Region

Oskarżony burmistrz Biskupca i prezes wodkanu. Szkoda majątkowa wynosi 9 mln zł

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 30 kwiecień 2021 18:55

Prokurator Okręgowy w Olsztynie skierował do Sądu Okręgowego w Olsztynie akt oskarżenia przeciwko Burmistrzowi Biskupca Kamilowi K. i Prezesowi Zarządu Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Biskupcu Markowi Ś. oskarżając wymienionych o przestępstwo z art. 296§2 i 3 kk. Sprawa dotyczy obrotu działkami, które na końcu sprzedano właścicielowi fabryki Egger.

W komunikacie prokuratury czytamy:

Jak wynika z obszernego zebranego w toku śledztwa materiału dowodowego, a w szczególności przesłuchań świadków, zabezpieczonych dokumentów, opinii powołanych w sprawie biegłych z zakresu szacowania nieruchomości, księgowości i analizy ekonomicznej, burmistrz Kamil K. i prezes Marek Ś. jako osoby odpowiedzialne za zajmowanie się sprawami majątkowymi spółki PWiK w Biskupcu podczas przygotowywania inwestycji, a następnie zawarcia w dniu 4 kwietnia 2017r. umowy sprzedaży inwestorowi działek gruntu, nie dopełnili obowiązku w związku ze zmianą planu zagospodarowania przestrzennego i nie dokonali ponownego oszacowania wartości części działek wniesionych do spółki tytułem aportu, jak też podczas sprzedaży inwestorowi nie uwzględnili w cenie części podatku VAT i innych kosztów przez co wyrządzili spółce szkodę majątkową w wielkich rozmiarach w kwocie 8.998.404,13zł

Kamil K. i Marek Ś. przesłuchani w charakterze podejrzanych nie przyznali się do dokonania zarzucanego im przestępstwa i odmówili składania wyjaśnień. Wymienionym za przestępstwo to grozi kara do 10 lat pozbawienia wolności.

Od kwietnia 2015 do kwietnia 2017 r. prezes spółki komunalnej, będąc zobowiązanym do zajmowania się sprawami majątkowymi tego przedsiębiorstwa, w wyniku zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wniesionej aportem przez gminę Biskupiec za cenę ok. 3 mln zł, nie dopełnił obowiązku ponownego oszacowania ich wartości.

Według prokuratury, prezes spółki komunalnej musiał to zrobić, gdyż nastąpiła zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, co spowodowało podniesienie wartości nieruchomości do 8,9 mln zł. Tym samym prezes spółki komunalnej wyrządził szkodę majątkową w wielkich rozmiarach w wysokości 5,9 mln zł w mieniu przedsiębiorstwa - wyjaśnił prokurator. 12 lutego podobny zarzut prokurator ogłosił burmistrzowi Biskupca.

Wobec prezesa PWiK prokurator zastosował zakaz zajmowania stanowisk w spółce.

Z naszych ustaleń wynika, że austriacka firma Egger potrzebowała ponad 80 ha ziemi. Korzystne działki były przy zjeździe z drogi krajowej nr 16 do Biskupca. Działkę miał wskazać Kamil K., włodarz miasta i ludowiec.

Ziemia nie była jednak własnością gminy, lecz w większości należała do Agencji Nieruchomości Rolnej, a kolejne grunty były w posiadaniu osób prywatnych, Starostwa Powiatowego w Olsztynie, gminy Biskupiec i jej spółki, Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Na dodatek część ziemi należała do spółki Mardi, której prezesem i udziałowcem był partyjny kolega burmistrza Biskupca, Marek Domin (zmarł).

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - której jedynym udziałowcem jest gmina Biskupiec, a prezesem firmy jest Marek Ś., radny powiatu olsztyńskiego i działacz PSL – wzięła udział w ogłoszonym przez ANR przetargu na sprzedaż 62,9 ha ziemi w Biskupcu, lecz nie stać jej było na wpłacenie wadium w wysokości 3,2 mln zł.

Wtedy do gry wkroczyła warszawska spółka Horizont Project Development z Warszawy, która wpłaciła nie tylko tę kwotę, ale także dopłatę reszty ceny nabycia. Firma ta została założona do budowy fabryki Egger w Biskupcu.

Na tym jednak nie koniec. Już po zakupie ziemi od Agencji, PWiK dostał w aporcie od miasta 11,2 ha gruntu o wartości 3,02 mln zł. Część działek sprzedał do Horizont Project Development. Teraz już wiemy, że do Eggera powinna ta działka trafić za 8,9 mln zł.

Okazuje się również, że kilka działek od osób prywatnych wykupiła powiązana z ludowcami firma Mardi, która odsprzedała je następne PWiK, a ten z kolei dalej Horizont Project Development. Firma partyjnego kolegi burmistrza z PSL jako jedyna wiedziała, jakie grunty opłaca się kupić w Biskupcu. Z opinii biegłych rzeczoznawców wynikało, że na tej transakcji Skarb Państwa i jedna z miejskich spółek w Biskupcu mogły stracić łącznie 31 milionów złotych. Jednak, jak wynika z postawionych zarzutu, dotyczy on straty w wysokości 5,9 mln złotych.

Sprawą najpierw badało CBA a następnie śledztwo przejęła prokuratura. Na Biskupiec mówi się, że miasto jest własnością PSL. To z tego miasta pochodzi i w nim zaczynała karierę posłanka PSL i wiceszefowa tej partii Urszula Pasławska. Kamil K. przez długie lata był związany z Polskim Stronnictwem Ludowym, ale w jakimś momencie miał się pokłócić z "ojcem chrzestnym" Biskupca, niedawno zmarłym przedsiębiorca i byłym posłem PSL Markiem Dominem, wystartował samodzielnie i wygrał w roku 2018. Natomiast Marek Ś. do dnia dzisiejszego jest członkiem formacji Władysława Kosiniaka-Kamysza, w której pełni funkcję prezesa zarządu powiatowego PSL – Olsztyn Ziemski.

Kamil Kozłowski rozmowy z austriackim inwestorem prowadził jeszcze, gdy włodarzem miasta była Elżbieta Samorajczyk, czyli w latach 2006-2014. ).

Budowa fabryki została ogłoszona jako wielki i wspólny sukces władz Biskupca, WM SSE i rządu. Jednak tej euforii, z powodu inwestycji za 800 mln złotych austrackiego potentata w branży płyt wiórowych, nie podzielała od początku grupa mieszkańców Biskupca.

Powołali stowarzyszenie Warto Być i próbowali nie dopuścić do budowy fabryki, obawiając się o swoje zdrowie, zwłaszcza z powodu spalarni odpadów i nadmiernej emisji pyłów PM 2,5. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia te związki należą do najbardziej szkodliwych dla zdrowia człowieka. Twierdzą, że wiele norm emisyjnych jest przekraczanych. Jednak jak dotąd na skargi otrzymują odpowiedzi, że wszystko jest zgodne z normami.

WYGRALI w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie. W wyroku z dnia 17 grudnia 2019 roku WSA czytamy, że wydanie przez Starostę Olsztyńskiego pozwolenia zintegrowanego dla EGGERA z rygorem natychmiastowej wykonalności było bezprawne. WSA uchyliło decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Ale właściciel nie musi się przejmować tym wyrokiem, bo ma parasol rządu.

Nadal toczą batalie z urzędami i służbami, szczególnie z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Olsztynie, by zaczęły egzekwować od Eggera przestrzeganie prawa, szczególnie w zakresie oddziaływania na środowisko. Skarżą się na smród i duszący, gryzący dym, który idzie na miasto z komina Eggera.

Fabrykę Eggera po wybudowaniu wizytowali prominentni działacze ludowców, ale także politycy Zjednoczonej Prawicy: wicepremier Jarosław Gowin wraz z posłem tej partii Michałem Wypijem, Michałem Krasińskim, Katarzyną Zawadą (rzecznik prasowy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego) i Marcinem Czyża (wiceprezes Warmińsko Mazurskiej Strefy Ekonomicznej). Wicepremier Gowin interesował się „kwestiami związanymi z wykorzystaniem nowych technologii związanych z elektromobilnością". Był też wojewoda warmińsko-mazurski Artur Chojecki.

Burmistrz Kamil K., nie odniósł się do oskarżenia na swojej stronie na FB. Dopiero 12 maja skomentował dla Wyborcza Olsztyn:

- Przypominam, że najpierw tę sprawę umorzono, a następnie zmieniono prokuratora prowadzącego, który na pierwszym spotkaniu ze mną postawił mi od razu zarzuty. Dla mnie więc jasnym jest, że sprawa ma charakter polityczny. Na razie nie chciałbym szerzej tego omawiać, na pewno przyjdzie czas, że o tym opowiem, jak to się odbywało i jakie miało znamiona polityczne - podkreślił burmistrz Kozłowski, który przez lata związany był z Polskim Stronnictwem Ludowym, z którego odszedł przed wyborami samorządowymi w 2018 r.

Do 12 maja Wyborcza nie wspomnioałą o oskarżeniu burmistrza Biskupca. Gazeta Olsztyńska do tej pory nie poinformowała swoich czytelników o tym fakcie. Jak Państwo sądzą, dlaczego?

Adam Socha

Czytaj więcej: Oskarżony burmistrz Biskupca i prezes wodkanu. Szkoda majątkowa wynosi 9 mln zł

Pytania do posłów Wypija i Maksymowicza, dlaczego głosowali za 6 poprawką?

Szczegóły

Opublikowano: środa, 28 kwiecień 2021 10:13

Sejm większością głosów odrzucił poprawki zgłoszone do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Poprawki wywołały zaskoczenie i oburzenie ekologów. Poprawki zgłosił senator Tadeusz Kopeć z partii Gowina Porozumienie i w senacie one przeszły głosami głównie opozycji.

Gdy opozycja spostrzegła swoją pomyłkę, w Sejmie odrzuciła je wraz z posłami PiS, ale były wyjątki. Za przyjęciem poprawek zagłosowali posłowie partii Porozumienie, na czele ze swoim szefem Jarosławem Gowinem, w tym posłowie z Olsztyna Wojciech Maksymowicz i Michał Wypij.
Wśród jego poprawek jedna mówi, że jeżeli "organ stwierdzi nadużycie prawa procesowego przez organizację społeczną uczestniczącą w postępowaniu, może ukarać organizację grzywną do 1000 złotych".

Drugi przepis, który budził kontrowersje, mówił o tym, że "w przypadku nieuwzględnienia w istotnym zakresie stanowiska organizacji społecznej w postępowaniu, na żądanie strony, na wniosek której wszczęto postępowanie, należy przyznać tej stronie od organizacji społecznej nadużywającej prawa procesowego, zwrot kosztów i strat spowodowanych zwłoką w rozpoznaniu sprawy".

Ekolodzy byli zaskoczeni i oburzeni postawą parlamentarzystów, którzy poparli wymierzone w nich poprawki do nowelizacji ustawy. Poprosili mnie o skierowanie do posłów, którzy głosowali za ich przyjęciem pytań:

Pan Michał Wypij
Poseł na Sejm

Pan Wojciech Maksymowicz

Poseł na Sejm RP

Szanowni Panowie Posłowie,

podczas głosowania w Sejmie RP w dniu 30.03.2021 głosowali Panowie przeciw odrzuceniu poprawki nr 6 do Ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw przyjętej przez Senat RP (głosowanie nr 81).

1. Proszę o udzielenie informacji, czy spotkali się Panowie w swojej karierze z sytuacją, w której zachowanie organizacji ekologicznej uczestniczącej w postępowaniu na prawach strony w świetle okoliczności sprawy wskazywało na nadużycie przez nią prawa procesowego? Co to było za postępowanie, czego dotyczyło?

2. Proszę o udzielenie informacji, czy spotkali się Panowie z tym, że organizacja ekologiczna uczestnicząca w postępowaniu na prawach strony, w tym w postępowaniu odwoławczym lub w postępowaniu w sprawie skargi rozpoznawanej przez sąd administracyjny:
- nie działała bezstronnie
- nie działała zgodnie z dobrymi obyczajami,
- nie przedstawiała wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek,
- nie przedstawiała dowodów
- czyniła z uprawnienia do udziału w sprawie użytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono, w szczególności działała wyłącznie w celu przedłużania postępowania lub przeciwdziałania realizacji inwestycji bez istotnego powodu związanego z występującym zagrożeniem dla ochrony środowiska (nadużycie prawa procesowego).

Co to były za postępowania, czego dotyczyły?

3. Czy spotkali się Panowie z sytuacją, że inwestycję prowadzi się w tajemnicy, nie informując dostatecznie o oddziaływaniu inwestycji i jej charakterze, a mieszkańców nie uznaje za stronę w postępowaniach? Czy uważa Pan, że w tej sytuacji mieszkańcy mają dostateczne narzędzia prawne do działania w ramach prawa gwarantowanego m.in. przez Konstytucję RP, której art. 5 stanowi, iż Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju?

4. W jaki sposób wg Pana powinna być realizowana konstytucyjna zasada zrównoważonego rozwoju i czy jest realizowana?

5. Co Panowie sądzą o obowiązku zwrotu przez organizację ekologiczną kosztów postępowania w całości albo części za spowodowanie zwłoki w rozpoznawaniu sprawy – za którym Panowie głosowali? Czy może Pan podać przykłady, które Pan zna, kiedy powinno to mieć miejsce?

6. Czy spotkali się Panowie z sytuacją, że organ administracji uwzględnia w istotnym zakresie stanowisko organizacji ekologicznej? Proszę podać przykład.

7. Jaki efekt wg Panów miałoby wejście w życia przepisów, przeciwko uchyleniu których Pan głosował – wg poprawki nr 6 Senatu RP? Jakie Pan miał motywy?

8. Kto wg Panów broni mieszkańców, kiedy są informowani o tym, że np. fabryka emituje tylko parę wodną? Jaki urząd tym się ma zajmować? Jakie konsekwencje grożą podmiotom w ten sposób komunikujących się z mieszkańcami?

9. Czy spotkali się Panowie z sytuacją, że organ administracji wydał decyzję rzutującą na ochronę środowiska, niedostatecznie analizując akta sprawy? Jakie konsekwencje powinien wg Pana ponieść w myśl obowiązującego prawa? A może potrzeba zmienić prawo?

10. Czy uważają Panowie, że obecna sytuacja, kiedy politycy wydają decyzje administracyjne jest najwłaściwszym rozwiązaniem?

11. W myśl Konstytucji RP
Art. 74. Ochrona środowiska jako obowiązek władz publicznych
Dz.U.1997.78.483 - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.
3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.
4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

Czy uważają Panowie, że te przepisy są przestrzegane?

12. Na stronie Panów partii jest informacja:
„Opowiadamy się za państwem, które zdecydowanie działa na rzecz bezpieczeństwa”. Czy bezpieczeństwo związane z ochroną środowiska w tym się mieści? Jakie Pan podejmuje działania w tej kwestii?

13. W dniu 28 sierpnia 2017 roku wystąpił Pan Poseł Michał Wypij w „Telewizja w Polsce”. W programie stwierdził Pan, że:

„Warmia i Mazury to od lat zielona pajęczyna, a Biskupiec skupia w sobie jak w soczewce problemy znane z samorządu, czyli zasiedziałe układy, towarzystwo kolesi, no i interesy. I w tym wypadku akurat prokuratura wszczęła śledztwo. Sprawa jest bardzo poważna i w artykule na portalu TVP Info widać tę wzajemną sieć powiązań. I to co jest kluczowe i to co łączy wszystkie osoby tam wymienione to to, że są działaczami PSLu. […] Temat jest o tyle ciekawy i poważny, że okazało się, że na wzajemnych transakcjach osób, które były wtajemniczone w temat pozyskania dużego inwestora, bo to jest jedna z największych inwestycji na Warmii i Mazurach można było dobrze zarobić poprzez pośrednictwo w sprzedaży gruntów, bo to de facto o to chodzi. […] Faktycznie trzeba było wiedzieć które grunty będą potem w jakiś sposób przez firmę doradczą, która była wynajęta przez inwestora skupowana pod tą inwestycję. Taką wiedzę oczywiście miały władze Biskupca i podzieliły się tą wiedzą – tak można z tego wnioskować – z innymi działaczami PSLu właśnie w Biskupcu i oni odkupowali te grunty po oczywiście dużo niższych cenach, potem już po uzyskaniu praw do tych gruntów odsprzedawali tej firmie doradczej no z wyraźną różnicą na swoją korzyść oczywiście. W krótkim czasie mogli dzięki temu dorobić się bardzo dużych pieniędzy. No firma zagraniczna, zagraniczny inwestor był na tyle zdeterminowany, że ta kwestia nie miała do końca aż takiego znaczenia. Udało się mu zdobyć te akurat grunty. Znaki zapytania w jakiś sposób pojawiają się naturalnie. No i też naturalnie pojawiają się wtedy informacje dlaczego akurat wiedzę, którą próbuje pozyskać prokuratura skąd akurat ci ludzie wiedzieli, ze te grunty będą oczekiwane przez tego zagranicznego inwestora. Tym samym skąd wiedzieli, że ta inwestycja w krótkim czasie tak znacząco się”. […] Widocznie służby w tym prokuratura i CBA doszły do takiego wniosku, że należy temu się przyjrzeć już zdecydowanie bliżej. Nie możemy teraz ferować wyroków, to by było niesprawiedliwe, ale powinniśmy zaufać tutaj służbom w kontekście akurat CBA i prokuraturze i czekać na dalsze informacje.”

Czy interesuje się Pan jeszcze tą sprawą?

Jakie jest Pana zdanie o tej sprawie w kwietniu 2021? Co potwierdziło się z tego, co Pan mówił w audycji, a co nie?

Kiedy poznał Pan burmistrza Biskupca Pana Kamil Kozłowskiego?

14. Ilu mieszkańców Gminy Biskupiec pracuje w firmie Egger Biskupiec?

15. Co może Pan powiedzieć o spotkaniu, w którym wraz z członkami Porozumienia i wicepremierem Jarosławem Gowin brał Pan udział w firmie Egger w roku 2019? Czego ono dotyczyło? Niecałe dwa miesiące później Egger Biskupiec dostał pozwolenie zintegrowane. Czy spotykał się Pan z Panem starostą olsztyńskim Andrzejem Abako w okresie między majem a lipcem 2019?

16. Czy weryfikował Pan relacje dotyczące obsługi kateringowej firmy Egger Biskupiec przez firmę prowadzoną przez żonę członka Porozumienia – który uczestniczył w w/w spotkaniu w firmie Egger?
Adam Socha

Zdjęcie z odwiedzin fabryki Egger przez wicepremiera Jarosława Gowina, który wówczas odpowiadał za naukę a nie przemysł czy gospodarkę. Wizytę organizowali mu działacze partii Porozumienie z jej olsztyńskiej szefem posłem Michałem Wypijem, wiceprezesem Marcinem Kotowskim i działaczem – Michałem Krasińskim (jego żona otrzymała zlecenie z Eggera na catering). od prawej: Michał Krasiński, poseł Michał Wypij, wicepremier Jarosław Gowin, NN, wiceprezes Porozumienia z Olsztyna Marcin Kotowski i przedstawiciel Eggera. Zdjęcie z Instagramu Michała Wypija.

Czytaj więcej: Pytania do posłów Wypija i Maksymowicza, dlaczego głosowali za 6 poprawką?

Sejmik upamiętnił 770. rocznicę utworzenia dominium warmińskiego

Szczegóły

Opublikowano: środa, 28 kwiecień 2021 08:58

Sejmik województwa warmińsko-mazurskiego upamiętnił 770. rocznicę utworzenia dominium warmińskiego. 770 lat temu roku pierwszy biskup warmiński Anzelm zawierając porozumienie z Zakonem Krzyżackim, wyznaczył granice między posiadłościami biskupimi i zakonem.

Podczas sesji radni sejmiku ustanowili rok 2021 Rokiem 770-lecia utworzenia dominium warmińskiego. Przez 223 lata dominium było w granicach państwa Zakonu, przez 306 lat władała nim Rzeczpospolita, od 1772 roku do 1945 pozostawało w państwie pruskim i niemieckim. W 1945 roku wróciło znów do Rzeczypospolitej. W czasach Rzeczypospolitej powstały instytucje kultury, budowle, dzieła literackie do dziś aktualne, a poświadczające o wielkości Warmii.

Na mocy wspomnianego dokumentu ustalono granice dominium świeckiego władztwa biskupa i kapituły. W dużym uproszczeniu, granice Warmii wyznaczały: Zalew Wiślany, Braniewo, Frombork, Orneta dalej Reszel, Biskupiec, na południu Butryny, Gietrzwałd. W sercu dominium znalazły się takie miasta, jak: Braniewo, Pieniężno, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto i Olsztyn.

Granice Warmii ostatecznie ukształtowały się w 1375 roku i przetrwały do pierwszego rozbioru w 1772 roku.

(pw)

Diecezja warmińska została założona 29 lipca 1243 roku jako jedna z czterech diecezji pruskich. Na jej obszarze wydzielono terytorium stanowiące uposażenie biskupa i kapituły katedralnej, które zaczęto nazywać dominium warmińskim lub Warmią. Anzelm, pierwszy biskup warmiński, wybrał ziemie położone w środku diecezji, zamieszkane przez plemiona Warmów, Natangów i Galindów. Obejmujące trzecią część całej powierzchni (4249 km2), dominium składało się z dziesięciu komornictw. Siedmioma (z siedzibami w Barczewie, Braniewie, Dobrym Mieście, Jezioranach, Lidzbarku Warmińskim, Ornecie i Reszlu) zarządzali sami biskupi, zaś trzema (z siedzibami we Fromborku, Olsztynie i Pieniężnie) – kapituła katedralna. Oprócz wymienionych miast założono jeszcze dwa, Biskupiec i Bisztynek, oraz około pięciuset wsi.

Historyczna diecezja warmińska przez 223 lata (do drugiego pokoju toruńskiego) pozostawała pod rządami państwa krzyżackiego. W 1466 roku tylko terytorium należące do biskupa i kapituły (wspomniane dominium), a także okolice Tolkmicka i Elbląga zostały włączone do Polski, a 306 lat później – w wyniku I rozbioru Polski – do państwa pruskiego i niemieckiego. Mieszkali tu początkowo Prusowie i Niemcy, a od połowy XV wieku także Polacy. Podział ten jednak nie odpowiada dzisiejszym kategoriom narodowościowym, dlatego tutejsi mieszkańcy są nazywani po prostu Warmiakami. Ten stan rzeczy zmienił się ponownie po drugiej wojnie światowej.

Stolicą biskupią było początkowo Braniewo; w 1341 roku przeniesiono ją na krótko do Ornety, a od 1350 roku – na 445 lat – do Lidzbarka Warmińskiego. To miasto ze wspaniałym zamkiem stanowi rodzaj odbicia wszystkich ważniejszych wydarzeń na Warmii. Tutaj skupiała się centralna administracja biskupstwa, stanowiono prawo, odbywano sądy, rozwijano życie kulturalne i dyplomatyczne. Drugi ośrodek władzy świeckiej znajdował się we Fromborku, gdzie mieściła się siedziba warmińskiej kapituły katedralnej powołanej do życia w 1260 roku. W latach 1329-1388 na fromborskim wzgórzu wzniesiono wspaniałą katedrę – perłę gotyku ceglanego – i całości nadano piękną nazwę: Castrum Dominae Nostrae (Gród Naszej Pani), po niemiecku – Frauenburg. Przez wieki świątynia była rozbudowywana i upiększana. Wstawiono do niej barokowe ołtarze. Z gotyckich sklepień zwisa sześć kardynalskich kapeluszy i srebrzystobiała tiara – na pamiątkę pięciu biskupów warmińskich, którzy później zostali powołani do kolegium kardynalskiego, oraz humanisty Eneasza Silwiusza Piccolominiego – biskupa nominata wyniesionego na stolicę Piotrową jako Pius II. Na jednym z filarów po lewej stronie nawy środkowej znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona Mikołajowi Kopernikowi, kanonikowi fromborskiemu, który po śmierci w 1543 roku znalazł tu miejsce wiecznego spoczynku. W czasie badań archeologicznych, które przeprowadzono w 2004 i 2005 roku, odnaleziono czaszkę, która najprawdopodobniej należy do wybitnego astronoma. Jeżeli ta hipoteza zostanie potwierdzona, znaczenie Fromborka wzrośnie.

Diecezja warmińska miała też swoją stolicę kulturalną – Ateny Północy. Na taką nazwę zasłużyło Braniewo, najstarsze miasto na Warmii, które od XIV wieku należało do Związku Hanzeatyckiego. W 1565 roku bp Stanisław Hozjusz sprowadził do niego jezuitów, którzy zorganizowali pierwsze w Polsce kolegium, seminarium duchowne i alumnat papieski, przygotowywujący misjonarzy dla krajów skandynawskich i ruskich. W 1589 roku założono tu także drukarnię. Wydawano w niej druki urzędowe, księgi liturgiczne, dzieła teologiczne, polemiczne, historyczne, dewocyjne i panegiryczne oraz podręczniki szkolne. W XIX wieku na bazie poprzednich uczelni utworzono Liceum Hosianum, do którego klerycy udawali się tylko na wykłady, a formację kapłańską zdobywali we własnym budynku seminaryjnym.
Podstawową komórkę życia religijnego i społecznego w diecezji stanowi jednak parafia. Dobrze uświadamiali to sobie pierwsi właściciele ziemi wchodzącej w skład diecezji warmińskiej: Krzyżacy, biskup, kapituła i osoby prywatne. Pierwsze świątynie wznoszono już pod koniec XIII wieku. Około 50 kościołów erygowano w dominium w pierwszej połowie XIV wieku. W części krzyżackiej budowa obiektów sakralnych wiązała się ściśle z procesami kolonizacyjnymi i trwała aż do końca XV wieku. Ogólnie można powiedzieć, że przed 1525 rokiem w całej diecezji (a nie tylko dominium) funkcjonowało – dłużej lub krócej – około 272 kościołów parafialnych, filialnych i kaplic. Największe zmiany w sieci parafialnej spowodowała reformacja. W 1525 roku na protestantyzm przeszła część diecezji podległa świeckiej władzy zakonu krzyżackiego, a także mniejsze terytoria od strony zachodniej, w rejonie Tolkmicka i Elbląga, które od 1466 roku należały do Polski. Katolicyzm utrzymał się jedynie na terenie należącego do Polski dominium warmińskiego. Na podstawie protokołów powizytacyjnych można ustalić, że po 1550 roku w diecezji warmińskiej działały 74 parafie oraz 19 kościołów filialnych i zasadniczo ten stan utrzymał się do 1772 roku. W XVII i XVIII wieku wzniesiono kilka kaplic oraz – co ma ogromne znaczenie dla życia religijnego – zbudowano nowe kościoły pielgrzymkowe. Sanktuaria maryjne znajdują się w Gietrzwałdzie, Świętej Lipce, Stoczku i Krośnie. Kult Krzyża Świętego rozpowszechnił się w Chwalęcinie, Braniewie i Międzylesiu. Dwa kościoły są uświęcone szczególnym nabożeństwem Najświętszego Sakramentu (Głotowo i Bisztynek). Ponadto rzesze pątników podążały do sanktuariów ku czci świętych, m.in. do Tłokowa (św. Roch) i Barczewa (św. Antoni). Charakterystyczną formą religijności Warmiaków były “łosiery” definiowane jako “śluby poczynione w dawnych czasach przez mieszkańców wiosek w przypadku aktualnego lub grożącego nieszczęścia. W ślubie tym cała wioska podejmowała zobowiązanie do odbywania co roku w określonym dniu procesyjnej pielgrzymki do kościoła, gdzie znajdował się patron – chroniący od odpowiedniej klęski czy choroby” (ks. Władysław Piwowarski). Z podobnych motywów wznoszono również kapliczki i krzyże przydrożne. Wojciech Kętrzyński pisał: “Tutaj (…) wszędzie spotkasz przy drogach, domach i we wsiach krzyże, Boże Męki, kapliczki, a wśród lasów zawieszone lub przybite do drzew obrazy Matki Boskiej”. Warmińskie sanktuaria miały i mają najczęściej charakter lokalny, ale niektóre, jak Gietrzwałd (objawienia Matki Bożej w 1877 roku) i Święta Lipka, zdobyły popularność także poza granicami diecezji.

Wśród dawnych świątyń warmińskich szczególną wartością historyczną, artystyczną i religijną odznacza się kolegiata dobromiejska, przy której – z przerwą spowodowaną jej rozwiązaniem w latach 1810-1960 – mieści się druga kapituła. Kościół ten ma 60 m długości, sklepienie gwiaździste, ołtarz główny wzorowany częściowo na ołtarzu katedry wawelskiej i rokokową chrzcielnicę. W XVII i XVIII wieku wzniesiono barokowe kościoły w wymienionych sanktuariach maryjnych oraz Głotowie. Najpiękniejsza świątynia z tego okresu znajduje się w Świętej Lipce. Otoczona jest krużgankami i ma słynne w Europie organy.

Przy kościołach parafialnych zakładano instytucje społeczne: szkoły, szpitale, przytułki i bractwa. Na Warmii – jak w żadnej części Polski – szkoły istniały w każdej parafii. Niektóre z nich, zwłaszcza miejskie, miały stosunkowo wysoki poziom i przygotowywały do dalszej nauki w kolegiach jezuickich w Braniewie lub Reszlu. Z dobrodziejstw nauczania korzystały także dziewczęta, co w dawnych wiekach należało do rzadkości. Szpitali i przytułków było w latach 1525-1772 około 30, z czego około 10 we wsiach. Schronienie i opiekę znajdowali tu ludzie starsi, chorzy, biedni, ułomni, sieroty i wdowy. Od 1600 roku zakładano apteki i zatrudniano lekarzy. Pogłębianiu życia religijnego ludzi świeckich oraz prowadzeniu akcji charytatywnej sprzyjały liczne bractwa na cześć: Pana Jezusa (8), Najświętszej Maryi Panny (38), świętych (29) i stanowe (29). Przy kolegiach jezuickich działały sodalicje mariańskie.

Kościół warmiński przez cały czas prowadził misje zewnętrzne. Od XVII wieku koncentrowały się one na terenie Prus Książęcych, w tzw. diasporze. W 1617 roku biskupi warmińscy otrzymali tytuł administratorów diecezji sambijskiej. Trzy lata wcześniej rozpoczęto budowę kościoła w sprotestantyzowanym Królewcu. Ośrodkiem misyjnym w Prusach była też wspominana Święta Lipka. W drugiej połowie XVII wieku wzniesiono świątynię w Tylży, gdzie mieszkali flisacy spławiający Niemnem drewno i inne towary. Oprócz trzech placówek założonych w diasporze sensu stricto istniały jeszcze trzy kościoły ulokowane w Prusach Królewskich: w Elblągu, Tolkmicku i Kadynach. Najwięcej jednak katolickich ośrodków duszpasterskich w części protestanckiej powstało w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Podyktowane to było napływem polskich osadników i robotników sezonowych oraz żołnierzy wyznania katolickiego. W 1927 roku parafii w diasporze było już około 40. Na ich liczbę miały też wpływ nowe regulacje granic diecezji (1821, 1854, 1859, 1922, 1936). W 1939 roku w diecezji warmińskiej, liczącej 175 parafii, mieszkało 311 000 katolików (co stanowiło 14% ogółu mieszkańców).

Pod koniec XIX wieku Kościół przyczynił się też do wzniesienia nowoczesnych szpitali w Olsztynie, Biskupcu, Braniewie, Fromborku, Dobrym Mieście, Malborku, Pieniężnie, Reszlu, Ornecie i największego – szpitala św. Elżbiety w Królewcu. Prowadził też nowoczesne szkoły zawodowe, przedszkola i żłobki. Do działalności społecznej i charytatywnej włączyły się przede wszystkim zgromadzenia zakonne. W latach 1525-1772 na Warmii prowadziły działalność tylko dwa zakony męskie: jezuici i bernardyni oraz jedno zgromadzenie żeńskie – Siostry Świętej Katarzyny (założone w Braniewie przez Reginę Protmann), które włączyły się w pracę charytatywną i oświatową, ofiarnie wspierając miejscowe duchowieństwo. W pierwszej połowie XIX wieku władze pruskie skasowały klasztory jezuitów i bernardynów. Jednak już po 1859 roku swoje domy otworzyły szarytki i elżbietanki. Po pierwszej wojnie światowej diecezja mogła odbudować inne ośrodki zakonne. Do duszpasterstwa włączyli się wówczas franciszkanie, werbiści, pallotyni, redemptoryści, jezuici i sercanie.

Rozwój życia religijnego oraz społecznego i kulturalnego przerwała druga wojna światowa. Teren diecezji warmińskiej opuściła ludność rodzima, Warmiacy i Mazurzy, która przez wieki zapewniała ciągłość historyczną Warmii. Wpływ na to miały rozkazy miejscowych władz niemieckich, strach przed rosyjskimi czołgami, a później wrogie nastawienie polskich władz komunistycznych. Około 20 księży zostało zamordowanych w pierwszych miesiącach 1945 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej. Polski Komitet Narodowościowy działający w Olsztynie odmówił obywatelstwa polskiego bp. Maksymilianowi Kallerowi i zmusił go do opuszczenia Polski. Podobnie postąpiono z innymi duchownymi-Warmiakami. Kard. August Hlond mianował administratorem apostolskim diecezji warmińskiej ks. prał. Dr. Teodora Benscha, który przeniósł kurię biskupią z Fromborka do Olsztyna. Miejsce autochtonów zaczęli powoli zajmować przybysze z Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny oraz Lwowskiego, Przemyskiego, Warszawskiego i Białostockiego. Razem z nimi przyjeżdżali duszpasterze. Powoli następowała odbudowa gospodarki i kultury, a często dokonywało się to w ramach nowych struktur parafialnych. Diecezji udało się powołać wszystkie instytucje potrzebne do właściwego funkcjonowania: kurię i sąd biskupi oraz niższe seminaria duchowne (rozwiązane przez władze komunistyczne w 1952 roku). W 1949 roku reaktywowano wyższe seminarium duchowne, najpierw przy ul. Mariańskiej, potem po zabraniu tego budynku przez Urząd Miejski – przy pl. Bema 2, a od 1991 roku w Redykajnach. W 1951 roku reaktywowano kapitułę katedralną, a dziewięć lat później – pierwszą kapitułę kolegiacką. W 1979 roku erygowano Instytut Historyczno-Pastoralny, skupiający diecezjalne uczelnie teologiczne, a w 1999 roku na jego bazie powstał Wydział Teologii w ramach nowo utworzonego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

W celu usprawnienia duszpasterstwa ciągle powiększano liczbę dekanatów i parafii. Księża i wierni włożyli wiele trudu w odbudowę zniszczonych świątyń. Pojawił się też problem przejmowania budynków poewangelickich w związku ze zmianą struktury wyznaniowej tutejszej ludności. Lata powojenne są jednak naznaczone krzyżem ucisku ze strony struktur socjalistycznego państwa wrogiego religii. Władze administracyjne dążyły do ograniczenia wpływów Kościoła. Rozwiązano stowarzyszenia katolickie i Caritas, usunięto lekcje religii ze szkół. Kilkunastu księży osadzono w więzieniach, innych inwigilowano i szantażowano. 26 stycznia 1951 roku usunięto brutalnie ks. Teodora Benscha i jego wikariusza generalnego ks. Mieczysława Karpińskiego. Rada Konsultorów wybrała na rządcę diecezji ks. Wojciecha Zinka. Początkowo był on tylko administratorem, a sześć miesięcy później, po reaktywowaniu kapituły katedralnej, został wybrany wikariuszem kapitulnym. Niestety i z nim władze państwowe postąpiły brutalnie. 3 października 1953 roku został aresztowany i uwięziony. Na jego miejsce kapituła wybrała – narzuconego przez czynniki państwowe – ks. prof. Stefana Biskupskiego.

Pewien przełom w stosunkach państwo – Kościół nastąpił w 1956 roku. Diecezja warmińska otrzymała wówczas nowego ordynariusza w osobie ks. bp. Tomasza Wilczyńskiego. Nominację tę wystawiła Stolica Apostolska już w 1951 roku, ale rząd PRL nie pozwolił objąć biskupstwa. Możliwość taka pojawiła się dopiero po wydarzeniach październikowych.

Bp Tomasz Wilczyński był pierwszym powojennym rządcą diecezji, który miał sakrę. Odznaczał się dużą aktywnością, a co najważniejsze – odważnie i bezkompromisowo występował w obronie praw ludzi wierzących. Znane są jego słynne wystąpienia po likwidacji kaplicy w Sanatorium Przeciwgruźliczym w Olsztynie (maj 1965). Działo się to przecież w roku przygotowań do Millenium Chrztu Polski. Sam biskup tych uroczystości nie doczekał. Zmarł na atak serca 5 sierpnia 1965 roku. Kolejnym wikariuszem kapitulnym został sufragan warmiński bp Józef Drzazga. Nominację papieską na administratora otrzymał dopiero po dwóch latach, 25 maja 1967 roku, a pełnoprawnym biskupem warmińskim został 28 czerwca 1972 roku. Tego samego dnia diecezję warmińską podporządkowano metropolii warszawskiej. Wcześniej (od 1929 roku) należała do metropolii wrocławskiej. Następnym biskupem warmińskim był Józef Glemp. Pracował tutaj tylko dwa lata, ale były one bardzo owocne. Udało mu się zaktywizować laikat, rozwinąć kult św. Wojciecha, zreorganizować studia teologiczne. Przedostatni biskup, Jan Obłąk, był świetnym znawcą tych ziem i opublikował wiele artykułów mówiących o przeszłości diecezji warmińskiej. Ster diecezji objął w podeszłym wieku i dlatego rządził bardzo krótko – trzy lata. W 1985 roku otrzymał do pomocy sufragana chełmińskiego bp Edmunda Piszcza, który w 1988 roku został 49. ordynariuszem warmińskim. 25 marca 1992 roku Stolica Apostolska w ramach reorganizacji Kościoła w Polsce podzieliła diecezję warmińską na archidiecezję warmińską i diecezje elbląską i ełcką. 30 maja 2006 roku papież Benedykt XVI nowym arcybiskupem metropolitą warmińskim ustanowił Wojciecha Ziembę, absolwenta Wyższego Seminarium Duchownego “Hosianum” w Olsztynie. Wcześniej pełnił urząd biskupa ełckiego i arcybiskupa metropolity białostockiego. Jako zawołanie biskupie obrał słowa: Dives in misericordia Deus (Bóg bogaty w miłosierdzie).

Papież Jan Paweł II w czasie pobytu w Olsztynie w czerwcu 1991 roku powiedział: “Warmia była zawsze wierna Bogu i Kościołowi katolickiemu zasługując na zaszczytne miano Świętej Warmii. Świadczą o tym liczne kościoły, kaplice i krzyże przydrożne, kult Męki Pańskiej, a przede wszystkim cześć oddawana Matce Najświętszej w Gietrzwałdzie, Świętej Lipce, Krośnie i Stoczku Warmińskim”.

ks. kan. prof. dr hab. Andrzej Kopiczko

Czytaj więcej: Sejmik upamiętnił 770. rocznicę utworzenia dominium warmińskiego

Zmarł Arcybiskup senior Wojciech Ziemba

Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 22 kwiecień 2021 08:36

Kuria archidiecezji warmińskiej poinformowała, że dnia 21 kwietnia 2021 roku, w godzinach wieczornych, odszedł do Domu Ojca Ksiądz Arcybiskup senior Wojciech Ziemba. Zmarł w 80. roku życia. Informacje o pogrzebie zostaną podane w późniejszym terminie.

Arcybiskup Wojciech Ziemba

(1941 – 1967 – 1982 – 2021)

Arcybiskup Wojciech Ziemba urodził się 15.10.1941 r. w Wampierzowie, w parafii Wadowice Górne, w diecezji tarnowskiej. Do szkoły podstawowej uczęszczał w miejscu urodzenia. Liceum Ogólnokształcące ukończył w Bystrzycy Kłodzkiej w 1958 r. Następnie przez dwa lata pracował w Wydziale Finansowym Prezydium Państwowej Rady Narodowej w Mielcu. W 1960 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Hosianum w Olsztynie. W latach 1963-65 odbył służbę wojskową w Dęblinie.

Święcenia kapłańskie przyjął z rąk biskupa pomocniczego diecezji warmińskiej Józefa Drzazgi we współkatedrze św. Jakuba w Olsztynie w dniu 18.06.1967 r. Po święceniach pracował jako wikariusz w parafii św. Katarzyny w Kętrzynie (1967-1969), a następnie w olsztyńskiej parafii św. Jakuba (1969-1970). W latach 1970-74 studiował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie w 1974 r. uzyskał tytuł doktora teologii biblijnej. Studiował również w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie (1979-80). Po studiach wykładał przedmioty biblijne w Warmińskim Seminarium Duchownym „Hosianum” w Olsztynie, gdzie jednocześnie pełnił kolejno funkcje prefekta, wicerektora (1981-82) a następnie rektora Seminarium (1982-1986).

Został mianowany biskupem pomocniczym diecezji warmińskiej 23.06.1982 r. Sakrę biskupią przyjął we współkatedrze św. Jakuba w Olsztynie 4.07.1982 r. Głównym konsekratorem był kardynał Józef Glemp arcybiskup metropolita warszawski i prymas Polski, a współkonsekratorami: arcybiskup wrocławski Henryk Gulbinowicz oraz biskup warmiński Jan Obłąk. Jako zawołanie biskupie obrał słowa: Bóg bogaty w miłosierdzie. Został mianowany wikariuszem generalnym diecezji warmińskiej, moderatorem Kurii Biskupiej i ekonomem diecezji warmińskiej oraz dziekanem Warmińskiej Kapituły Katedralnej. Był jednym z organizatorów obchodów Diecezjalnego Kongresu Eucharystycznego w maju 1988 r., następnie pobytu papieża Jana Pawła II w Olsztynie, na początku czerwca 1991 r. w ramach jego apostolskiej pielgrzymki do Ojczyzny.

Po reorganizacji diecezji i prowincji kościelnych w Polsce, która dokonała się na mocy bulli Ojca Świętego Jana Pawła II „Totus Tuus Poloniae Populus”, dnia 25.03.1992 r. został mianowany pierwszym biskupem ełckim. W tamtym czasie przyczynił się do powstania Seminarium Duchownego w Ełku. Zorganizował Kurię, Sąd Biskupi i Caritas Diecezji Ełckiej. Utworzył Sambijską Kapitułę Konkatedralną w Gołdapi.

W uroczystość Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia 16.11.2000 r. otrzymał nominację Ojca Świętego Jana Pawła II na arcybiskupa metropolitę białostockiego. Dnia 9.12.2000 r. odbył ingres do katedry białostockiej. W czasie swojej posługi pasterskiej troszczył się o rozwój ośrodków duszpasterskich w archidiecezji białostockiej. Utworzył 20 nowych parafii. Z jego inicjatywy zostało wybudowane Centrum Administracyjno-Pastoralne Archidiecezji Białostockiej. Zorganizował I Kongres Eucharystyczny Archidiecezji Białostockiej.

Dnia 30 maja 2006 r. został mianowany przez papieża Benedykta XVI arcybiskupem metropolitą warmińskim. Kanoniczne objęcie diecezji miało miejsce dnia 9.06.2006 r. Uroczysty ingres do współkatedry św. Jakuba w Olsztynie odbył się dnia 11.06.2006 r. Dnia 29.06.2006 r. na placu św. Piotra w Rzymie z rąk Ojca Świętego Benedykta XVI otrzymał paliusz metropolitalny.

Jako arcybiskup metropolita warmiński powołał w 2006 r. Warmińskie Archidiecezjalne Centrum Badań Hozjańskich, z zadaniem zakończenia diecezjalnego etapu procesu beatyfikacyjnego Sługi Bożego kardynała Stanisława Hozjusza. Rozpoczął i zakończył I Synod Archidiecezji Warmińskiej (2006-2012) Wznowił formacyjne konferencje rejonowe duszpastersko-katechetyczne w archidiecezji warmińskiej. W 2007 r. powołał do istnienia Archidiecezjalną Szkołę Muzyki Kościelnej oraz Archidiecezjalny Ośrodek Charytatywny „Caritas” Archidiecezji Warmińskiej w Rybakach, z zadaniem prowadzenia działalności edukacyjnej, szkoleniowej, terapeutycznej, wychowawczej i rehabilitacyjnej. Przeprowadził na etapie diecezjalnym dwa procesy beatyfikacyjne (2007–2011), Sługi Bożego ks. Bronisława Sochaczewskiego i pięciu towarzyszy – ofiar prześladowań nazistowskich z czasów II wojny światowej i ks. Józefa Steinki i 27 towarzyszy zamordowanych przez żołnierzy sowieckich. W 2007 r. zakończył diecezjalny etap procesu beatyfikacyjnego siostry Barbary Samulowskiej SM, jednej z wizjonerek Objawień Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie w 1877 r. Ostatnim jego przedsięwzięciem była budowa Konwiktu Kapłanów Warmińskich w Olsztynie, oddanego do użytku w 2008 r.

W 2008 r. erygował Kapitułę Kolegiacką w Lidzbarku Warmińskim. W 2009 r. zainicjował utworzenie w Olsztynie Muzeum Archidiecezji Warmińskiej, a w 2010 r. katolickiego Radio Plus Olsztyn. W latach 2008 – 2009 z jego inicjatywy na terenie Archidiecezji Warmińskiej odbyła się peregrynacja Obrazu Jezusa Miłosiernego, a od 16.10.2012 r. przeprowadzono rekolekcje ewangelizacyjne, połączone z peregrynacją obrazu Najświętszej Maryi Panny Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia Ostrobramskiej. Pełnił urząd Wielkiego Kanclerza Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego (2006-2016). Dnia 28.10.2011 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa tej uczelni.

Dnia 15.10.2016 r. Ojciec Święty Franciszek przyjął jego rezygnację z posługi arcybiskupa metropolity warmińskiego z powodu ukończenia 75 roku życia i rozpoczęcia czasu kanonicznej emerytury.

W ramach Konferencji Episkopatu Polski był przewodniczącym Zespołu ds. Kontaktów z Konferencją Episkopatu Litwy i Komisji Misyjnej. Należał do Komisji Duszpasterstwa oraz do Rady Ekonomicznej.

(pw)

Czytaj więcej: Zmarł Arcybiskup senior Wojciech Ziemba