagi tylko od jednej osoby. Łaguna stwierdził też, że Centrum Lidla będzie widoczne tylko dla kierowców jadących DK16 od stacji paliw przed Gietrzwałdem, na tle doliny, przy drodze na Łajsy.

- Emocje są złym doradcą – podsumował Łaguna. - Zajrzyjcie do MPZP, bazujcie na dokumentach.

Radna Teresa Gotczenia (nauczycielka) przekazała głosy mieszkańców Gietrzwałdu, którzy chwalą inwestycję i wiążą z nią nadzieję na rozwój gminy i dobre miejsca pracy blisko miejsca zamieszkania.

- Ta inwestycja może zatrzyma młodzież, bo stajemy się krainą emerytów – podsumowała.

Przewodniczący rady Janusz Tkaczyk poinformował, iż sołtys Gietrzwałdu, która nie mogła być obecna, prosiła, by przekazać, że jest za inwestycją. Dopuścił jeszcze do głosu gościa sesji, byłego wójta Gietrzwałdu, obecnie emeryta Wojciecha Samulowskiego.

- Ta dyskusja powinna się była odbyć we wszystkich miejscowościach gminy przed sierpniem 2019 roku, a więc przed przystąpienie do opracowywania MPZP – zarzucił Samulowski. - Teraz już jest za późno. Teraz tylko mamy wybór: „chcemy albo nie chcemy” (brawa).

Relacja Adam Socha

KOMENTARZ
Wójt i radni zarzucali przeciwnikom inwestycji, iż dezinformują opinię publiczną i wraz z autorem MPZP odsyłają ich do dokumentów. Ale to wójt i radni są temu winni! Najlepszą bronią na dezinformację jest pełna informacja. Problem w tym, że tych dokumentów, do których dostęp mieli radni, nie udostępniono w BIP. Na pytania wysłane w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej, wnioskodawcy otrzymają odpowiedź dopiero na koniec lutego, a więc, gdy już Lidl będzie miał w ręku zgodę. Ponadto autorzy petycji zadają bardzo konkretne pytania (publikuję je pod komentarzem) dotyczące skutków dla środowiska tej inwestycji. Na sesji nie uzyskali odpowiedzi na te pytania ze strony wójta.

Autor MPZP Dariusz Łaguna mówi, że nikt nie zgłosił uwag do Studium. A kto wiedział, poza radnymi o takich pracach? Jeśli chce się rzeczywistych konsultacji ze społeczeństwem, to nie wystarczy ograniczyć się do wywieszenia suchej informacji w BIP, tylko trzeba zwołać zebrania z mieszkańcami.

Gdyby od początku prac nad Studium była pełna transparentność, to dzisiaj nie byłoby protestów i Komitetów Obrony Gietrzwałdu. Tam gdzie władza nie działa przy otwartej kurtynie, tam rodzi się podejrzliwość i plotki. Do podejmowania decyzji w drodze dialogu zobowiązywał się Jan Kasprowicz w swoim pierwszym wystąpieniu po objęciu stanowiska.

Gdy po raz pierwszy został wójtem, miał większość radnych przeciwko sobie, gdyż byli oni za Wojciechem Samulowskim. To nie było dobre dla gminy. W następnych wyborach praktycznie całą 15. osobową radę mieszkańcy wybrali z listy Jana Kasprowicza. Powiedziałem wówczas wójtowi, że to dla niego bardzo niebezpieczne, bo każda władza korumpuje, a władza absolutna korumpuje absolutnie.
Adam Socha

Pytania do Wójta

1. Czy jest planowana rozbudowa oczyszczalni ścieków w kontekście inwestycji Centrum Logistycznego Lidl. Jeśli tak, to poproszę o
- harmonogram realizacji,
- studium wykonalności,
- jakie środki finansowe przyjęto w budżecie gminy na 2023 rok, na ten cel,
- jakie środki finansowe przewidywane na kolejne lata,
- jaki jest status postępowań administracyjnych,
- czy przystąpiono do pozyskiwania dotacji na ten cel,
- kiedy planowane jest oddanie do użytku Centrum Logistycznego a kiedy rozbudowanej oczyszczalni?
2. Jak będzie zrealizowana ochrona jeziora Giłwa i zabezpieczenie interesu właścicieli działek rekreacyjnych nad tym jeziorem (zrzut ścieków gminnych do tego jeziora).
3. Jaki będzie zakres planowanych robót ziemnych wpływających na stosunki wodne oraz kształt krajobrazu? Ze względu na duże różnice wysokości i naturalny skłon gruntu w kierunku Naglad, dużej powierzchni placów manewrowych, hali logistycznej w jednym poziomie konieczne będzie:
• Wariant I - nawiązanie wysokością do ul. Szkolnej, w tym wariancie będzie ujemny bilans mas ziemnych oraz konieczny import kruszyw. Ponadto wysoka na kilkanaście metrów skarpa od strony Naglad wraz z wysoką na kilkanaście metrów ścianą budynku stworzą obiekt bardzo dominujący nad okolicznym krajobrazem. Prawdopodobnie ten wariant zostanie wdrożony.
• Wariant II – przyjęty możliwie bliski zeru bilans mas ziemnych. Konieczne głębokie wcięcie wzdłuż ul. Szkolnej na ok. średnio 6m (szacunkowo). Mniejsze o połowę skarpy od strony Naglad.
4. Czy planowane są wycinki starodrzewia wzdłuż ul. Szkolnej od Łajs do Gietrzwałdu? Dla przypomnienia po przeciwległej stronie Gietrzwałdu w stronę Woryt dla ochrony alei drzew został ustanowiony Park Kulturowy Warmińskiej Drogi Krajobrazowej Gietrzwałd – Woryty.

Park Kulturowy Warmińskiej Drogi Krajobrazowej Gietrzwałd - Woryty.

5. Jak będzie wyglądał układ komunikacyjny po realizacji inwestycji (powiązanie z DK16), zwłaszcza w świetle Decyzji Starosty Olsztyńskiego z 14 czerwca 2022 roku zobowiązujacej Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego dla drogi krajowej nr 16 od km 116+500 do km 118+000, w obrębie Rapaty, gmina Gietrzwałd, w zakresie oddziaływania akustycznego. Starosta podjął tę decyzje po pomiarach hałasu z DK16 we wsi Rapaty, które przekroczyły dopuszczalną normę.

6. Jaka powierzchnia hali będzie przeznaczona na chłodnię?
7. Jaka powierzchnia hali będzie przeznaczona na zamrażarkę?
8. Jakim czynnikiem chłodniczym będzie wypełniony układ chłodzący? Czy będą to czynniki lotne, czy cięższe od powietrza?
9. Czy planowany układ chłodniczy będzie wysoko ciśnieniowy, wypełniony np. R744 - CO2, który grozi rozszczelnieniem? Czynnik ten charakteryzuje się bowiem wysokim poziomem ciśnienia tłoczenia.
10. W jaki sposób Inwestor zabezpieczył teren krajobrazu chronionego i sąsiadujących bezpośrednio z inwestycją pól uprawnych, przed potencjalnym skażeniem tego typu czynnikami chłodniczymi?
11. Czy Urząd Gminy i odpowiednie służby są przygotowane do reakcji na wypadek rozszczelnienia takiego układu i skażenia środowiska?
12. W jaki sposób Urząd Gminy zabezpieczy dzielnice mieszkalne i mieszkańców których domy sąsiadują z terenem pod inwestycję Lidla, na wypadek skażenia powietrza lub wód gruntowych?
13. Czy dla tej inwestycji została wydana decyzja środowiskowa?
14. Czy Centrum Dystrybucyjne Lidla poza planowaną działalnością, będzie również przyjmować i składować towar przeterminowany, wymagający utylizacji, ze sklepów Lidla w naszym województwie? Jeśli tak, to w jaki sposób towar ten będzie składowany i utylizowany?
15. Jaki koszt poniesie gmina i czy są na to środki w budżecie gminy, na uzbrojenie terenu wokół inwestycji Lidla w media (wodociąg i kanalizacja)?
16. Czy przestarzała oczyszczalnia ścieków w Gietrzwałdzie, przyjmie i obsłuży przewidzianą ilość ścieków od takiej inwestycji?
17. Czy istnieje ryzyko, że w przypadku awarii oczyszczalni ścieków w Gietrzwałdzie ścieki przedostaną do j. Rentyńskiego i skażą kolejny obszar krajobrazu chronionego?
18. Czy jakiekolwiek prognozy dotyczące ilości planowanych ścieków zostały przez Urząd Gminy w tym zakresie opracowane i uwzględnione pod kątem ich obsługi? Gdzie jest dostęp do tych danych?
19. Czy Urząd Ochrony Środowiska w Olsztynie, Zlewnia Wód Gruntowych w Elblągu i Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie, zostały zapoznane z opracowaniem dotyczącym ilości planowanych ścieków?
20. Czy Inwestor przedstawił rodzaj, ilości oraz sposób gromadzenia i utylizacji odpadów, związanych z bieżącą działalnością?
21. Czy Centrum Dystrybucyjne Lidla będzie przyjmowało dostawy TIR również w nocy? Jeśli tak, to w jaki sposób zostaną zabezpieczone okoliczne dzielnice mieszkalne przed nocnym hałasem i zakłóceniem ciszy nocnej?
22. Czy w sąsiedztwie Centrum Dystrybucyjnego Lidla powstanie hala firmy kurierskiej która będzie obsługiwała planowany sklep internetowy Lidla?
23. Ile busów kurierskich będzie przemieszczało się dziennie fragmentem drogi powiatowej Łajsy - Gietrzwałd a następnie drogą krajową E16, w kierunkach Ostróda - Olsztyn?
24. Ile TIR-ów będzie przemieszczało się dziennie fragmentem drogi powiatowej Łajsy - Gietrzwałd a następnie drogą krajową E16, w kierunkach Ostróda - Olsztyn, do i z Centrum Dystrybucyjnego Lidla?
25. Czy w budżecie gminy są przewidziane środki na ekrany akustyczne chroniące dzielnice mieszkalne sąsiadujące z Centrum Dystrybucyjnym Lidla?
26. Czy tego typu inwestycje jak budowa olbrzymich hal przemysłowych, o istotnym oddziaływaniu na środowisko, są zgodne z prawem na obszarze krajobrazu chronionego?
27. Inwestor planuje zakupić 40 ha terenu objętego ochroną krajobrazu. Planowana inwestycja zajmie niecałą połowę tej powierzchni. Czy Inwestor przedstawił plany na zabudowę pozostałych 20-25 ha? Czy po prostu planuje wybudować kolejne hale przemysłowe na tym terenie?
28. Czy Inwestor przedstawił charakterystykę oferowanych stanowisk pracy, wraz z wymaganymi kwalifikacjami na te stanowiska?
29. Inwestor przedstawił ogólny zakres wynagrodzeń. Czy znane są opinii publicznej składowe tych wynagrodzeń? Ile udziału w tych wynagrodzeniach stanowi tzw. podstawa wynagrodzenia, (zazwyczaj jest to najniższa krajowa) a ile premia, uzależniona od realizacji narzuconych planów i norm wydajnościowych?
30. Czy prawdą jest i czy Pan Wójt poinformował opinię publiczną o tym, że planuje zwolnić Inwestora z podatku do budżetu gminy na okres 3 lat?
31. Czy prawdą jest, że w przypadku rozpoczęcia kolejnych inwestycji na zakupionym terenie, Inwestor będzie mógł w dalszym ciągu ubiegać się o zwolnienie z podatku? Tym samym budżet gminy przez lata nie otrzyma żadnych wpływów tytułem podatku od Lidla? Kto wówczas tak naprawdę skorzysta na tej inwestycji?

32. Dlaczego nie uznał Pan przedsięwzięcia budowy firmy o powierzchni budynku 100 tys. m2 za sprawę ważną dla mieszkańców i nie zarządził Pan konsultacji na podstawie par. 2 ust. 2 p. 4 uchwały NR V/31/2015 RADY GMINY GIETRZWAŁD z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami Gminy Gietrzwałd?

Adam Socha

Czytaj więcej: Radni Gietrzwałdu jednomyślnie za inwestycją Lidla