Polska

Jakim środowiskom zależy na promowaniu i realizacji projektów partnerstwa publiczno-prywatnego (ppp) w Polsce i dlaczego? Spróbujmy przyjrzeć się małemu wycinkowi rzeczywistości pokazującemu ludzi, powiązania i mechanizmy działań.

To co widzimy, nieuchronnie wiedzie do wniosku, że ci którzy głoszą hasła nowej metody realizacji zadań publicznych, zabezpieczają w majestacie prawa interesy prywatnych korporacji, a nie obywateli, że nie kieruje nimi autentyczna troska o dobro wspólne, o majątek publiczny i o jakość życia obywateli, tylko dbałość o wieloletni zysk partnera prywatnego. Czy nikogo nie zastanawia fakt, że promocją ppp zajmują się w Polsce fundacje, instytuty i prywatne firmy funkcjonujące głównie dzięki środkom publicznym? Czy nikogo nie dziwi, że projekty ppp, które rzekomo mają służyć mieszkańcom są utajniane, niedostępne dla społeczeństwa i nie są poddawane uczciwym konsultacjom społecznym? Ile publicznych środków i w czyim interesie wydał do dnia dzisiejszego samorząd Olsztyna i komunalna spółka MPEC na dokumentację ppp dotyczącą budowy spalarni odpadów komunalnych w mieście?

Rynek dla partnerstwa publiczno-prywatnego otworzył się w Polsce w 2009 r., kiedy to weszły w życie nowe regulacje ppp. Pracami legislacyjnymi nad nową 15-stronicową ustawą zajmowało się grono specjalistów, wśród których znalazła się m.in. pani Irena Herbst oraz pani Agata Kozłowska.

Kim jest pani Irena Herbst?

Pani Irena Herbst, pracowała na początku lat dwutysięcznych w państwowej administracji publicznej: w latach 2002-2005 była Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Gospodarki, a powołał ją na to stanowisko Leszek Miller (SLD). Pani Herbst zasiadała też dwukrotnie w fotelu Wiceprezesa Zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) współfinansującego przedsięwzięcia ppp. Wcześniej była wiceministrem w resorcie planowania przestrzennego i budownictwa. Pani Herbst była najpierw współautorką pierwszej ustawy o ppp z 2005 r., którą później sama modyfikowała dostosowując ją do „oczekiwań rynku”. Od wielu lat doradza też Konfederacji Lewiatan, na czele której stoi pani Henryka Bochniarz. To właśnie w 2008 r., w czasie prac nad zmianami legislacyjnymi w ustawie o ppp, Konfederacja Lewiatan powołała do życia Fundację Centrum PPP. Prezesem Fundacji została zaś pani Irena Herbst i piastowała to stanowisko nieprzerwanie do grudnia 2016 r. Celem Fundacji było i jest propagowanie ppp w Polsce. Pozostaje wszakże pytanie: w czyim interesie? Wśród fundatorów znalazły się międzynarodowe banki mające swoje filie w Polsce (np. Dexia, Depfa Bank, Societe Generale), międzynarodowe firmy konsultingowe (np. Deloitte Advisory, KPMG, PricewaterhouseCoopers), firmy polskie i oddziały firm zagranicznych (np. Stalexport Autostrady, Warbud, Telekomunikacja Polska, Veolia), banki polskie (np. PKO S.A., Związek Banków Polskich), Bank Gospodarstwa Krajowego, liczne fundacje, stowarzyszenia oraz prywatni inwestorzy, biznesmeni i przedsiębiorcy, wśród których jest pani Agata Kozłowska prowadząca własną firmę doradczą Investment Support oraz jej mąż Kacper Kozłowski.
Pani Herbst jest również prywatnie ekspertem od ppp w firmie Vintage Consulting i od lat zasiada w Zarządzie Fundacji Batorego. W maju 2015 r. pani Herbst została odznaczona przez byłego prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w pracy naukowo-dydaktycznej w dziedzinie nauk prawnych, za działalność na rzecz przemian demokratycznych oraz dokumentowanie prawdy o najnowszej historii Polski”.

Kariera Agaty Kozłowskiej w sektorze publicznym

Pani Agata Kozłowska występuje w mediach najczęściej jako ekspert Instytutu Sobieskiego. Po ukończeniu Prawa i Administracji oraz Dziennikarstwa i Nauk Politycznych na Uniwersytecie Warszawskim, zarejestrowała w 2005r. działalność gospodarczą pod nazwą „Investment Support Agata Kozłowska” i od tamtej pory jej prywatna firma rozwija się znakomicie dzięki zleceniom z sektora publicznego, głównie w zakresie doradztwa prawnego ppp.

Pani Kozłowska od początku swojej kariery świetnie prosperuje dzięki współpracy z organami administracji rządowej i samorządowej, z Fundacją Centrum PPP i z innymi organizacjami pozarządowymi w dziedzinie doradztwa i upowszechniania ppp w Polsce. Jej usługi w tej dziedzinie sfinansowali już z samorządowej kasy mieszkańcy wielu miast: Gdańska, Sopotu, Otwocka, Warszawy, Gniezna, Malborka, Łodzi, Katowic, Rudy Śląskiej, Świdnicy, Bielska-Białej, Szczecina i Olsztyna. A ile jest jeszcze miast i gmin w Polsce, którym pani Kozłowska może rekomendować inwestycje w formule ppp i z tego żyć?

Od momentu wejścia na rynek pracy, pani Kozłowska uczestniczy w niemal wszystkich ogólnopolskich konferencjach i tzw. targach nt. ppp, gdzie jest prelegentem. Na konferencji ppp Płocku w 2012 r., mąż pani Kozłowskiej był np. moderatorem. Kto finansuje takie wydarzenia? Samorządy lub instytucje dotowane przez samorządy, ministerstwa i agendy rządowe, a przede wszystkim byłe Ministerstwo Rozwoju Regionalnego czy ówczesne Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju poprzez szeroki strumień dotacji unijnych. W ilu konferencjach, debatach i targach może jeszcze pani Kozłowska uczestniczyć na koszt podatnika?

We współpracy z administracją rządową i z Fundacją Centrum PPP firma pani Kozłowskiej organizuje konkurs pn. Dobre Praktyki PPP. I tak, dla przykładu, w 2008 r. otrzymała ona wsparcie Wiceministra Gospodarki Rafała Baniaka (PO) w zakresie wdrażania unikalnego ponoć programu upowszechniania praktyk ppp w Polsce, na który ówczesne Ministerstwo przeznaczyło milion złotych. W tym miejscu warto dodać, że minister Baniak pracował jako dyrektor w Konfederacji Lewiatan zanim znalazł się w Ministerstwie Gospodarki.

Wśród laureatów konkursu pani Agaty Kozłowskiej w 2008r. znalazło się Starostwo Powiatowe w Lidzbarku Warmińskim za projekt „Termy Warmińskie”, uznany za nieracjonalny przez instytucje unijne. Z kolei, w 2009 r. laureatami konkursu zostali m.in.: pani Irena Herbst, Prezes dopiero co powstałej Fundacji Centrum PPP, poseł Janusz Palikot (PO), Minister Środowiska Pan Marcin Nowicki (PO), Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego Pan Leszek Wojtasiak (PO), telewizja TVN (CNBC Biznes).

Firmie pani Kozłowskiej udaje się też wygrywać przetargi samorządowe i te organizowane przez agendy rządowe. Dla przykładu, PARP (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości) przeznaczyła w 2015 r. 2 mln zł. na usługę „doradztwo w zakresie przygotowania do realizacji projektów ppp”. Przetarg wygrało konsorcjum pani Kozłowskiej. W 2016 r. pani Kozłowska wygrała też przetarg Urzędu Miasta w Białymstoku wart prawie 74 tys. zł. na opracowanie analizy prawno-finansowej dla projektu hali widowiskowo-sportowej.

Publiczne środki krajowe lub unijne są motorem funkcjonowania firmy pani Kozłowskiej promującej na polskim rynku skomplikowane projekty ppp, z których ok. 70% nie jest wcale realizowanych ze względu na swoją złożoność i rozliczne ryzyka z tym związane. Kto daje przyzwolenie na wydawanie od lat publicznej kasy na projekty ppp i związane z nimi analizy, opracowania, prezentacje, ekspertyzy, które w większości nie są finalizowane?

Wspólnota interesów

Zarówno Fundacja Centrum PPP jak i Investment Support (pani Agata Kozłowska) współpracują ściśle nie tylko ze sobą, ale przede wszystkim z instytucjami i agendami rządowymi wspierającymi finansowo ich działalność. Chodzi tu przede wszystkim o administrację rządową z ostatnich ośmiu lat, gdzie rozproszone zostały komórki i departamenty dedykowane wsparciu propagandy ppp. I tak, na zaproszenie byłego Wicepremiera i Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego (PSL), Fundacja Centrum PPP brała udział w pracach Krajowej Rady Przedsiębiorczości przy dawnym Ministerstwie Gospodarki i w pracach ówczesnego Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Ważna była także stała współpraca z rządowymi agendami, takimi jak ówczesna PAIZ (Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych) czy PARP (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości). Dla przykładu, w latach 2011-2014 PARP przeznaczyła ponad 10 mln zł. na program upowszechniania ppp w Polsce, a głównym partnerem tego programu była fundacja pn. Instytut PPP.

PARP organizuje również konkursy ppp, które ocenia m.in. pani Irena Herbst, debaty, w których udział bierze pani Agata Kozłowska, przetargi na doradztwo prawne, a także zleca „specjalistom od ppp” realizację projektów własnych.

Ministerstwo Gospodarki również zleciło Fundacji Centrum PPP wykonanie zadań własnych w ubiegłych latach, a Miasto Stołeczne Warszawa powierzyło w 2012 r. pani Kozłowskiej napisanie materiału „PPP krok po kroku” w ramach programu rozwoju administracji samorządowej finansowanego ze środków unijnych, na co zgodę wydało ówczesne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Samorząd warszawski zorganizował także pod patronatem Ministra Gospodarki Adama Szejnfelda (PO) i Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawa Hanny Gronkiewicz-Waltz (PO) konferencję nt. ppp w 2008 r.

Identycznie pomagają też fundacjom Konfederacja Lewiatan i Fundacja Batorego. Tak się bowiem składa, że pani Henryka Bochniarz stojąca na czele Konfederacji Lewiatan zasiada w Radzie Fundacji Centrum PPP, a z kolei prezes Fundacji pani Irena Herbst zasiada w Zarządzie Fundacji Batorego, która przyznała Fundacji prawie 100 tys. zł. na opracowanie „Raportu o PPP” w ramach programu Demokracja w działaniu 2010-2013.

Na olsztyńskim gruncie

Od 2009 r. zarówno Fundacja Centrum PPP jak i firma Investment Support Agaty Kozłowskiej zaczynają być obecne w Olsztynie. Fundacja Centrum PPP zorganizowała wówczas we współpracy z Konfederacją Lewiatan konferencję z cyklu "Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce w świetle nowych rozwiązań legislacyjnych", nad którą honorowy patronat objął ówczesny Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki , Minister Adam Szejnfeld (PO) oraz były Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego pan Jacek Protas (PO). Konferencja ta, współfinansowana przez ówczesne Ministerstwo Gospodarki, została objęta patronatem medialnym m.in. stacji TVN. W listopadzie 2009 r. Fundacja Centrum PPP powróciła do Olsztyna z kolejną konferencją i warsztatami w ramach projektu „Fundusze Europejskie szansą rozwoju PPP w Polsce”. W maju 2012 r. miała miejsce w Olsztynie kolejna konferencja nt. ppp zorganizowana tym razem przez Instytut PPP we współpracy z PARP, której patronowała Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna.

Firma pani Agaty Kozłowskiej, Investment Support, współpracuje również z olsztyńskim Urzędem Miasta. W 2012 r. samorząd Olsztyna powierzył firmie Investment Support w konsorcjum z firmą KIPP Projekt, wykonanie analiz przedsięwzięcia w zakresie przebudowy Hali Urania za 135 tys. zł. brutto. Ale najważniejszy kontrakt firma pani Kozłowskiej podpisała z olsztyńską spółką komunalną MPEC, dla której świadczy usługi doradcze przy projekcie budowy spalarni w formule ppp od co najmniej 2012 r. kiedy to pani Kozłowska pojawiła się publicznie u boku Prezydenta Olsztyna i Prezesa MPEC-u. Ile lat trwa to doradztwo i ile na tym zarobiła do tej pory firma pani Kozłowskiej?

Na projekcie spalarniowym dla Olsztyna skorzystała też Fundacja Centrum PPP, realizując w 2015 r. na zamówienie olsztyńskiego MPEC-u opracowanie pt. „Analiza wybranych kwestii związanych z realizacją ppp w formie spółki – w sposób określony w dokumencie „Opis formuły realizacji projektu oraz zagadnienia problemowe”. W tym samym roku Fundacja Centrum PPP zorganizowała dla Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie konferencję pt. „Kształtowanie oferty turystycznej regionu Warmii i Mazur” oraz szkolenie pt.”Sposoby finansowania inwestycji w turystyce”.

Investment Support Agaty Kozłowskiej działa niezwykle perspektywicznie na olsztyńskim rynku. W 2015 r. konsorcjum złożone z Investment Support, ECM Group Sp. z o. o. i z kancelarii prawnej podpisało umowę z PARP na przygotowanie do realizacji projektów ppp. Dlaczego pani Kozłowska wybrała współpracę z ECM Group?

Otóż firma ECM Group jest już doskonale znana w Olsztynie i w województwie z tego, że wielokrotnie wygrywała przetargi samorządowe na świadczenie usług jako Inżynier Kontraktu w rozlicznych wielomilionowych inwestycjach publicznych, takich jak budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Olsztynie, budowa pływalni przy ulicy Tuwima oraz budowa i wyposażenie budynku Regionalnego Centrum Informatycznego dla Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, przebudowa ulicy Artyleryjskiej i rozbudowa wielu dróg wojewódzkich, a także budowa Term Warmińskich w Lidzbarku Warmińskim.

Standardy etyczne i przejrzystość

Celem partnerstwa publiczno-prywatnego jest ponoć pomoc prywatnego biznesu w finansowaniu potrzebnych stronie publicznej inwestycji, na którą samorządy nie mają środków własnych i nie chcą się zadłużać. Co stoi jednak na przeszkodzie aby partner prywatny zrealizował z własnych środków daną inwestycję, dlaczego nie wchodzi na wolny, konkurencyjny rynek, aby zaoferować swoje usługi? Dlaczego społeczeństwo ma finansować skomplikowane i ryzykowne przedsięwzięcia ppp, gdzie samo przygotowanie projektu przez prywatne firmy pochłania latami miliony złotych z publicznej kasy? Dlaczego samorządy pozbawiają mieszkańców podmiotowości, prawa do decydowania o dobru wspólnym i dysponują środkami publicznymi, a także często olbrzymim majątkiem publicznym, bez zgody mieszkańców i bez szerokiej akceptacji społecznej? Dlaczego władze samorządowe utajniają przed mieszkańcami i podatnikami jak gospodarują ich pieniędzmi? Jest to prosta droga ku temu, aby inwestycje ppp mogły się także stać narzędziem do zawłaszczenia majątku publicznego, do tzw. „ukrytej” prywatyzacji.

W przypadku projektu budowy spalarni w Olsztynie w formule ppp, władze samorządowe założyły od samego początku, że spółka ppp przejmie majątek publiczny świetnie funkcjonującej komunalnej spółki MPEC wart szacunkowo setki milionów złotych, skorzysta z ponad 320 mln zł. dotacji unijnych, otrzyma wielomilionową pożyczkę z NFOŚiGW, a także wsparcie Polskiego Funduszu Rozwoju w wysokości ok. 150 mln zł. Partner prywatny wniesie zaś w przedsięwzięcie ppp zaledwie 150 mln zł. kapitału własnego.

Kto i na jakiej podstawie zadecydował, że inwestycja olsztyńska musi powstać w formule partnerstwa publiczno-prywatnego? Tego nie wiemy do tej pory. Od momentu publicznego ogłoszenia przystąpienia do tego projektu w 2012 r., władze miasta Olsztyna i spółka komunalna MPEC współpracujące z Fundacją Centrum PPP i z Investment Support Agaty Kozłowskiej nie przedstawiły mieszkańcom miasta żadnego autentycznego dokumentu uzasadniającego ekonomicznie i finansowo celowość takiej inwestycji chociaż strona społeczna wielokrotnie o to występowała. Nikt nie widział aktualnego studium wykonalności projektu ani innych kluczowych dokumentów. Do tej pory nie odbyły się konsultacje społeczne.

Od 2012 r. minęło już pięć lat, a władze miasta nadal traktują mieszkańców Olsztyna z pogardą drwiąc z ich troski o majątek publiczny spółki MPEC, utajniając wszystkie kluczowe dokumenty i odbierając im podstawowe prawo do współdecydowania w sprawach majątku publicznego. Władze Olsztyna odebrały lokalnemu społeczeństwu jego podmiotowość i manipulują nim używając medialnej propagandy, finansowo-prawnego żargonu, zniechęcając ludzi stopniem skomplikowania projektu i odmawiając im prawa do informacji publicznej. Liczą się tylko interesy prywatnego biznesu chronione tajemnicą handlową. Czy to mają być te etyczne normy upowszechniane przez promotorów ppp? Dlaczego mieszkańcy Olsztyna nie mają prawa wiedzieć jakie publiczne środki zostały wydane z kasy spółki komunalnej MPEC i z budżetu miasta Olsztyna przez ostatnie lata na przygotowanie projektu ppp?

W statucie Fundacji Centrum PPP zapisane jest m.in. „promowanie przejrzystości i standardów etycznych”, ale czy można mówić o transparentności gdy Prezes komunalnej spółki MPEC odmawia informacji publicznej, a Prezydent Olsztyna nie wykonuje wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego nakazującego mu rozpoznanie wniosków o informację publiczną? Co na ten temat mają do powiedzenia Fundacja Centrum PPP, pani Agata Kozłowska, Fundacja Batorego, Konfederacja Lewiatan? Gdzie są te pryncypia moralne i przejrzystość procedur przez nich promowane?

Dwa tygodnie temu spółka komunalna MPEC opublikowała na swoich stronach internetowych tzw. Księgę projektu zamieszczając tam zaledwie kilka kilkustronicowych streszczeń wybranych dokumentów dotyczących planowanej spalarni. Jest to zatrważający symbol arogancji, buty i poczucia bezkarności olsztyńskich władz wspieranych przez promotorów budowy spalarni odpadów w mieście.

Urząd Zamówień Publicznych zdecydowanie rekomenduje maksymalną transparentność i zaangażowanie społeczeństwa w realizacji projektów ppp, prowadzenie konsultacji społecznych oraz powszechne komunikowanie i uzasadniane celów projektu ppp. Wiedzą o tym z pewnością władze Olsztyna i ich liczni doradcy. Dlaczego tego nie robią i co mają do ukrycia przed społeczeństwem?

Na to ostatnie pytanie trudno będzie pewnie znaleźć odpowiedź bo przecież Fundacja Centrum PPP prowadziła szkolenia dla pracowników Najwyższej Izby Kontroli, a pani Agata Kozłowska bodajże dla CBA.

Marianna Hołubowska
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.