Region

Syntetyczne omówienie działalności Muzeum Warmii i Mazur w 2011 r.

 

Rok 2011 był dla Muzeum Warmii i Mazur rokiem trudnym a mimo to odnotowało ono wiele osiągnięć. Wykonany został duży zakres prac remontowo-konserwatorskich oraz konserwacji muzealiów, zrealizowano bogaty program wystaw, działań naukowych, edukacyjnych i upowszechnieniowych, pozyskano do zbiorów około 900 obiektów.

Najważniejsze osiągnięcia Muzeum Warmii i Mazur w 2011 to:

-zakończenie i rozliczenie dwuletniego programu „Ratunkowe prace konserwatorskie krużganków lidzbarskiego zamku (dofinansowanie z EOG)

-prace konserwatorskie murów i odwodnienie terenu dawnego pałacu Wydżgi na terenie zamku lidzbarskiego (dofinansowanie Ministrostwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz CKW Zamek)

-zorganizowanie wystaw: „Polacy z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach” oraz Jan Paweł II na Warmii i Mazurach”

-zorganizowanie I Forum Muzeów Warmii, Mazur i Powiśla

-konserwacja 32 skrzyń i skarbczyków z XV – XX wieku oraz zespołu portretów Doenhofów z kolekcji Muzeum Warmii i Mazur

-pozyskanie do zbioru skarbu wczesnośredniowiecznego z Olbrachtówka koło Susza

-organizacja tegorocznej edycji siedmiu „Wakacyjnych czwartków z Mikołajem Kopernikiem” oraz „Międzynarodowej Nocy Muzeów”

 

I Wystawy:

W minionym roku w głównej siedzibie Muzeum Warmii i Mazur oraz w jego oddziałach prezentowane były 52 wystawy, w tym wiele nowych, czasowych. Nowe wystawy to:

 

Jan Paweł II na Warmii i Mazurach, Wystawa poświęcona była pobytom papieża na Warmii i Mazurach (Olsztyn, Elbląg, Ełk). Z jednej strony wystawa ukazywała zauroczenie Jana Pawła II historią i kulturą naszego regionu, z drugiej ukazywała teologiczne i społeczne aspekty jego pielgrzymek. Ekspozycja została dofinansowana przez Prezydenta Olsztyna i Urząd Marszałkowski; przygotowana we współpracy z Muzeum Archidiecezji Warmińskiej. (Olsztyn, zamek)

 

Polacy z kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach , ukazująca wybrane zagadnienia, obrazujące historię Kresowian, którzy po 1945 roku osiedlili się na Warmii i Mazurach. Wystawa, poprzez prezentację losów pojedynczych osób, ich historii, doświadczeń i niekiedy wielkich dramatów pozwala lepiej zrozumieć powojenne dzieje naszego regionu. Wystawa wieńczy trzyletni projekt realizowany przez Muzeum; została podobnie jak projekt, dofinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (Olsztyn zamek)

 

Malarstwo Jana Przełomca Wystawa nestora olsztyńskich malarzy, połączona z benefisem artysty, podsumowująca dotychczasowy dorobek. (Olsztyn zamek)

 

Wielka wystawa grafiki polskiej, przygotowana przez prof. Adama Myjaka, byłego rektora ASP w Warszawie. Na wystawę złożyły się prace najwybitniejszych polskich grafików ze zbiorów Muzeum Warmii i Mazur oraz kolekcji prywatnych. (Galeria Zamek w Reszlu)

 

Polska – Szkocja . Wystawa grafiki - we współpracy z UW-M.(Olsztyn zamek)

 

Odkrycie grobu i pochówek Mikołaja Kopernika”, przygotowana we współpracy z Kurią Archidiecezji Warm. (Olsztyn zamek)

 

Lekcja historii - malarstwo Edwarda Dwurnika (Olsztyn, zamek)

 

Polski plakat filmowy z I połowy lat 50. (Olsztyn zamek)

 

Kresy w fotografii Henryka Poddębskiego (1890-1945) (Olsztyn zamek)

 

Starowierski świat (Olsztyn zamek)

 

Dzieje zakonu krzyżackiego od założenia do dzisiaj, przygotowana we współpracy zCentrum Kultury Prus Wschodnich w Ellingen – Niemcy. (Lidzbark zamek)

 

Dawna broń, uzbrojenie ochronne i obronne od XIV do XX wieku ze zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie . (Lidzbark zamek)

 

„Hieronim Skurspki, 1914-2006” (Muzeum w Morągu)

 

Dziedzictwo kulturalne na Ziemi Wileńskiej” wystawa fotogramów Jerzego Karpowicza, (Muzeum w Szczytnie)

 

Nieznane kościoły i kapliczki warmińskie (Muzeum w Mrągowie)

 

Rok z życia żurawi– wystawa fotograficzna (Muzeum Przyrody Olsztyn)

 

Ponadto Muzeum Przyrody przygotowało pięć wystaw prezentowanych w różnych ośrodkach, m.in.:

Żyjący świat jezior Warmii i Mazur– wystawa fotograficzna prezentowana w Muzeum Przyrodniczym w Drozdowie k. Łomży oraz Centrum Edukacji Ekologicznej w Ełku

Przyroda Warmii i Mazu” – wystawa fotograficzna prezentowana w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie.

 

Dużym sukcesem była wystawa sztuki Kopernik – Kosmos, przygotowana przez Muzeum Warmii i Mazur, a prezentowana w okresie sezonu turystycznego w Muzeum Obwodowym w Kaliningradzie: (dofinansowana przez Urząd Marszałkowski)

 

 

II Gromadzenie, konserwacja i opracowywanie zbiorów, prace badawcze

Zbiory Muzeum Warmii i Mazur powiększyły się o 904 eksponaty, w tym z zakresu: sztuki – 165, archeologii – 4, etnografii - 20 , historii – 460, militariów – 1, numizmatyki – 231, techniki – 3, fotografii – 14, kartografii – 5, archiwaliów-1

Ponadto w depozyt Muzeum przyjęło 108 muzealiów z różnych dziedzin.

Już od kilku lat niestety, Muzeum coraz mniej pieniędzy może przeznaczać na gromadzenie zbiorów. Tylko ok. 4% muzealiów trafiło do zbiorów dzięki zakupom. Resztę, tj. 92 % muzealiów pozyskano dzięki zabiegom pracowników Muzeum jako dary. Na zasadzie depozytu trafiło do Muzeum ok.4% obiektów.

Spośród nabytków ubiegłego roku na szczególną uwagę zasługują:

-trzy późnobarokowe rzeźby sakralne, nieznanego rzeźbiarza (warsztat reszelski?): Figura Chrystusa, Figura św. Jana Chrzciciela, Figura św. Piotra; ok. 1720 r. ( dar parafii ewangelicko-augsburskiej w Mrągowie)

-obraz: Święta Rodzina jako Trójca Stworzona, 2. poł. XVII w. (olej, płótno dublowane) ; depozyt trwały Urzędu Miasta w Lidzbarku Warmińskim

-Portret nieznanego mężczyzny, połowa XVIII w. (olej, płótno z doklejonymi krajkami 67,5x59 cm

 

W 2012 roku Muzeum Warmii i Mazur zrealizowało duży program konserwacji konserwacji cennej kolekcji 32 zabytkowych skrzyń i skarbczyków pochodzących z XV – XX wieku. Na realizację programu Muzeum uzyskało dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zakonserwowane zabytki zostaną zaprezentowane na dużej wystawie przygotowywanej na 2013 r.

Z funduszy uzyskanych od organizatorów wystawy „Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce” w Berlinie udało się zakonserwować cenne obiekty z kolekcji Muzeum Warmii i Mazur, zakwalifikowane na tę prestiżową wystawę, a mianowicie:

-Portret Katarzyny Franciszki Dönhoff z domu Bessen (ok. 1635–1695), ok. 1665

-Portret Katarzyny Dönhoff z domu Dohna (1606–1659), ok.1640

-Portret Magnusa Ernesta Dönhoffa (1581–1642), ok. 1640

-Portret Karola Ludwika Fryderyka Bogusława Dönhoffa (1754–1809), ok. 1780

-Portret Władysława Dönhoffa (1639–1683), ok. 1680

-Rama z kolekcji podworskiej do Portretu Krzysztofa Dönhoffa

-Portret Agnieszki Dönhoff (zm. po 1611) z domu Wittinghoff,1609

-Pierwsze wydanie polskie „O obrotach ciał niebieskich” wyd. w Warszawie 1854 r.

-Kancjonał wydany w Królewcu w 1742 r.

 

Dzięki współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie i Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu nieodpłatnie poddano konserwacji następujące muzealia:

-rzeźba J.F. Reuscha (1843–1906), Anioł śmierci, wykonana w 1886 w białym marmurze karraryjskim.

-Portret Magnusa Johanna Dönhoffa, ok. 1710

-Portret Karla Ottona Dönhoffa, II poł XVIII w.

-P. Görcky, Portret epitafijny Marii Gottlieby von Kanitz, 1712

-Topór perski paradny,k. XIX w.

-Pistolet skałkowy, XIX w.

-Kałamarz z parą dzików, Wiedeń, XIX/XX w.

-Armatka z łożem, XVII/XVIII w.

-ikona: Mineja na miesiąc czerwiec , Rosja XIX w.

-ikona: Siedmiu świętych, Rosja, początek XIX w

 

Dzięki dotacji uzyskanej z Urzędu Miasta w Olsztynie zakonserwowano:

 

We własnej pracowni konserwatorskiej (MWiM) zakonserwowano m.in.:. 7 ikon, 32 obiekty rzemiosła artystycznego, 2 dzieła sztuki współczesnej, 7 obiektów sztuki dawnej oraz 6 zabytków należących do Działu Historii

 

Praca naukowo badawcza w Muzeum koncentrowała się wokół zrealizowanych lub będących w trakcie przygotowania wystaw (naukowe opracowywanie zbiorów, kwerendy itp). Na konferencjach i seminariach pracownicy wygłosili ponad 40 referatów (część została opublikowana).

Muzeum Warmii i Mazur jest partnerem w polsko – niemieckim projekcie Cyfrowa rekonstrukcja barokowych pałaców w dawnych Prusach Wschodnich. Liderami projektu są Instytut Herdera w Marburgu oraz Institut für Raumdarstellung we Frankfurcie n. Menem. W ramach projektu pracownicy Muzeum WiM: I.B. Kluk, A. Rzempołuch; opracowali pakiet analiz, stanu badań i bibliografii; pracowali także nad tekstem pt Portrety z kolekcji pałacu w Gładyszach w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur. (project będzie kontynuowany w roku 2013)

Muzeum wydało drukiem dwie pozycje: „Zamek malowany” (dotyczy konserwacji dziedzińca w zamku Lidzbarku Warmińskim) oraz „Polacy z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach” (związana z wystawą o tym samym tytule) Przygotowało do druku XIX tom Rocznika Olsztyńskiego. Na ukończeniu są prace nad kolejnym tomem (materiał zgromadzony, po redakcji językowej i tłumaczeniach).

 

III Działalność edukacyjna i upowszechnieniowa:

Muzeum Warmii i Mazur zrealizowało bogaty program działań edukacyjnych popularyzujących wiedzę o przeszłości, kulturze i środowisku przyrodniczym Warmii i Mazur. Nasze propozycje adresowane były do odbiorców w różnym wieku.

Tradycyjnie w całym Muzeum odbyło się dużo zajęć dla dzieci i młodzieży. W roku 2011 zrealizowano 811 zajęć edukacyjnych ( warsztatów i lekcji muzealnych). Ponadto Muzeum było organizatorem 73 odczytów, prelekcji i spotkań; odbyło się 46 koncertów, 5 seansów filmowych.

Mimo trudności finansowych dołożono wszelkich starań, aby kontynuować cykliczne spotkania i wieczory zamkowe o wieloletniej tradycji. I tak zrealizowano w ramach przedsięwzięć cyklicznych::

- Warsztaty Bałtyjskie -7 spotkań

- Cavata na olsztyńskim zamku, czyli Cymelium muzealne i koncert kameralny – 9 wieczorów

- „Niedziele w Muzeum” – 5 imprez

- „Olsztyński wehikuł czasu” – 3 spotkania

- ” Spotkania z przyrodą” – 5 wieczorów

- „Wieczory z filmem przyrodniczym” – 3 seanse

 

Wielką popularnością cieszyły się Wakacyjne czwartki z Mikołajem Kopernikiem

W każdy czwartek wakacji na olsztyńskim zamku odbywały się festyny, zajęcia edukacyjne, gry i zabawy historyczne. Dorośli i dzieci spotykali się z Mikołajem Kopernikiem i w luźnej wakacyjnej atmosferze, poznawali wybrane zagadnienia dotyczące jego działalności na Warmii. Takich całodziennych imprez odbyło się siedem. Na ich organizację uzyskaliśmy finansowanie z Urzędu Miasta Olsztyn.

 

Dużym sukcesem była majowa „Noc w Muzeum”. Muzeum Warmii i Mazur, jak każdego roku, przygotowało na tę okazję specjalny program. Do organizacji „Nocy” włączone zostały także Muzeum Przyrody, Dom „Gazety Olsztyńskiej” oraz Muzea w Lidzbarku i Mrągowie. Muzeum w Morągu zorganizowało imprezę o podobnym charakterze w sierpniu, w rocznicę urodzin J.G. Herdera -patrona miasta i Muzeum (Muzealna noc z Herderem)

Latem oddział w Szczytnie zorganizował kolejną edycję Jarmarku Mazurskiego oraz Dni Wileńskich na Mazurach z udziałem zespołów folklorystycznych z Wileńszczyzny (dofinansowanie - Senat RP). Muzeum w Mrągowie zorganizowało “Turniej miast historycznych” (dofinansowanie Urząd Miasta w Mrągowie). W Lidzbarku Warmińskim tradycyjnie przygotowano „Urodziny Krasickiego”, „Imieniny Krasickiego”, „Letnią Akademię Muzyczną” (współp. ze Szkołą Muzyczną), Wojewódzki Konkurs Krasomówczy itd.

 

 

IV Prace remontowo-konserwatorskie, dokumentacje:

W 2011 roku skoncentrowano się na wykonaniu najpilniejszych prac w dwu zamkach: olsztyńskim i lidzbarskim.

Niewątpliwie, najważniejszym wydarzeniem w Muzeum Warmii i Mazur było zakończenie realizacji dwuletniego projektu pn.„Ratunkowe prace konserwatorskie lidzbarskiego zamku”. Zadanie finansowane było głównie ze środków EOG (tzw. fundusz norweski). Dokonano kompleksowej konserwacji krużganków i dziedzińca. W czasie prac odkryto ( co jest prawdziwą sensacją) stosunkowo dobrze zachowane pozostałości XIV-wiecznych polichromii. Sprawozdanie z prac badawczych i konserwatorskich opublikowano w książce pt. „Zamek malowany”. Uroczyste zakończenie projektu odbyło się 18 maja i połączone było z obchodami Międzynarodowego Dnia Muzeów. Zadanie zostało rozliczone merytorycznie i finansowo.

Innym, tym razem skomplikowanym, głównie pod względem inżynierskim, zadaniem zrealizowanym w Lidzbarku Warmińskim było odwodnienie terenu dawnego pałacu Wydżgi oraz konserwacja południowego muru dzielącego zamek od suchej fosy. Zadanie to sfinansowane zostało głównie ze środków uzyskanych w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Całość zadania zamknęła się w kwocie 900 tys zł.

Ponadto w obrębie dziedzińca oraz w krużgankach lidzbarskiego zamku wykonano nową instalację elektryczną, centralnego ogrzewania, wod.-kan. Oraz zmodernizowano instalację alarmującą o pożarze.

W lidzbarskim zamku praktycznie zakończono też realizację projektu (I etap) wymiany instalacji elektrycznej na poziomie I piętra

Natomiast w zamku olsztyńskim zakończono realizowany od kilku lat projekt wymiany instalacji elektrycznej. W 2012 roku wykonano roboty w skrzydle barokowym i piwnicach. Obecnie zamek olsztyński posiada bardzo dobrą i bezpieczną instalację elektryczną z odpowiednimi zabezpieczeniami przed porażeniem i pożarem.

Ponadto, dzięki uzyskanej dotacji od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, dokonano konserwacji pomieszczeń przyziemia w skrzydle południowym. Obecnie mieści się w tych pomieszczeniach stylowa muzealna kawiarenka, punkt sprzedaży pamiątek I biletów.

Wykonana została dokumentacja konserwatorska i techniczna na remont, odwodnienie i konserwację północnego i południowego odcinka murów obronnych oraz konserwację więźby dachowej i naprawę pokrycia dachowego nad południowym skrzydłem olsztyńskiego zamku. Opracowanie dokumentacji sfinansował Prezydent Olsztyna.

W ramach działań mających na celu poprawę warunków przechowywania muzealiów wykonano własnym sumptem pierwsze, podstawowe prace przystosowujące pomieszczenia parteru pałacu Dohnów w Morągu na magazyn muzealiów. Przeniesiono tam już część muzealiów.

 

V Inne:

1.Frekwencja w Muzeum Warmii i Mazur (bez liczenia Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej) wyniosła w 2011 roku 115 837 osób i była o 6567 osób większa niż w roku 2010.

2.23 listopada 2011 r., Muzeum, przy udziale Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich zorganizowało na olsztyńskim zamku I Forum Muzeów Warmii, Mazur i Powiśla. Temat Forum: „Dziś i jutro muzealnictwa na Warmii, Mazurach i Powislu”. Wygłoszono trzy referaty i 8 komunikatów. Było też dużo głosów w dyskusji. Forum jest nową płaszczyzną wymiany doświadczeń i poglądów na temat stanu i perspektyw rozwoju muzealnictwa w naszym regionie. Duza ilość uczestników i żywa dyskusja potwierdzają potrzebę kontynuacji tego typu spotkań, dlatego też w 2012 roku zaplanowano kolejne Forum .

3.Dwa cenne obiekty a mianowicie traktaty medyczne należące niegdyś do Mikołaja Kopernika ( z jego adnotacjami) oraz II wydanie (Bazylea) De revolutionibus... były eksponowane na wielkiej wystawie „Polska Niemcy 100 lat w sztuce.”

4.Dwoje pracowników: pani Kinga Raińska – Główny Inwentaryzator Zbiorów oraz pan Sebastian Mierzyński – kierownik Pracowni Edukacyjnej uzyskali tytuły doktara.

5.Janusz Cygański został członkiem ICOM (Międzynarodowa Rada Muzeów)

6.Danuta Syrwid i Janusz Cygański (prezes W-M Oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich zostali członkami Zarządu Głównego SMP)

 

7.Zatrudnienie na dzień 31.12.2011 r. w przeliczeniu na pełne etaty (wraz z pracowmikami zatrudnionymi na do obsługi sezonu turystycznego): 154,99.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w przeliczeniu na 1 pełnozatrudnionego wyniosło 2.396,84 ( dwa tysiące trzysta dziewięćdziesiąt sześć złotych 84/100 ), natomiast wraz z nagrodami jubileuszowymi i odprawami emerytalnymi: 2.508,91 ( dwa tysiące pięćset osiem złotych 91/100 ),

 

8. Z dniem 1 marca br. ze struktury Muzeum Warmii i Mazur decyzją Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego wydzielono Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. W pierwszym kwartale, do momentu przekazania, kontynuowano przygotowania do realizacji inwestycji na polach grunwaldzkich ( ogłoszono przetarg, wyłoniono wykonawcę).

Wydzielenie Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w trakcie roku budżetowego znacznie pogorszyło warunki funkcjonowania Muzeum Warmii i Mazur. Zostało ono pozbawione wpływów ( ok. 350 tys. zł) jakie planowano uzyskać w 2012 roku w Muzeum w Grunwaldzie, a które w znacznym stopniu pokrywały niedobory w całym Muzeum wraz z innymi Oddziałąmi. Niestety, Urząd Marszałkowski dzieląc Muzeum Warmii i Mazur Muzeum nie zrekompensował tej straty zarówno w 2011 roku jak i w przyznanej dotacji na rok 2012.

Mimo trudnej sytuacji finansowej wynikłej w związku z utratą zaplanowanych przychodów z Muzeum w Grunwaldzie (ok. 350 tys zł) przy jednoczesnym zmniejszeniu dotacji dla Muzeum Warmii i Mazur o 350 tys. zł (roczne koszty utrzymania Muzeum w Grunwaldzie), a także w związku z niespodziewanym (program oszczędnościowy Samorządu) pomniejszeniem we wrześniu rocznej dotacji podmiotowej o kwotę 80.000 zł, - rok 2011 został zamknięty deficytem w wysokości tylko 56.708,85 ( nie licząc amortyzacji która w naszym przypadku nie jest wydatkiem ale kosztem księgowym w kwocie 346.511,46).

Na ujemny wynik finansowy, oprócz wyżej podanych przyczyn miała także wpływ zmiana umowy (w trakcie roku) z nowym administratorem budynku, w którym mieści się Muzeum w Szczytnie oraz nieprzewidziane wydatki na remonty budynków.