Region

Zmarł Antoni Soduła, autor "Debaty"

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 22 luty 2021 10:40

Jan Rosłan

W szpitalu w Mrągowie 18 lutego br. w wieku 73 lat zmarł Antoni Soduła. Pokonał go Covid-19. Urodził się we Wrocławiu w roku 1948, choć rodzice wywodzili się z Łodzi, gdzie w roku 1971 ukończył polonistykę, a w 1983 roku uzyskał doktorat na podstawie pracy o "Nocy Listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego. Po studiach pracował jako nauczyciel języka polskiego w Warszawie, a od roku 1983 w szkole w Lutrach. Po przejściu na emeryturę w roku 2001 do 2009 był nauczycielem dla Polonii na Łotwie, Ukrainie i w Kazachstanie.

W Lutrach stworzył Teatr Religijny, który działał w latach 1984 - 92. Wystawiono tu sztuki związane z Bożym Narodzeniem i Wielkanocą, ale także montaże poetyckie utworów Karola Wojtyły, Anny Kamieńskiej, ks. Jana Twardowskiego czy Maryny Okęckiej-Bromkowej. Był uczestnikiem Kongresu Kultury Polskiej odbywającego się w Warszawie, a przerwanego przez wprowadzenie stanu wojennego. Pisał do warszwskiej prasy podziemnej i był jej kolporterem.

W latach 80. publikował felietony w "Posłańcu Warmińskim" podpisane pseudonimem Antek z Wójtowa. Potem publikował w "Borussii", w "Bez Wierszówki", choć współpracę z tym pismem zerwał z nim były redaktor naczelny. Systematycznie publikował recenzje, reportaże z zagranicznych i krajowych podróży w "Debacie". W roku stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę w tym miesięczniku opublikował cykl artykułów o polskich cmentarzach na Kresach. Publikował w "Głosie Nauczycielskim", "itd", "Głosie Polskim" wydawanym w Kazachstanie, specjalistycznych biuletynach.

Opublikował ponad sto tekstów poświęconych teatrowi, literaturze, historii. Wydał trzy książki: "Dom nad jeziorem", "Szkice o sztuce i kulturze" i "Listy z Rygi". Pozostawił nie wydane pozycje w tym "Święte miejsca na Kresach" czy warmińskie wspomnienia. W ostatnich latach dużo publikował w internecie.

Był człowiekiem wszechstronnym. Przede wszystkim interesował się teatrem, a szczególnie zafascynowany był Teatrem Węgajty. Malował, a ostatnio pisał ikony. Fotografował. Pamiętam jego wystawę zdjęć w Biskupcu. Nieobca mu była poezja. Dużo podróżował. Zwiedził Chiny, Indie, Irak, kraje europejskie. Ostatnią samodzielną podróżą była Grecja. Był bibliofilem. Fascynował go buddyzm zen, choć pozostał wierny katolicyzmowi. Interesował się malarstwem, któremu poświęcił nie wydaną książkę.

Na redakcyjnych spotkaniach miesięcznika "Debata" zawsze niezmiernie aktywny, czesto z głosem oryginalnym, sprzecznym z większością wypowiadających się. Niestety w pewien sposób wykluczony z życia kulturalnego Olsztyna, bo nie posiadający samochodu, zdany na komunikację publiczną, ograniczony w dotarciu do Olsztyna i powrotu do Lutr, gdzie mieszkał.

Jego pogrzeb odbył się w Lutrach 22 lutego.

Przesłał mi wiele tekstów, które systematycznie będę drukował w "Debacie", bo są niezmiernie ciekawymi relacjami z jego podróży i refleksjami o życiu, religii i opisami wydarzeń i spotkań z ludźmi, których spotkał na swoich drogach życia. Niech odpoczywa w pokoju.

Jan Rosłan,

redaktor miesięcznika "Debata'

Czytaj więcej: Zmarł Antoni Soduła, autor "Debaty"

Bohaterka podziemnej „S” czy mitomanka? (Cz. 3)

Szczegóły

Opublikowano: sobota, 20 luty 2021 16:14

Adam Socha

W ostatniej części zbadamy drugi wątek z opowieści Władysławy Winiarskiej i Zofii Daniszewskiej, przyjaciółek z BGŻ. Panie twierdzą, że Winiarska odbierała w stanie wojennym ulotki od ks. Juliana Żołnierkiewicza. Następnie przynosiła je do BGŻ. W tym miejscu opowieści obu pań nieco się różnią.
Daniszewska twierdzi, że następnie ulotki przepisywała przez kalki maszynistka Maria. W opowieści Winiarskiej ulotki były powielane w banku na powielaczu lub kserowane. Następnie zanosiły je do bufetu KW PZPR, do którego chodziły na śniadania oraz zostawiały w toalecie budynku partii, a także rozrzucały po ulicach Olsztyna i w sklepach.

Część ulotek miała Winiarska przekazywać po mszach w kościele NSPJ Janowi Maluchnikowi z OZOS-u. Takich spotkań miało być trzysta. Ale ulotki panie miały także wkładać do wyciągów bankowych wysyłanych do zakładów, których konta prowadził BGŻ oraz wieszać na tablicy ogłoszeń!

CZY śp. ks. JULIAN ŻOŁNIERKIEWICZ KOLPORTOWAŁ PRASĘ PODZIEMNĄ?

Twierdzenie, iż ks. Żołnierkiewicz prowadził kolportaż wydawnictw podziemnych negują wszyscy, którzy zajmowali się drukiem i kolportażem w stanie wojennym oraz historycy. Gdyby tak było, to po co Winiarska miałaby odbierać ulotki od księdza, by zaraz po Mszy przekazywać je Maluchnikowi? Przecież wszyscy działacze od razu po Mszy szliby na plebanię, by zaopatrzyć się w „bibułę”. Każdy, kto pamięta realia stanu wojennego wie, że to absurd. SB taki punkt kolportażu natychmiast by zlikwidowała, a księdza aresztowała. Ks. Żołnierkiewicz był pod stałą obserwacją SB.

Odwołam się jeszcze do książki Andrzeja Kopiczko i śp. Juliana Żołnierkiewicza pt. „Dzieje kościoła i parafii NSPJ w Olsztynie. 1903-2003”. Czytamy tam, że „Po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku odbywały się nieformalne spotkania w domu parafialnym ze związkowcami, organizowano pomoc materialną dla internowanych i ich rodzin”. Proboszcz parafii, kapelan olsztyńskiej „S” organizował pomoc dla rodzin internowanych a nie kolportaż ulotek. W każdą drugą niedzielę miesiąca o godz. 17.00 odprawiana była w NSPJ Msza za Ojczyznę. Od siebie dodam, że oprócz związkowców udział w niej brali esbecy i ich konfidenci, toteż próba przekazywania sobie w kościele czy po Mszy ulotek i pism podziemnych nie uszłaby ich uwadze.

Jak naprawdę wyglądał kolportaż i kto go prowadził wiemy dzisiaj dokładnie. Architekt Tadeusz Adamski, który jako pierwszy wraz z Kazimierzem Wośkiem zaraz po ogłoszeniu stanu wojennego uruchomił w Olsztynie druk „Rezonansu”, nigdy nie przekazywał go z ręki do ręki. Zorganizował na mieście kilka tzw „martwych skrzynek”, m.in. w dziupli drzewa w Parku Miejskim, w których umieszczano pismo. Przychodzili po niego kolporterzy i po zostawionym znaku wiedzieli, czy skrzynka jest pełna. Dzięki temu SB nie mogła namierzyć miejsc, w których odbywał się druk, mimo że od razu wiedzieli, kto zaraz po 13 grudnia wznowił wydawanie „Rezonansu” od swojej konfidentki, sekretarki ZR „S” Jadwigi Borkowskiej. Borkowska bezbłędnie podała Kazimierza Wośka i Janusza Śliwińskiego, pracowników ZR „S”. Jedynie drukarnia w gospodarstwie państwa Szuliów w Gutkowie założona przez Bogdana Bachmurę wpadła w kwietniu 1983 roku przez donos. Natomiast SB szybko ustalała i aresztowała kolejne grupy kolporterów w olsztyńskich zakładach pracy. W każdym zakładzie SB miała co najmniej 2 konfidentów.

CZY W BGŻ POWIELANO ULOTKI?

Co do możliwości powielania czy też kserowania w banku ulotek w stanie wojennym, poprosiłem o opinię Jerzego Zadrogę, który przez 20 lat pracował w Oddziale NBP w Olsztynie (w gmachu NBP pomieszczenia wynajmował BGŻ). Zadroga zatrudnił się w NBP przed stanem wojennym. Po 1989 roku był delegatem olsztyńskich banków do Zarządu Regionu „S”. Zadroga kojarzy Winiarską z bankowego korytarza, ale nigdy nie słyszał o jej działalności związkowej, nigdy nie otrzymał ani od niej, ani od nikogo innego w banku żadnej ulotki. Gdyby takie ulotki pojawiły się w banku, zwłaszcza na tablicy ogłoszeń, musiałaby wzbudzić natychmiastową reakcję dyrekcji.

- Hala maszyn z urządzeniami kopiującymi była stanie wojennym pod ścisłym nadzorem – tłumaczy mi Zadroga ówczesne bankowe realia. - Wejść mogła tam tylko osoba uprawniona i była rozliczana z każdej kartki. Pamiętaj, że w bankach była straż pod bronią.

O opinię w kwestii kolportażu ulotek poprzez dołączanie ich do wyciągów bankowych poprosiłem Danutę Gulko, absolwentkę SGPiS, która w latach 1976-83 była kierowniczką działu finansowego w OZGrafie. W stanie wojennym wyniosła z drukarni czcionki i farbę, które posłużyły do druku biuletynu „S”. Przed drugą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych zorganizowała wraz z innymi działaczami „S” kolportaż ulotek na terenie OZGrafu, wzywających do udziału 31 sierpnia 1982 roku do pochodu ulicami Olsztyna. SB natychmiast dowiedziała się o ulotkach i dokonała rewizji w szafkach pracowniczych, zatrzymała osoby, u których znaleziono ulotki i w ten sposób ustaliła organizatorów. Danuta Gulko została skazana na 3,5 roku więzienia, Irena Michalska i Roman Brysiak na 3 lata, a Barbara Nowak, Janina Sidor i Halina Pietkiewicz zostały internowane,

- Wyciągi bankowe trafiały do sekretariatu, tak jak cała korespondencja – tłumaczy Gulko obieg dokumentów w zakładach pracy. - Tam otwierała je sekretarka i dekretowała. Gdyby zobaczyła ulotki, natychmiast zawiadomiłaby dyrektora. Załóżmy jednak, że najpierw Cenzura (w stanie wojennym listy przechodziły kontrolę), a następnie sekretarka, by tych ulotek nie zauważyła i wyciągi trafiłby do mnie na biurko. Potraktowałabym to jako esbecką prowokację i natychmiast pokazała sekretarce dyrektora, bo nikt w taki sposób nie kolportował ulotek. Na drugi dzień esbecja już by była w banku, z którego te ulotki wyszły. A już wywieszanie ulotek na zakładowej tablicy ogłoszeń, to jakaś totalna bzdura! Natychmiast w takim zakładzie pojawiłaby się esbecja.

- Pani Daniszewska twierdzi, że przepisywały ulotki na maszynach w banku – relacjonuję.

- To brzmi niepoważnie – ocenia Danuta Gulko. - Nikt nie pisał ulotek na służbowej maszynie. SB szybko by ustaliła, na jakiej to maszynie, w jakim zakładzie pisano ulotkę. Każdy, kto działał w podziemiu o tym wiedział, że SB ma kopie czcionek z każdej służbowej maszyny do pisania. Każda maszyna miała swoje unikalne czcionki, które były rozpoznawalne jak linie papilarne. Dlatego my pisaliśmy ulotki na prywatnej, zdezelowanej maszynie, którą zdobyła śp. Baśka Nowak.

- Pani Winiarska twierdzi, że kontaktowała się z śp. Grażyną Langowską? - relacjonuję dalej (śp. Grażyna Langowska, polonistka, członkini Prezydium ZR „S”, skazana na 1,5 roku, później wyrok zmieniono na 9 miesięcy w zawieszeniu, za sporządzenie 13 XII 1981 roku ulotki-protestu przeciwko ogłoszeniu stanu wojennego, kolportowanej w Olsztynie. Po wyjściu z aresztu kolporterka prasy podziemnej, m.in. „Rezonansu”, uczestniczka nieformalnych spotkań działaczy opozycji).

- To jest niemożliwe, gdyż ja po wyjściu z więzienia niemal u Grażyny mieszkałam i nigdy tam nie zjawiła się taka osoba – odpowiada Danuta Gulko. - Działałam w kolportażu do końca i nigdy nie słyszałam o paniach Winiarskiej i Daniszewskiej. Opozycja w Olsztynie była bardzo wąska, każdy się o każdego otarł.

- Pierwszy raz spotkałam się z Winiarską w 1989 roku, kiedy odtwarzaliśmy Zarząd Regionu „S” – tłumaczy Gulko. - Jeździliśmy z Wieśkiem Bryckim i Andrzejem Smolińskim po przedsiębiorstwach zakładać komisje „S”. Ja byłam skarbnikiem. Powiedziałam im, że nie mogę jeździć i rozmawiać z dyrektorami, i jednocześnie prowadzić kasę. Trzeba zatrudnić księgową. I wtedy Smoliński przyprowadził Winiarską. To, że ta pani nie prowadziła w latach 80. działalności, nie mam żadnej wątpliwości. Nie przypominam sobie, żeby kiedykolwiek w Zarządzie Regionu po 1989 roku była mowa o działalności tej osoby w stanie wojennym. Po zatrudnieniu jej w Zarządzie też tylko zajmowała się księgowością, niczym więcej.

CZY JAN MALUCHNIK ODBIERAŁ ULOTKI OD WINIARSKIEJ?

Przejdźmy do osoby Jana Maluchnika z OZOS-u. Winiarska powiedziała, że ulotki miała otrzymywać od Jana Maluchnika i Wiesława Sasina z OZOS-u, natomiast Radzie Konsultacyjnej, że to ona przekazywała ulotki Maluchnikowi z trzysta razy!

Jan Maluchnik to emerytowany pracownik OZOS-u. W żadnych relacjach dotyczących stanu wojennego nie pojawia się jego nazwisko, jako kolportera. Nie wspominał o nim śp. Wiesław Sasin, który w OZOS-ie zorganizował zbiórkę pieniędzy na internowanych i kolportaż pism podziemnych. Najpierw odbierał pisma od nauczyciela z Lamkowa Bogdana Kłosińskiego, później od „pani z ul. Polnej” (nie była to Winiarska, ona mieszkała w innej części Olsztyna), następnie od Sławomira Olka i Bogdana Bachmury. Pisma umieszczał w OZOS-ie w hydrantach i stamtąd odbierali je kolporterzy, rozprowadzając ulotki po szafkach pracowniczych na swoich wydziałach. W 1983 roku Sasin wpadł w ręce SB. Wcześniej, bo w 1982 roku, wpadli inni pracownicy OZOS-u, Piotr Bączyk, Andrzej Stefański i Jerzy Raczkowski.

Również Andrzej Smoliński z OZOS-u (przewodniczący KZ „S” OZOS-u po reaktywacji związku w 1989 roku, a następnie w latach 90. przewodniczący ZR „S” w Olsztynie), który w stanie wojennym organizował zbiórkę pieniędzy na internowanych i zajmował się kolportażem, nigdy nie zetknął się z Maluchnikiem.
Jan Maluchnik w rozmowie ze mną powiedział, iż odebrał „ze dwa razy” ulotki w stanie wojennym od Winiarskiej i Daniszewskiej. - W stanie wojennym spotkaliśmy się po Mszy w kościele Serca Jezusowego. One też należały do tej parafii, bo ja wtedy mieszkałem na Kościuszki. One zawsze były razem. Wtedy ja nie znałem ich nazwisk. One brały te ulotki od Andrzeja Gierczaka, to były ulotki z Gdańska i Katowic. Przekazałem je przewodniczącemu koła wydziałowego na wydziale mechanicznym śp. Mirosławowi Matyńce. Wziąłem od nich te ulotki może z dwa razy, bo miałem przez te ulotki problem. Zdjęli mnie z listy na przydział mieszkania. Chodziłem do komisarza na rozmowę i mnie przywrócił.

Jan Maluchnik nie ubiegał się o status kombatanta.

Mirosław Matyńka nie żyje. Jak napisałem w II części drukarnia miała działać w domu Andrzeja Gierczaka od 1987 roku, a nie w stanie wojennym. Andrzej Gierczak zaprzecza, by zajmował się kolportażem wydawnictw podziemnych i do 1989 roku nie wiedział o istnieniu Winiarskiej. Winiarska i Daniszewska raz twierdzą, że ulotki miały od Gierczaka, raz, że od maszynisty Michała Kwiatkowskiego, a raz, że od ks. Juliana Żołnierkiewicza.

Zapytałem jeszcze Annę Niszczak o Jana Maluchnika, skazaną na więzienie za współudział w organizacji strajku w OZOS-ie 13 grudnia 1981 roku. Po wyjściu kontynuowała działalność podziemną, w tym kolporterską.

- Nigdy nie słyszałam o Janku Maluchniku, że coś robił w stanie wojennym – mówi Niszczak. - Po 1989 roku uczestniczyłam w dziesiątkach uroczystości związanych ze stanem wojennym. Nigdy we wspomnieniach nie padło jego nazwisko. Uczestniczyłam też wielokrotnie w wyborach do KZ „S w OZOS-ie i do Zarządu Regionu „S”. Startujący do funkcji kandydaci podkreślali swoją działalność podziemną, jeśli taką prowadzili. Jan Maluchnik nigdy takiej działalności nie podawał.

Także w wydanej w 2020 roku książce pt. „Solidarność w OZOS „Stomil”/Michelin w latach 1980-2020”, autor Kazimierz Wosiek charakteryzując Jana Maluchnika, jako kandydata na przewodniczącego KZ „S” w wyborach w 1991 roku, napisał jedynie: „W Solidarności od 1980 roku, w ostatnich 2 latach członek KZ. Nie należał do żadnych partii politycznych”.

CO ROBIŁ W STANIE WOJENNYM śp. STANISŁAW MACKIEWICZ?

W czwartek 7 stycznia 2021 roku pożegnaliśmy na cmentarzu przy ul. Poprzecznej w Olsztynie Stanisława Mackiewicza, zmarłego 23 grudnia 2020 roku wiceprzewodniczącego ZR „S” z 1981 roku. Żegnała go garstka pozostałych przy życiu weteranów „S”. Wśród nich nie było Władysławy Winiarskiej. Staszek Mackiewicz był jej ważnym świadkiem. W pierwszym oświadczeniu z 12 września 2017 roku napisał: „W. Winiarska w stanie wojennym kontaktowała się ze mną i kolportowała ulotki”. Kolejne oświadczenie z datą 30 listopada 2018 roku, jest znacznie obszerniejsze. Czytamy w nim:

„Była mi znana od 13 grudnia 1981 do 4 czerwca 1989 jako osoba prowadząca działalność w opozycji antykomunistycznej. Kontaktowała się z Bryckim, Maluchnikiem, Cynalewską, Langowską, Śmiglewskim i Mackiewiczem. Zaangażowana w pomoc rodzinom internowanych Kolportowała pisma do Szczytna i Dobrego Miasta oraz obserwowała budynek KW PZPR. Winiarska organizowała nielegalne zebrania raz w miesiącu u Daniszewskiej i Malinowskiej, i w kościele Serca Jezusowego. Na zebraniach przekazywała ustalenia jakie zapadły podczas zebrań Tymczasowego Zarządu Regionu „S” w Olsztynie, którego Mackiewicz był członkiem”.

O Wiesławie Bryckim, Lechu Śmiglewskim napisałem w II części. Śmiglewski całkowicie zaprzeczył słowom Winiarskiej. Nie żyją, Lena Cynalewska, która w latach 80. była skarbnikiem podziemnej „S” oraz Grażyna Langowska. Natomiast żyją Danuta Gulko i Anna Niszczak, które po wyjściu z więzienia ściśle współpracowały z Grażyną i Ryszardem Langowskimi i stanowczo twierdzą, że nie była im znana Władysława Winiarska.

Stanisław Mackiewicz został internowany 13 grudnia, wyszedł w marcu 1982 roku i 12 stycznia 1983 roku wyemigrował do USA. Nie był członkiem TZR „S” w stanie wojennym. Powrócił do Olsztyna dopiero po 2010 roku. Zmarł 23 grudnia 2020 roku. Na szczęście pozostawił po sobie 3 artykuły wspomnieniowe. Jedno ukazało się książce Zenona Złakowskiego wydanej w 2020 roku, pt. „Solidarność olsztyńska w latach 1980-1989. Wspomnienia”, i dwa w „Debacie” (pierwsze ukazało się w grudniu 2016 roku, a drugie w sierpniu 2017 roku). Ani słowem nie wspomina w nich o podjęciu działalności po wyjściu z internowania, nie mówiąc o kontakcie z Winiarską i Daniszewską. W „Debacie” z grudnia 2016 roku napisał:

„Opuściłem Zakład Karny w Iławie 29 kwietnia 1982 roku. 30 kwietnia musiałem stawić się w KW MO w Olsztynie. Przed budynkiem uzbrojeni milicjanci strzegący wejścia do niebieskiego raju. Przywitał mnie znajomy porucznik z ZK w Iławie. Informacja o stanie wojennym, zawieszeniu działalności związkowej itp. W następnym dniu mam stawić się w zakładzie pracy tj. SPOMASZU w gabinecie dyr. Jerzego Chrzanowskiego (stary komuch, innych już nie było). Ogólna informacja o stanie wojennym, zarządzającym zakładem komisarzem wojskowym. Podobne nauki jak udzielane przez SB. Dyrektor ostrzegł, że nie powinienem kontaktować się z załogą, bo będę miał kłopoty i nie powinienem opuszczać biurowca. Czyli co? Więzienie w zakładzie. Otrzymuję następne wezwanie do stawienia się w KW MO w sprawie urzędowej. Esbek przedstawił się jako kapitan. Poprosiłem o nazwisko. Odpowiedział: i tak ci to nic nie da (miał rację). Zaczęły się konkretne groźby pod adresem rodziny i mojej. Powiedział między innymi: my wiemy jakim samochodem jeździsz, do jakiej szkoły uczęszcza twoja córka, a o wypadek nietrudno. Prowokująco rzucił we mnie moim dowodem osobistym. Zachowałem spokój. Za moim krzesłem stał rosły milicjant.

Obyło się bez pałowania. Mam stawić się w KW MO za dwa tygodnie. Wita mnie znajomy porucznik z Iławy. Szyba odblaskowa w ścianie. Chyba drugie piętro. Podchodzi do okna. Pokazuje spacerujących więźniów w pasiakach. Ostrzegł, że jeżeli podejmę działalność związkową będę spacerował tak jak oni. W pasiaku, ale z kryminalnym wyrokiem, nie jako internowany. Pomimo to spotykam się w zakładzie z kolegami z ,,Solidarności”. Następnego dnia esbecy przyjeżdżają do zakładu. Sekretarka dzwoni do mnie, że mam się zgłosić do dyrektora. Masz wizytę „kolesiów” – mówi. Biorę od szefa służbową przepustkę na wszelki wypadek (cholera wie dokąd mnie wywiozą). Zawieźli mnie do KW MO. Znowu siedzę. Profilaktyczne rozmowy o niczym. Ciągła inwigilacja, zmiękczanie pacjenta, zastraszenie i policyjny nadzór”.

Jak taki człowiek, inwigilowany na każdym kroku, mógł zainicjować jakieś działania w podziemiu? Ci, którzy takie działania podjęli unikali z działaczami, którzy wyszli z internowania jakichkolwiek kontaktów, mając świadomość, że są śledzeni. Mackiewicz był po wyjściu zaszczuty. Nie tylko on. Działacze „S” w b. woj. olsztyńskim byli najbardziej prześladowani. Świadczy o tym najwyższy odsetek w kraju internowanych i represjonowanych w stanie wojennym w stosunku do liczby członków związku. Płk Kazimierz Dudek, szef KW MO w Olsztynie w pełni zasłużył na szlify generalskie w 1987 roku i na policyjną asystę honorową na pogrzebie w 2012 roku za rządów PO, PSL.

Represje wobec działaczy „S” nie ustały po ich wyjściu z internowania. Wielu członków ZR „S” nie wytrzymało prześladowań i emigrowało. Stanisław Mackiewicz był jednym, z pierwszych, wyemigrował z rodziną do USA. Do 1985 roku płk Dudek praktycznie rozbił opozycję w Olsztynie, kolporterzy w zakładach pracy zostali rozpracowani i skazani. Ostatnim zrywem opozycji był 6 listopada 1985 roku pogrzeb studenta Marcina Antonowicza, którego znaleziono nieprzytomnego na ulicy, po tym jak zatrzymał go patrol ZOMO. Pogrzeb zgromadził kilkanaście tysięcy osób. Jedynie panie Winiarska i Daniszewska, jeśli im wierzyć, bez przeszkód od stanu wojennego do okrągłego stołu nieprzerwanie kolportowały pisma podziemne, nawet w budynku KW PZPR i nie zwróciły tym na siebie uwagi SB, którą stawiało na nogi pojawienie się w Olsztynie każdej ulotki.

TADEUSZ POŹNIAK NIE PODPISAŁ

Tadeusz Poźniak, to jedyny świadek, który nie uległ presji Winiarskiej i niczego jej nie podpisał. Był współzałożycielem i członkiem Komisji Uczelnianej „S” w ART, delegatem na I WZD „S”. Aresztowany 27 stycznia 1982 i skazany na 2,5 roku więzienia za organizację druku i kolportażu protestu przeciwko stanowi wojennemu. Zwolniony 14 marca 1983 roku. Wyemigrował do USA w czerwcu 1984 roku. Powrócił w 1995 roku.

- Pani Winiarska starała się o uwiarygodnienie jej działalności w Solidarności podziemnej – przekazał mi Poźniak. - Mówiła, że pracowała w ZR „S”, w zielonym wieżowcu na Dąbrowszczaków. Ona ma taki uprzejmy sposób wymuszania. „No przecież mnie pamiętasz, ja roznosiłam „Rezonans”. Ja jej w ogóle nie pamiętałem, ale skonsultowałem się jeszcze z historykami i odmówiłem tej pani podpisania oświadczenia.

ŚWIADEK „PAN JAN MILLER”

Do Jana Millera ze Szczytna miała Winiarska w stanie wojennym wozić ulotki pociągiem wraz z Zofią Daniszewską. Ciekawe, że Radzie Konsultacyjnej mówiła o nim „per pan”, gdy to jej brat. „A co to, wszyscy muszą o tym wiedzieć?!” – odparła, gdy zapytałem ją dlaczego ten fakt ukryła przed Radą.

- W stanie wojennym Władka dawała mi ulotki, rozrzucałem je na poczcie i w zakładzie, w którym pracowałem, w Fermie Lisów w Wiartlu pod Szczytnem – powiedział mi Jan Miller. - To się wydało i straciłem w 1982 roku pracę. Nie podali, że z tego powodu. Po tym, to już nie kolportowałem, bo byłem obserwowany.

Jan Miller w rozmowie ze mną stwierdził, że był członkiem MKZ „S” w Szczytnie w 1980 roku. W IPN jest kompletna teczka SB Operacyjnego Rozpracowania MKZ w Szczytnie, o kryptonimie „Enklawa”. Wymienione są nazwiska wszystkich działaczy funkcyjnych, jednak nie figuruje wśród nich Jan Miller. Niestety, prawie wszystkie te osoby już nie żyją. Z żyjących dotarłem do Wiesławy Enerlich, przewodniczącej KZ „S” w Lenpolu i Zbigniewa Maczana, organizatora „S” w „Unitrze-Unimie”, internowanym do 26 lutego 1982 roku. Nazwisko Jana Millera nic im nie mówi. Również historycy nie znaleźli żadnej wzmianki na jego temat.

ANDRZEJ SMOLIŃSKI: „To była moja sąsiadka”

Jedyną pewną, niepodważalną informacją na temat Władysławy Winiarskiej jest to, że 1 listopada 1989 roku została zatrudniona w Zarządzie Regionu „S” w Olsztynie, jako księgowa na ½ etatu i pracowała do 1997 roku. Następnie przeszła do SM „Pojezierze”. Do Zarządu Regionu przyprowadził ją wiceprzewodniczący Andrzej Smoliński, działacz „S” z OZOS-u. Zapytałem Andrzeja, skąd znał Winiarską?
- Była moją sąsiadką na Kolonii Mazurskiej, przez korytarz – wspomina Smoliński. - Młoda dziewczyna po szkole ekonomicznej, pracowała w BGŻ. Skarbnik Danka Gulko odchodziła z Zarządu, więc na jej miejsce potrzebowaliśmy księgowej – wyjaśnił Smoliński. - A że pracowała w banku, więc zapytałem, czy chciałaby u nas pracować? Zgodziła się. To wszystko.

- Czy słyszałeś, by w stanie wojennym prowadziła podziemną działalność?

- Wiem, o co ci chodzi. Ktoś mnie też o to pytał rok, czy 2 lata temu, ale ja już ci odpowiedziałem na to pytanie. Nic o niej więcej nie wiedziałem, poza tym, że była moją sąsiadką. Gdybym coś więcej wiedział na jej temat, to bym więcej powiedział. Znalazła się w Solidarności, bo ją zatrudniłem jako księgową. Według mojej wiedzy, to „S” w BGŻ powstała w okolicach 1992 roku, ale tam tylko kilka osób się zapisało. Zofia Daniszewska z tego banku często do Zarządu Regionu przychodziła, bo była w Komisji Rewizyjnej, ale to były lata 90. Czy ciebie to nie zastanowiło, że Winiarska nie powołała mnie na świadka?

- Oczywiście, że zastanowiło – odparłem.

- Bo ja nie mógłbym potwierdzić, że jej dawałem ulotki, czy ona mnie, bo tego nie było – podsumował Smoliński.

Czy WINIARSKA BYŁA W SOLIDARNOŚCI WALCZĄCEJ?

Jak to było z działalnością Władysławy Zofii Winiarskiej w „Solidarności Walczącej” Kornela Morawieckiego. Wszystko zaczęło się od wypowiedzi Winiarskiej dla Radia Olsztyn 5 grudnia i następnie wywiadu z nią 7 grudnia 2020 roku, jako sygnatariuszką „Protestu działaczek SW wobec Strajku Kobiet”. W tytule na stronie internetowej radia przedstawiono ją jako „działaczkę Solidarności Walczącej”. Dopiero w tekście napisano, że jest członkiem Stowarzyszenia „SW”.

Jak wyjaśniła mi Winiarska, najpierw została członkiem partii śp. Kornela Morawieckiego „Wolni i Solidarni”. Do partii wciągnąć miał ją jej brat Jan Miller (Miller potwierdził). Kornel powołał tę partię w 2016 roku, po tym, jak posłanka Małgorzata Zwiercan dokonała tzw. głosowania na dwie ręce, za co została usunięta z klubu Kukiz’15. Za nią z klubu odszedł też Kornel. Gorączkowo próbował założyć struktury w całej Polsce i brał do partii, kogo popadnie. Partia przestała istnieć wraz z jego śmiercią 30 września 2019 roku. - Wówczas zapisałam się do Stowarzyszenia „SW” – wyjaśnia Winiarska.

Rzecznik Stowarzyszenia, wybitny naukowiec i współtwórca „SW” we Wrocławiu prof. dr hab. Andrzej Kisielewicz poinformował mnie, że „Pani Winiarska nie jest członkiem Stowarzyszenia”. - Złożyła wniosek o przyjęcie – mówi prof. Kisielewicz. - Napisała w nim, że brała udział w demonstracjach, organizowała zebrania związkowców, żadnego konkretu, który można by zweryfikować oraz, że podziela ideały SW. Nic poza tym, co sama napisała, o niej nie wiemy. Wniosek nie został jeszcze rozpatrzony, więc pani Winiarska nie może przedstawiać się w mediach jako członkini Stowarzyszenia. Bycie członkiem stowarzyszenia nie znaczy, że ktoś działał w SW. My nikomu nie wystawiamy takich zaświadczeń.

PODSUMOWANIE

Władysława Winiarska od czasu odejścia z pracy w ZR „S” w 1997 roku nie przejawiała żadnego zainteresowania „S”. Dlatego przewodniczącą Koła Grodzkiego „S” w Olsztynie Annę Niszczak zaskoczył jej akces w 2018 roku. Również Wojciech Ciesielski, współzałożyciel „S” w woj. olsztyńskim, który jest na każdej uroczystości związanej z „S” i je dokumentuje mówi mi, że pojawiła się na rocznicy 13 grudnia dopiero w 2020 roku, na placu Solidarności. Przyszła ze swoją koleżanką Anną Bukowską, sekretarką olsztyńskiego PiS-u. - Bukowska zaatakowała mnie – mówi Ciesielski, członek Rady Konsultacyjnej przy wojewodzie, która negatywnie zaopiniowała wniosek Winiarskiej. - Pytała, czemu „czepiam się Władki?!”

- To w jaki sposób uzyskała status kombatanta, legitymację i znaczek za zasługi dla niepodległości i na kogo teraz się kreuje napawa mnie obrzydzeniem – skomentował Marek Jaskuła, członek Rady Konsultacyjnej. - Pal diabli 400 złotych od podatników. To bym przełknął, gdyby sobie cicho siedziała i konsumowała, ale wyrobiwszy sobie papiery zaczęła kreować się na gwiazdę podziemia. Nie chciałbym, żeby tacy ludzie jak ona, pisali nam historię.

Ta kreacja Władysławy Winiarskiej trwa nadal. Niedawno złożyła wniosek wraz z Zofią Daniszewską o odznaczenie „Medalem 100-lecia Niepodległości”. Złożyły do Kapituły dwa prawie identyczne wnioski, z tymi, które złożyły do Urzędu ds. Kombatantów, jednak Kapituła odrzuciła wnioski uznając za opisane bohaterskie czyny pań w stanie wojennym za niewiarygodne – poinformowała mnie przewodnicząca Kapituły Anna Niszczak.

Dlaczego Urząd ds. Kombatantów ten sam wniosek uznał za wiarygodny?

Władysława Winiarska podała aż 10 świadków i stworzyła narrację, z której wynika, że była czołową opozycjonistką w Olsztynie, działającą nieprzerwanie od stanu wojennego do 1989 roku, na wielu frontach i z kilkoma grupami i to bez żadnej wpadki. „Po co pani tylu świadków?” - zwróciła jej nawet uwagę młoda pani inspektor z Urzędu ds. Kombatantów. - Wystarczyło trzech”. Tak zrobił kierowca z Transportu Zakładu Mięsnego w Olsztynie Wiesław Dela. Napisał, że roznosił ulotki w Zakładach Mięsnych a potwierdzili mu to dwaj inni kierowcy z tej samej firmy, w tym Wiesław Brycki, i to Urzędowi wystarczyło, mimo że Rada Konsultacyjna przy wojewodzie wydała opinię negatywną.

Pracownicy Urzędu nie zajmują się weryfikacją prawdziwości oświadczeń podpisanych przez świadków (chyba nie mają takich możliwości?). Przewodniczącym Rady do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych był do swojej śmierci Kornel Morawiecki, w Radzie zasiada też dwóch działaczy Solidarności Walczącej: Małgorzata Zwiercan i Andrzej Kołodziej. Przypuszczam, że Władysława Winiarska jeżdżąc do Warszawy na spotkania organizacyjne ostatniej partii Kornela „Wolni i Solidarni”, mogła poskarżyć się na działaczy olsztyńskiej „S”, którzy blokują jej wniosek o przyznanie statusu kombatantki, a Kornel uwierzył w jej opowieść i interweniował w Urzędzie...

Do tej pory do Urzędu ds. Kombatantów wpłynęło 17.234 wnioski. Około 1.100 spraw zostało skierowanych do zaopiniowania do rad konsultacyjnych. Rady wydały 410 opinii negatywnych, w tym Rada z Województwa Warmińsko-Mazurskiego – 13. Status kombatanta posiada 13.155 osób, w tym 289 z Województwa Warmińsko-Mazurskiego.
Adam Socha

Tekst dedykuję śp. Józefie Mielnik oraz innym działaczom podziemnej „S” w Olsztynie, którzy naprawdę działali i za to zapłacili złamaniem karier i życia osobistego.

Korzystałem m.in. z książek: Renata Gieszczyńska „Region Warmińsko-Mazurski” w: NSZZ „S” 1980-89, t.5 Polska środkowo-wschodnia pod red. Łukasza Kamińskiego i Grzegorza Waligóry, IPN, Warszawa 2010. Renata Gieszczyńska „Strajk w OZGRafie 1981”, IPN Olsztyn 2011. Witold Gieszczyński „Od narodzin Solidarności do Trzeciej Rzeczpospolitej, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2011. Anna Górska-Klepacka „SB na tropach olsztyńskiej Solidarności”. Stowarzyszenie Pro Patria, Olsztyn 2007. Zenon Złakowski „Solidarność olsztyńska w latach 1980-89. Opisanie faktów” i tom „Wspomnienia” działaczy olsztyńskiej „S”. Instytut Północny w Olsztynie, 2020 rok. Dominik Krysiak „Rezonans 1982-89. Pismo Regionu Warmińsko-Mazurskiego Solidarność Olsztyn”. IPN Olsztyn 2011 rok. Olsztyńska Solidarność 1980-81”. IPN 2008. Olsztyński Czerwiec 1989” IPN Olsztyn 2009. „Marcin Antonowicz 1966-1955” IPN 2010 oraz Encyklopedii Solidarności i katalogu IPN osób rozpracowywanych.'

Czytaj więcej: Bohaterka podziemnej „S” czy mitomanka? (Cz. 3)

Za i przeciw. Konsultacje w sprawie przebiegu S16 na trasie Mrągowo-Orzysz-Ełk

Szczegóły

Opublikowano: piątek, 19 luty 2021 13:05

Za kilka dni rozpoczną się konsultacje społeczne w sprawie wydania decyzji środowiskowej dla budowy drogi S16 na Mazurach. Otrzymaliśmy już pierwsze głosy w ramach konsultacji. Poniżej zamieszczamy Petycję przeciwko tranzytowi drogowemu przez Mazury i Biebrzański Park Narodowy oraz List Stowarzyszenia INCEPTUM popierający tę inwestycję.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie wszczęła procedurę wydania decyzji środowiskowej dla drogi S16 z Mrągowa do Ełku. 14 organizacji ekologicznych protestuje przeciwko tej inwestycji. Decyzja środowiskowa to dokument konieczny, by uzyskać zgodę na budowę nowej drogi.

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zaproponowała wariant nowej trasy ekspresowej z Mrągowa do Ełku, na trasie Mrągowo – Kosewo – Baranowo od strony południowej – Mikołajki – Woźnice – Drozdowo – Orzysz od strony północnej – Strzelniki – Klusy – Chrzanowo – Ełk

RDOŚ już zwróciła się do sanepidu o opinię na temat oddziaływania nowej drogi na zdrowie ludzi – przede wszystkim pod względem natężenia hałasu. Wody Polskie mają natomiast wydać opinię na temat oddziaływania drogi na wody podziemne. W trakcie wydawania decyzji zostanie przeanalizowany wpływ nowej trasy na każdy element środowiska.

W ostatecznych dokumencie najprawdopodobniej znajdą się zapisy o konieczności przeprowadzenia nasadzeń zieleni, a także budowy ekranów akustycznych oraz przejść dla zwierząt. Czy będzie też konieczne przeprojektowanie przebiegu drogi? Tego na razie nie można przesądzać.

Częścią procedury wydawania decyzji środowiskowej będą konsultacje społeczne. Mają one ruszyć w przyszłym tygodniu. Już wiadomo, że w ich trakcie będą zgłaszane protesty przeciwko budowie drogi.

List otwarty w tej sprawie opublikowało 14 organizacji ekologicznych. Domagają się wstrzymania inwestycji i rozważenia poprowadzenia drogi na południe od Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.

- Nie kieruje się ciężkiego ruchu tranzytowego przez najcenniejszy obszar przyrodniczy i jeden z trzech najbardziej popularnych w Polsce obszarów turystycznych. Okolice Mikołajek czy Rynu to tereny, które żyją z turystyki. Ruch, który będzie jechał estakadami nad jeziorami będzie generował brud, hałas, zanieczyszczenia. Nie robi się takich rzeczy

– przekonuje Krzysztof Worobiec, prezes Stowarzyszenia Sadyba, jednej z organizacji podpisanych pod listem.

Z drugiej strony, GDDKiA już kilka miesięcy temu informowała, że przeprowadzone analizy wykazały, iż budowa drogi na południe od Krainy Wielkich Jezior jest nieopłacalna, bo na nowej trasie będzie zbyt małe natężenie ruch.

Jerzy Szmit, były wiceminister infrastruktury odpowiedzialny za budowę dróg uważa, że argumenty organizacji społecznych nie powinny zablokować budowy.

- Ta inwestycja ma fundamentalne znaczenie, to jest dokończenie kręgosłupa komunikacyjnego Warmii i Mazur. Na pewno podczas konsultacji będą dyskusje, natomiast to jest pytanie, czy w Polsce mała grupa może zablokować tak ważną inwestycję, mającą służyć milionom mieszkańców i przyjezdnych - powiedział Jerzy Szmit Radiu Olsztyn.

Konsultacje społeczne potrwają miesiąc. Wydanie decyzji środowiskowej to natomiast proces znacznie dłuższy. RDOŚ nie określa dokładnego terminu jego zakończenia. Doświadczenie przy innych projektach drogowych przecinających obszary cenne środowiskowo pokazuje, że od momentu rozpoczęcia procedury do jej zakończenia może minąć nawet kilkanaście miesięcy.

***

Petycja przeciwko tranzytowi drogowemu przez Mazury i Biebrzański Park Narodowy (S16) oficjalnie złożona do ministrów i drogowców

Kilkanaście organizacji społecznych z całej Polski złożyło dziś oficjalną petycjęi o wstrzymanie trwających aktualnie prac nad planowaną drogą ekspresową S16 przez Mazury i Biebrzański Park Narodowy i domaga się przeprowadzenia brakującej strategicznej oceny oddziaływania na środowiskoii dla całej inwestycji.

Planowana droga ekspresowa S16 na przygotowywanym aktualnie do realizacji odcinku Mrągowo-Ełk-Knyszyn byłaby włączona do krajowego i europejskiego systemu sieci dróg ekspresowych i autostrad, w tym „Via Baltica” i „Via Carpatia”. Spowodowałoby to skumulowanie ruchu tranzytowego do państw bałtyckich przez Mazury i Biebrzański Park Narodowy. To z kolei doprowadzi do znaczącego wzrostu natężenia ruchu pojazdów ciężarowych, wzrostu hałasu i zniszczenia unikatowych na skalę europejską walorów przyrodniczych przecinanych obszarów. Zdewastowany zostanie atrakcyjny krajobraz i miejsca licznie odwiedzane przez turystów, co napędza dziś lokalną ekonomię. Kosztowna budowa na podmokłych terenach czteropasmowej drogi niepotrzebnie obciąży zwielokrotnionymi kosztami kieszeń podatników.

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad złożyła już do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie wniosek o wydanie decyzji środowiskowej dla odcinka Mrągowo-Ełk. Zignorowano protesty, które od półtora roku przetaczają się przez Mazury angażując mieszkańców, samorządy, ekologów i turystów. Dla dalszego odcinka S16 w kierunku Białegostoku analizowane są jedynie warianty przecinające Biebrzański Park Narodowy. Przeciwko temu protestują mieszkańcy okolic największego polskiego parku narodowego wraz z przyrodnikami i naukowcamiiii. Ci ostatni określili taki wariant budowy jako ekstremalnie szkodliwy dla przyrody. Internetowe apele o wstrzymanie prac na obu odcinkach i opracowanie rozwiązania alternatywnego omijającego cenne tereny, podpisało do tej pory łącznie blisko 80 tys. osób!

- Wysokie ryzyko tych inwestycji w związku z silnymi protestami społecznymi, negatywnym oddziaływaniem na obszary prawnie chronione i realnym konfliktem z instytucjami europejskimi jest dobrze znane inwestorowi. Dlatego po raz kolejny apelujemy do niego i odpowiedzialnych za rozwój infrastruktury i ochronę środowiska ministrów o przygotowanie tej inwestycji zgodnie ze sztuką projektowania inwestycji liniowych i w zgodzie z prawem ochrony przyrody. – mówi Małgorzata Górska z Fundacji Greenmind – Niezbędne jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla całej inwestycji zamiast sztucznego cięcia jej na krótkie odcinki. Decyzja o wyborze przebiegu tej inwestycji liniowej powinna zapaść w oparciu o analizy społeczne, ekonomiczne, środowiskowe i transportowe wszystkich możliwych tras alternatywnychiv.

- Nie można mówić o jakichkolwiek standardach ochrony przyrody w Polsce jeśli pozwoli się na budowę międzynarodowego korytarza tranzytowego przez park narodowy. Jaka to ochrona dobra narodowego? Tak jak buduje się obwodnice miast, tak musi powstać obwodnica Wielkich Jezior Mazurskich i doliny Biebrzy dla ruchu ciężarowego a mieszkańcy i turyści powinni mieć dostęp do dobrej jakości dróg lokalnych. Ominięcie Biebrzańskiego Parku Narodowego jest jak najbardziej możliwe. Nasza fundacja przedstawiła taką koncepcjęv Generalnej Dyrekcji Dróg i nie rozumiemy dlaczego nie została ona jeszcze poddana analizom. – mówi Małgorzata Stanek z Fundacji dla Biebrzy.

- Wbrew nieprawdziwym stwierdzeniom należy podkreślić, że „Sadyba” i „Ratujmy Mazury” nie skupiają przeciwników nowoczesnych i bezpiecznych dróg, lecz przeciwników drogi ekspresowej S16 przecinającej serce Mazur (a od niedawna okazuje się, że także Biebrzański Park Narodowy!), będącej w zamierzeniu trasą tranzytową pomiędzy wschodem a zachodem Europy! Od lat powtarzamy, że tranzyt ciężarowy powinien omijać Krainę Wielkich Jezior i być kierowany poniżej Puszczy Piskiej, południowym pograniczem Mazur (co umownie nazwaliśmy „obwodnicą Mazur”) oraz że wybudowanie drogi przez znajdującą się tam piaszczystą równinę sandrową, pozbawioną większych kompleksów leśnych, jezior i bagien, obszarów chronionych i cennych obszarów turystycznych będzie z pewnością tańsze niż budowanie nowej drogi przez środek Mazur – podkreśla Krzysztof Worobiec z Inicjatywy Społecznej Ratujmy Mazury i Stowarzyszenia na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba” – Nie ma żadnego uzasadnienia dla realizacji tej inwestycji w proponowanym kształcie. Miliardy złotych pochłonie budowa drogi, która zniszczy unikatowy obszar Mazur i Doliny Biebrzy.

- Budowa drogi S16 w proponowanym wariancie jest dla nas nie do przyjęcia. Realizacja tej inwestycji spowoduje nie tylko nieodwracalne straty w najcenniejszych obszarach naszej przyrody, ale naruszona zostanie także integralność ważnych korytarzy ekologicznych. Jesteśmy na etapie, na którym możliwe jest jeszcze wypracowanie kompromisu z korzyścią dla środowiska naturalnego oraz lokalnej społeczności, której zależy na jak najszybszym zrealizowaniu inwestycji – mówi Dawid Kaźmierczak z Fundacji Dzika Polska.

 Alternatywny przebieg trasy

- Tysiące ton betonu wylane nad Biebrzą i na Mazurach zaszkodzą przyrodzie tych miejsc i ludziom, którzy tam mieszkają. Jeśli ta droga powstanie, będzie absurdalnym pomnikiem wybujałego ego odpowiedzialnych za nią polityków. Polityków, którzy nie rozumieją zagrożenia, jakim są kryzys klimatyczny i dewastacja środowiska. To nie kosztowne inwestycje świadczą o byciu dobrym włodarzem, tylko odpowiedzialne podejście do zapewnienia bezpiecznej przyszłości ludziom i przyrodzie – powiedział Krzysztof Cibor z Greenpeace.

- Pomysł budowy drogi S16 prowadzącej tranzyt przez Krainę Wielkich Jezior Mazurskich i Biebrzański Park Narodowy jest kardynalnym błędem w projektowaniu polskiej sieci drogowej. Nie możemy dopuścić do zniszczenia tak unikatowych ekosystemów. Kolejną kontrowersją jest fakt, że droga przez Mazury została zgłoszona do dofinansowania z Funduszu Odbudowy na walkę ze skutkami COVID za kwotę 5,5 mld zł. Tymczasem badania naukowe dowodzą, że przyczyną przenoszenia się patogenów, takich jak koronawirus, naturalnie występujących w dzikiej przyrodzie, jest nasza nadmierna ingerencja w nią. Dlatego za wszelką cenę trzeba chronić takie tereny jak Mazury i Biebrza przed zniszczeniem - mówi Radosław Ślusarczyk z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot.

- Postępujący kryzys klimatyczny i szybki spadek różnorodności biologicznej wymagają zasadniczej zmiany podejścia w zarządzaniu przestrzenią i potraktowania w sposób priorytetowy ochrony naturalnych ekosystemów – zarówno w celu ochrony dzikich gatunków, jak i zabezpieczenia „świadczonych” przez nie „usług” - takich jak regulacja klimatu, oczyszczanie wód, czy umożliwianie człowiekowi obcowania z naturalną przyrodą. – tłumaczy dr hab. Wiktor Kotowski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego - Na kontynencie europejskim, gdzie wpływ człowieka na strukturę krajobrazu był szczególnie znaczący, duże obszary naturalnej przyrody należy uznać za nienaruszalne. O niezbywalnej wartości takich terytoriów jak Biebrzański Park Narodowy, czy planowany Mazurski Park Narodowy, stanowią też ich „dzikość”, ograniczona dostępność dla człowieka i oddalenie od mogących wywrzeć negatywny wpływ elementów infrastruktury, takich jak ruchliwe drogi międzynarodowe. Dokładanie kolejnych, coraz większych obciążeń uznajemy za sprzeczne nie tylko z celami ochrony tych obszarów, ale też z konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju.

Kilkanaście organizacji z całej Polski podpisanych pod dzisiejszą petycją domaga się wstrzymania prowadzonych aktualnie prac dla dwóch fragmentów S16 (przez Krainę Wielkich Jezior Mazurskich i przez Biebrzański Park Narodowy), przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla całego odcinka S16, przygotowania wspólnie ze wszystkimi zainteresowanymi stronami alternatywnego przebiegu trasy oraz modernizacji i remontu istniejącej sieci dróg służących społecznościom lokalnym i turystom co nie pozwoli zostać tym regionom wykluczonym komunikacyjnie. Dzięki temu możliwa będzie budowa niezbędnych połączeń drogowych tam, gdzie jest to uzasadnione i nie będzie kolidować z potrzebami lokalnych społeczności i wymogami ochrony przyrody.

Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości na Warmii, Mazurach i Powiślu INCEPTUM z niepokojem i zdziwieniem dostrzega pojawiające się głosy ze strony różnych samorządów oraz organizacji, nawołujące do wstrzymania lub całkowitego zaniechania budowy trasy S16 na wschód od Mrągowa. Przy czym znaczna część protestujących podmiotów, to organizacje spoza terenu Warmii i Mazur.

Nasze Stowarzyszenie zostało powołane do wspierania rozwoju gospodarczego, a zatem także społecznego naszego Regionu. Jednym z narzędzi wspierających ten rozwój jest niewątpliwie nowoczesna infrastruktura drogowa naszego województwa. Jako pozytywny przykład można podać trasę S51 na zachód od Olsztyna oraz obwodnicę Olsztyna w ciągu drogi ekspresowej S16. Dzięki wybudowaniu dwujezdniowych tras ekspresowych poprawie uległ komfort życia mieszkańców powiatu olsztyńskiego, ich bezpieczeństwo, a tereny znajdujące się w gminie Stawiguda przeżywają bum inwestycyjny. Ponadto dzięki budowie trasy ekspresowej S7 łączącej Olsztyn z Gdańskiem i Warszawą znacznemu skróceniu uległy czasy podróży pomiędzy tymi miastami, nie wspominając o poprawie bezpieczeństwa podróżnych. Oczywiście, istnieją pewne niedogodności związane z tymi drogami, głównie wynikające z nadmiernego hałasu. Istotnym jest zatem, aby podczas projektowania nowych tras szybkiego ruchu nie ograniczać się w budowaniu ekranów dźwiękochłonnych, co niestety zrobiono na wysokości Stawigudy, czy Bartąga.

Niemniej jednak członkowie Stowarzyszenia nie wyobrażają sobie obecnie życia bez wybudowanych tras.

To samo, w ocenie Stowarzyszenia dotyczy rozbudowy dróg ekspresowych na wschód od Mrągowa. Te najcenniejsze obszary przyrodnicze są jednocześnie mocno zacofane w rozwoju gospodarczym, co widać we wszelkich statystykach. Ponadto drogi krajowe 16, 59 i 63 są wysoce obciążone zarówno ruchem pojazdów ciężarowych, jak również osobowych, szczególnie w okresie urlopowym. Powoduje to potężne utrudnienia w ruchu, a także sprowadza ryzyko zagrożenia życia na mieszkańców oraz przyjezdnych. Przy czym ruch ten na pewno będzie rósł, a nie malał, niezależnie od głosów krytykujących rozbudowę infrastruktury.

Należy także podnieść kwestię ograniczeń gospodarczych, jakie powoduje wąska, kręta, w złym stanie technicznym, z drzewami w skrajni infrastruktura drogowa. Dzisiejszy biznes nie szuka dla swoich zakładów i siedzib lokalizacji z zielenią, czy piękną przyrodą, ale miejsc dobrze skomunikowanych drogowo, kolejowo i lotniczo. Pozostawienie obecnego stanu znacząco ogranicza rozwój gospodarczy powiatów ze wschodu województwa, a także utrudnia komunikację z województwem podlaskim, Białymstokiem oraz Litwą, Łotwą i Estonią.

Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości na Warmii, Mazurach i Powiślu INCEPTUM popiera rozbudowę infrastruktury drogowej w formie dróg ekspresowych na wschód od Mrągowo, jednocześnie prosi o podniesienie standardów ochrony przed hałasem, zarówno na nowo projektowanych trasach, jak również na już istniejących trasach S51 i S16.

Stawiguda, dnia 19 lutego 2021 r.
Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości
na Warmii, Mazurach i Powiślu INCEPTUM
W imieniu stowarzyszenia oświadczenie podpisane przez:
Prezes Zarządu Krzysztof Kamiński
Wiceprezes Zarządu Patryk Jabłonowski
Członek Zarządu Magdalena Kamińska
Członek Zarządu Adam Augustynowicz
Członek Zarządu Piotr Pętlak
Przewodniczący Komisji rewizyjnej Michał Pietrzak

Czytaj więcej: Za i przeciw. Konsultacje w sprawie przebiegu S16 na trasie Mrągowo-Orzysz-Ełk

Czy Tokarczykowie staną się Pieniężnymi „Gazety Olsztyńskiej”?

Szczegóły

Opublikowano: środa, 17 luty 2021 17:59

Adam Socha

Faktycznie, w 2020 roku Jarosław Tokarczyk, prezes Grupy WM (wydawca Gazety Olsztyńskiej) został jedynym właścicielem spółki, wynika z KRS. Następnie cześć udziałów przekazał dwóm synom. Toteż obecnie to interes rodzinny.

Prezes nie odpowiedział na moje pytania, jedynie przez redaktora naczelnego przekazał, że jako pierwszemu wywiadu udzieli Andrzejowi Dramińskiemu, bo tak mu obiecał. Ma to się stać w czerwcu, na otwarcie organizowanego corocznie przez Grupę WM Kongresu Przyszłości. Nie chciałem tyle czekać, więc poszedłem do KRS, by przejrzeć akta spółki.

Wynika z nich że, w lipcu 2019 roku, główny udziałowiec Grupy WM - F.X.HIRTREITER GMBH (60% udziałów o wartości 7,5 mln zł) odkupił od INCOM PRIVATE EQUITY GMBH jego 30% udziałów o wartości ok. 2,5 mln zł (cena sprzedaży zamazana). Następnie, 23 grudnia tego samego roku obniżono kapitał zakładowy spółki z 8,3 mln zł do 830 tys. Zł poprzez dobrowolne umorzenie 14.942 udziałów przez F.X.HIRTREITER GMBH.

19 maja 2020 roku Jarosław Tadeusz Tokarczyk, który dotąd był posiadaczem 10% udziałów o wartości 830 tys. Zł , stał się właścicielem 100% udziałów, by 13 grudnia 2020 roku dokonać darowizny i przekazać synom, Bartoszowi i Jarosławowi po 83 udziały o wartości 41,5 tys. złotych. Senior zachował 1494 udziały o wartości 747 tys. Złotych.

Niestety, od 2017 roku nie ma w KRS bilansów spółki. Z wcześniejszych bilansów wynika, że rentowność spółki z roku na rok spadała, w 2014 rentowność wynosiła 3,16%, w 2015 wynosiła 0,31%, a w 2016 minus 5,27. W 2016 roku spółka wygenerowała stratę netto w kwocie 1.192 tys. Złotych, rok wcześniej zysk netto wyniósł 79.513 zł. W 2015 spółka zatrudniała 189 pracowników. Wynagrodzenia w sumie to kwota 9.700 tys. Złotych. Wynagrodzenie organu zarządzającego (jednoosobowy zarząd) wyniosło 604.898 złotych. Wynika z tego, że poza prezesem średnia płaca brutto w spółce wynosiła w 2015 i 2016 roku około 3,9 tys. zł.

Sprzedaż gazety z roku na rok topniała, tak jak i konkurentom. W 2015 roku średnia sprzedaż „GO” wynosiła 15.127 egz (spadek w stosunku do 2014 roku o 12%, na II miejscu Fakt ze sprzedażą 6.493 egz a na III Wyborcza – 4.446 egz. Obecnie te wartości są dużo niższe.

Jak podały wirtualnemedia.pl w 2020 roku średnia sprzedaż Gaz\ety Olsztyńskiej i Dziennika Elbląskiego wyniosła ok. 8 tys. egz. Przez 5 lat nastąpił spadek sprzedaży aż o 7 tys. egz.

W 2015 roku wartość posiadanych przewz spółke gruntów to 712 tys. Zł, budynków – 11,9 mln zł, urządzeń technicznych i maszyn 23,8 mln zł, transportu – 717 tys. razem majątek trwały spółki wynosił 23.868 tys. Złotych.

Z jednego z pism wynika, że spółka ubiegała się o pomoc z Tarczy, z Funduszu Rozwoju Przedsiębiorczości polegającej na uzyskaniu korzystnie oprocentowanej pożyczki (tzw. Subwencji zwrotnej), z uwagi na epidemię. Pomoc przysługiwała firmom, które odnotowały spadek obrotów gospodarczych o minimum 30%.

Z wiarygodnego źródła wiem, że Orlen poprzez pośredników negocjował kupno Grupy WM, ale jak dotąd nic z tego nie wyszło. Przypomnijmy, że Orlen nabył gazety koncernu Polska Presse za średnio 5 mln złotych za tytuł.

KOMENTARZ
Od 9 miesięcy rodzina Tokarczyków jest jedynym wydawcą „Gazety Olsztyńskiej”. Czy Państwo, jej czytelnicy, dostrzegliście jakąś różnicę pomiędzy tą gazetą, której właścicielem była zarejestrowana w Austrii spółka X. Hitreitera, a obecną, w 100% z kapitałem polskim? Bo ja nie dostrzegłem żadnej, poza liftingiem szaty graficznej witryny internetowej. To świadczy, co napisałem w swojej analizie dla sdp.pl TUTAJ, że o linii gazet z kapitałem obcym tak naprawdę nie decydował obcy właściciel, a rodzimi zarządcy. Od maja 2019 roku Jarosław Tokarczyk nie ma więc alibi.

Życzę Jarosławowi Tokarczykowi i jego synom, by stali się godnymi następcami prawowitych właścicieli tytułu, rodziny Pieniężnych i zapisali się w historii miasta i regionu, równie chwalebnie, pomni dewizy prawdziwej „Gazety Olszytyńskiej” – „Ojców mowy, ojców wiary. Brońmy zgodnie: młody, stary”.
Adam Socha

Czytaj więcej: Czy Tokarczykowie staną się Pieniężnymi „Gazety Olsztyńskiej”?