logodebata

Wspomóż jedyny portal na Warmii i Mazurach, który nie boi się publikować prawdy o politykach i jest za to ciągany po sądach. Nigdy, przez prawie 18 lat istnienia, nie dostaliśmy 1 grosza dotacji publicznej. Redaktorzy i autorzy są wolontariuszami. Nr konta bankowego Fundacji „Debata”: 26249000050000450013547512. KRS: 0000 337 806. Adres: 11-030 Purda, Patryki 46B

wtorek, listopad 11, 2025
  • Debata
  • Wiadomości
    • Olsztyn
    • Region
    • Polska
    • Świat
    • Urbi et Orbi
    • Kultura
  • Blogi
    • Łukasz Adamski
    • Bogdan Bachmura
    • Mariusz Korejwo
    • Adam Kowalczyk
    • Ks. Jan Rosłan
    • Adam Jerzy Socha
    • Izabela Stackiewicz
    • Bożena Ulewicz
    • Mariusz Korejwo
    • Zbigniew Lis
    • Marian Zdankowski
    • Marek Lewandowski
  • miesięcznik Debata
  • Baza Autorów
  • Kontakt
  • Jesteś tutaj:  
  • Start
  • Wiadomości
  • Olsztyn
  • Olsztyńskie firmy budowlane oskarżają prezydenta o dyskryminację

Olsztyn

Olsztyńskie firmy budowlane oskarżają prezydenta o dyskryminację

Szczegóły
Opublikowano: czwartek, 03 lipiec 2014 11:38

„Dlaczego większość inwestycji miejskich realizowana jest przez firmy spoza województwa" - pyta prezydenta Olsztyna w Liście Otwartym 17 firm budowlanych zrzeszonych w Olsztyńskiej Izbie Budowlanej. 3 lipca delegacja tej Izby wręczyła w ratuszu Piotrowi Grzymowiczowi List, w którym zarzuca prezydentowi dyskryminację lokalnych firm.

Asystent prezydenta nie chciał wpuścić mediów na salę, w której 4-osobowa delegacja firm budowlanych oczekiwała na przybycie Piotra Grzymowicza. Wówczas prezes Izby Władysław Bielski sam zaprosił dziennikarzy na spotkanie. Prezydent wręczony mu List odczytał na głos, następnie chciał odpowiedzieć przy mediach na postawione zarzuty (towarzyszyli mu urzędnicy z wydziałów związanych z inwestycjami). Prezes Izby odparł, że dzisiaj delegacja przyszła tylko i wyłącznie w celu wręczenia Listu. Po uzyskaniu odpowiedzi na piśmie, Izba liczy na ponowne spotkanie, na którym strony będą mogły szczegółowo omówić postawione zarzuty.
Prezydent chciał usilnie odtworzyć przy delegacji wypowiedź prezesa Arbetu Andrzeja Bogusza udzieloną Radiu Olsztyn (ale jeszcze nie emitowanej na antenie, prezydent otrzymał ją z radia, by móc się do niej ustosunkować). Jednak po proteście dziennikarza Radia Olsztyn Krzysztofa Kaszubskiego nie doszło do odtworzenia tej wypowiedzi. Jak powiedział „Deb@cie" prezydent, prezes Bogusz miał mówić, iż w wyborach samorządowych pracownicy firm budowlanych wiedzą na kogo mają nie głosować.
Prezydent stwierdził, iż List jest elementem kampanii wyborczej do samorządu, a prezes Izby został zmanipulowany. - Wiadomo na rzecz jakiej partii pan prezes Bogusz prowadzi kampanię wyborczą – stwierdził prezydent.
SPRAWA PRZETARGÓW
W Liście czytamy, iż jego sygnatariusze są pewni, że możliwe jest takie formułowanie kryteriów przetargowych, które nie będą wykluczały z rywalizacji lokalnych podmiotów. Zdaniem sygnatariuszy, to „indolencja bądź celowe działania podległych prezydentowi urzędników często uniemożliwiają nam przystępowanie do przetargów".

Jako przykład wykluczenia lokalnych firm z rywalizacji w Liście podano przetarg na budowę infrastruktury sportowo-rekreacyjnej nad Jeziorem Krzywym
W przypadku przetargu na Jez. Krzywe zdaniem skarżących prawo umożliwiało zaproszenie do II etapu przetargu do 20 firm, natomiast ratusz zaprosił do złożenia oferty cenowej tylko 5 firm.

Drugi przykład dyskryminacji lokalnych firm w Liście podano przetarg na czyszczenie i konserwację sieci kanalizacji deszczowej. Zdaniem sygnatariuszy firmy olsztyńskie wyeliminował zapis, że oferent musi wykazać się realizacją podobnych zadań na kwotę 500 tys. zł w okresie minionych 3 lat, a usługę tę wykonuje trzeci rok z rzędu firma z Poznania.

Zdaniem sygnatariuszy Listu „w Olsztynie lokalni deweloperzy traktowani są instrumentalnie. Bardzo często wprowadzenie zmian w planach zagospodarowania przestrzennego uzależnia prezydent od budowy i modernizacji infrastruktury będącej własnością gminy". To ma sprawiać, że ceny mieszkań w Olsztynie są na tym samym poziomie co ceny w większych aglomeracjach.

TUTAJ CAŁY LIST

PREZYDENT ODPOWIADA
Po wyjściu delegacji Izby prezydent przedstawił mediom swoje argumenty. Stwierdził, że 80% zlecanych przez ratusz prac wykonują firmy miejscowe. Na dowód odczytał wykaz tych prac i nazwy olsztyńskich firm, które je wykonywały.


wykaz1

wykaz2

 

wykaz3

wykaz4

WINNA USTAWA O ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH
Po prezydencie głos zabrał gł. specjalista z wydziału zamówień publicznych Urzędu Miasta Olsztyna Andrzej Rodziewicz, który omówił przebieg przetargów kwestionowanych w Liście:
- Prezydent musi stosować Ustawę o Zamówieniach Publicznych. Na Jez. Krzywe został ogłoszony przetarg ograniczony. Firmy musiały spełnić dwa kryteria: mieć zrealizowany obiekt o wartości 15 mln zł oraz zbudowany pomost. Wpłynęło 10 wniosków, wszystkie spełniły wymogi minimum. Następnie z tych 10 do złożenia oferty cenowej zaproszono 5 najlepszych. Kluczem była liczba zrealizowanych budów. Budimex zdobył 71 pkt (tyle miał budów), a np. olsztyński Rombud miał tylko 5 pkt (5 takich budów) - stwierdził Rodziewicz.
Piotr Grzymowicz: - Umowa z marszałkiem obligowała nas, by w ciągu 3 miesięcy wyłonić wykonawcę. Nie było czasu na eksperymenty, tym bardziej że w czasie przetargu wpłynęło 350 pytań od oferentów i z tego powodu termin był dwukrotnie przesuwany.
Co do przetargu na oczyszczanie kanalizacji ściekowej i usuwanie awarii Andrzej Rodziewicz wyjaśnił, że to jest usługa, więc zamówienie nie mogło być skierowane do firm budowlanych.
Piotr Grzymowicz: - W ubiegłym roku, po spotkaniu z Olsztyńską Izbą Budowlaną miałem spotkanie w Urzędzie Zamówień Publicznych, ale Urząd nie zgodził się na postulaty Izby, m.in., by w przetargu odrzucać skrajne oferty. Postulat taki nie ma oparcia w prawie wspólnotowym.
Chcieliśmy odrzucić ofertę FCC, która zaoferowała najniższą cenę ale Krajowa Izba Odwoławcza nie wyraziła zgody – dodał prezydent Grzymowicz.
Prezydent odniósł się też do zarzutu podniesionego przez deweloperów:
Gdybyśmy musieli spełnić żądanie deweloperów budowy na ich gruntach infrastruktury, to budżet miasta poniósłby koszt rzędu 420 mln zł, przy przyszłych wpływach z tytułu podatku od nieruchomości rzędu 70 mln zł. Nie mamy takich pieniędzy.
Gmina Olsztyn posiada 54 ha pod zabudowę mieszkaniową, z tego 40 ha jest uzbrojonych, nie trzeba tam budować ulic. Na tym terenie mogą powstać mieszkania dla 30 tys. mieszkańców. To dlaczego miasto ma budować drogi na obrzeżach Olsztyna, bo tak sobie życzy deweloper, właściciel terenu?
- Deweloper chciał pozwolenia na budowę drugiej stacji benzynowej przy ul. Śliwy, pod budynkami mieszkalnymi. Niech zdecydują mieszkańcy osiedla, czy chcą mieć w tym miejscu teren zielony czy kolejną stację benzynową?

- Wystawiliśmy na sprzedaż teren przy Poprzecznej – Jagiellońskiej, ale się wycofałem, bo Rada Osiedla chce mieć wpływ na to, co na tym terenie powstanie.

- Teren przy ulicy Żołnierskiej chce sprzedać UWM pod Biedronkę, deweloper żąda wykonania przez miasto prawo i lewoskrętu. Nie mogę wyrazić zgody na lewoskręt, bo to koliduje z tramwajem.

- ul. Wilczyńskiego – też tam chciałem sprzedać teren, ale wówczas musiałbym odebrać mieszkańcom parkingi. Rada Osiedla nie wyraża zgody.

- ul. Pimpickiego i Dorantta (Osiedle Generałów) – Rombud miał zbudować drogi dojazdowe, zbudował tylko bloki i każe iść mieszkańcom do ratusza, by im miasto wybudowało drogi.

- ul. Leśna, osiedle Arbetu, prawo budowlane mówi wyraźnie, że to deweloper ma zrobić drogi wewnętrzne. Dawałem Arbetowi kilka propozycji. Miasto zrobi projekt, ale niech 50% zapewni deweloper, zostało to odrzucone.

- WPB proponowaliśmy zamianę terenu nad Podkówką na działkę przy Wilczyńskiego, na której mogli zrealizować dużo większe osiedle. Zgodzili się na wymianę, ale nie na tę działkę, na której chcą budować obiekty nad Podkówką, na co z kolei nie zgadzają się mieszkańcy sąsiadujący z tą działką.
- Te decyzje nie wynikają z mojej prywaty, tylko ze słuchania głosów mieszkańców tych osiedli. Musielibyśmy podnieść mieszkańcom podatki, by zaspokoić interesy deweloperów – zakończył prezydent. (sa)

czytaj komentarz Adama Sochy
oib

delegacja Olsztyńskiej Izby Budowlanej
bielski grzymowicz2

od lewej prezes Izby Władysław Bielski, siedzi dyr. wyd. architektury Anna Rokita fot. A.Socha
Grzymowicz czyta list

prezydent Potr Grzymowicz odczytuje list, siedzi architekt miejska Magdalena Rafalska

 

Tweet
Pin It
  • Poprzedni artykuł
  • Następny artykuł

Skomentuj

Komentuj jako gość

    0

    Biorą udział w konwersacji

    Komentarze (2)

    • Sortuj - najpierw najstarsze
    • Sortuj - najpierw najnowsze
    • Subskrybuj poprzez e-mail
    • Gość - Krytyka?

      Odnośnik bezpośredni

      http://fakty.interia.pl/polska/news-skrytykowal-tuska-na-facebooku-odwiedzila-go-abw,nId,1462325#iwa_item=11&iwa_img=0&iwa_hash=71854&iwa_block=facts

      około 11 lat(a) temu http://maps.google.com/maps?z=15&q=,
      0 Lubię Podziel się Krótki URL: Facebook Twitter Google Plus Odpowiedz
    • Gość - Piotr Kowalski

      Odnośnik bezpośredni

      Dotyczy: protestu Izby Budowlanej i jej przedsiębiorców na to co się dziś dzieje w Olsztynie.



      Protest Izby Budowlanej jest spóźniony minimum o 2 lata – GRZECH ZANIECHANIA. Przykładem racji firm budowlanych jest rekultywacja ( zresztą zbędna) niewypełnionego składowiska odpadów komunalnych obok Łęgajn (700 metrów). Wartość robót ziemnych ~9mln zł na 12 hektarach tj. 750 tys. Zł na hektar. „Łyżeczką do herbaty można to było wykonać”

      Parcela jest własnością miasta. Wykonawca ze Świdnicy. Dodaję, że 6 mln zł rocznie (wartość przedszkola) przekazano obcym z eksploatacji złóż biometanu (z wyłączonego składowiska na własne życzenie) do 2025 roku za głupie 5%.

      WIĘC: ŚWIĘTE SŁOWA:

      „Na miasto trzeba patrzeć jak na przedsiębiorstwo” cytuję stwierdzenie prezesa ARBETU sprzed kilku lat. Tego nie rozumiał, nie rozumie i nie będzie rozumiał aktualny prezydent i FRO, Nowy Olsztyn, ZWAO „ZATORZE”- pupilki prezydenta.

      „Przydałyby się trzy duże fabryki” cytuję słowa dr Alfreda Czesla – GO z 2.05.2014

      „W zakresie inwestycji nazywają wręcz propagandą sukcesu, za którą nie idą korzyści dla miasta” GW 4.07.2014

      GRZECH ZANIECHANIA – Izby i budowlańców Olsztyna i z Olsztyna

      pasywna postawa wobec

      strategii miasta do 2020, strategii MOF Olsztyna do 2020 roku

      projektu „Modernizacja transportu zbiorowego” z pakietu dla miast Polski Wschodniej w tym Rzeszowa, Kielc, Lublina, Białegostoku w wersji prezydenta Olsztyna – TRAMWAJE, a jest nam zaoferowany idiotyzm ekonomiczny, politechniczny.

      Planowana wartość inwestycji będzie przekroczona z winy prezydenta o ~100 mln zł i w sumie wyższa niż w Lublinie (170 jednostek taboru). Przekroczenie o 100 mln zł odbiera mieszkańcom wartość inwestycji budowlanych z pomocą Unii ~200 mln zł (wartość 40 przedszkoli). Dodatkowy koszt eksploatacji tramwajów z budżetu miasta to ~10 mln zł/rok, a więc utrata inwestycji budowlanych z pomocą Unii – 20 mln zł/Rok (do 2020 roku) i jest to wartość 4 przedszkoli, żłobków w roku. Przebudowa dobrego traktu, funkcjonalnego Al. J. Piłsudskiego, Kościuszki, Żołnierskiej to utrata już wydanych finansów podatników Olsztyna rzędu 50-100 mln zł. Budowa zajezdni tramwajowej kosztem zajezdni autobusowej MPK to bezsensowne niszczenie dobra już nabytego, ale trzeba wydać 100 mln zł publicznych. Szczególnie, że na koszt budżetu będzie dzierżawa dla 100 autobusów MPK terenu prywatnego w PKS. Bo innego wyjścia prezydent nie jest w stanie zaproponować mieszkańcom. „Cudem” interpretowanie założeń dotacyjnych jest budowa tymczasowej zajezdni dla 40 autobusów MPK. Tymczasowa zajezdnia przy ul. Sikorskiego nie była ujęta we wniosku o dotację (350 mln zł jest stałe). Wynika, że jest możliwość korekt do projektu „modernizacja transportu zbiorowego”. Proponuję Izbie i przedsiębiorcom budowlanym spotkanie przed Ratuszem i wskażę Idiotyzmy Ekonomiczne i politechniczne, funkcjonalne w koncepcji przebudowy Al. Piłsudskiego dla Tramwajów.

      Ponownie stwierdzam, że jest zasadna i możliwa „próba technologiczna” wg koncepcji v-ce przewodniczącego RM p. Grzegorza Smolińskiego. Tej próby boi się aktualny prezydent Olsztyna i FRO, Nowy Olsztyn, ZWAO „Zatorze”. Próba wykaże bezsens koncepcji prezydenta i że będzie gorzej niż było.

      -Sugeruję aby Izba przeszła się po parku Centralnym 13 hektarów za 15,5 mln zł, obejrzeli 4 mosty ich lokalizację. Strategia odrzuciła moją wersję, 2 mosty o szerokości 4-6 metrów (bulwar) w technologii znanej w Olsztynie. Spróbujcie znaleźć plac zabaw, siłownię, boiska, korty, miejsce na grilla i stoły i ławy, piaskownice. Obecna oferta Parku to też oglądanie pokrzyw, chaszczy, samosiejek, błota, chrustu jako odpadu biologicznego w mieście o 1600 hektarów lasu ~25% powierzchni miasta plus 15 jeziorach o zarośniętych brzegach. Łynę potraktowano jak Krutynię. W Opolu widziałem Odrę, ale u NICH buduje się blok energetyczny za 12 mld zł z tego szacuje się, że ponad 2 md zł wypracowują firmy lokalne. Ta inwestycja jest dzięki ICH samorządowi.

      Sumując: eliminacja olsztyńskich firm budowlanych już następuje w momencie tworzenia parametrów do projektów inwestycji (STRATEGIA). DRAMATEM MIASTA jest brak żłobków i przedszkoli dla ~1000 brzdąców miasta. Trzeba je budować. W swoich założeniach do projektu Parku Centralnego 13 hektarów wskazywałem miejsce na Przedszkole i Dom Seniora i Parking Wielopoziomowy. Jest oczywistą sprawą, że urzędnikom z UM jest potrzebne przedszkole a nie przystanek tramwajowy. Pies drapał tramwaje p. Grzymowicza, lepszym i tańszym rozwiązaniem jest flota nowych autobusów na gaz , też z dotacją – 1 tramwaj to 10 autobusów.

      Jeszcze jest czas na korekty rodzaju taboru w projekcie „Modernizacja transportu publicznego w Olsztynie”. Rynek potrzeb budowlanych będzie się kurczył, tak jak spada liczba mieszkańców z 185 tys. Osób do 162,5 tys. Przyczyna to brak miejsc pracy. Aby Olsztyn miał 200 tys. Mieszkańców trzeba w strategii miasta stworzyć możliwości, aby powstało 15-30 tys. Miejsc pracy w przemyśle. Powtarzam święte słowa Alfreda Cześli” przydałyby się trzy duże fabryki” i tych świętych słów nie rozumiał i nie rozumie i nigdy nie będzie rozumiał aktualny prezydent i jego pupilki z FRO, Nowy Olsztyn, ZWAO „Zatorze”.

      Moja wiara w deklaracje aktualnego prezydenta jest mniejsza niż zero Kelwina

      -dziś jestem na etapie tworzenia parametrów do małej architektury – rzeźb, pomników. Przedstawiłem „Szlak Kłobuka” i jest tam „Jak Kłobuk szedł do prezydenta rozmawiać o podatkach i jakie dobro obywatelskie wynikło”. Rzeźba na schodach prestiżowych do Ratusza, ale będę negocjował z artystą by miał brodę.

      około 11 lat(a) temu http://maps.google.com/maps?z=15&q=,
      0 Lubię Podziel się Krótki URL: Facebook Twitter Google Plus Odpowiedz

    Wyróżnione

    Lubiane

    System komentarzy oparty o Komento

    Komentarze

    miasto komuny
    Olsztyn, 11 Listopada - miasto...
    2 godzin(y) temu
    TVN i TVP Info podawały na paskach że jest to MARSZ NARODOWCÓW.
    Na moim domu flaga wisi przez cały rok.
    Olsztyn, 11 Listopada - miasto...
    4 godzin(y) temu
    Panie redaktorze, święto 11 Listopada każdy obchodzi tak, jak chce. I nikomu nic do tego. Co do flag: o ich powieszeniu lub nie, decydują zarządcy (wł...
    Olsztyn, 11 Listopada - miasto...
    5 godzin(y) temu
    Zwykła zbieżność nazwisk.
    Czy Grzegorz Smoliński "zdradz...
    12 godzin(y) temu
    W 2008 r. Tymieniecka sprzedała Bibliotece Narodowej (BN) w Warszawie swoją korespondencję z Janem Pawłem II. Choć pierwotnie została ona wystawiona n...
    Stanowisko Episkopatu wobec dz...
    17 godzin(y) temu
    Bo to jest gość, który ma jeszcze większe ego od poprzednika...
    Prezydent Karol Nawrocki oddał...
    1 dzień temu

    Ostatnie blogi

    • Apel o optymizm na wypadek wojny Dwadzieścia rosyjskich dronów, które ostatnio wleciały do Polski wzbudziły u wielu moich rodaczek i rodaków głęboki niepokój, a często przerażenie… Zobacz
    • Barbarzyński atak "silnych ludzi" Tuska na praworządność Zbigniew Lis Motto Tuska: Będziemy stosować prawo, tak jak my je rozumiemy, czyli uchwałami Sejmu i rozporządzeniami zmieniać ustawy, wg zasady –… Zobacz
    • Co trzeba zrobić, żeby PiS wygrało kolejne wybory? Zbigniew Lis Wielu Polaków głosujących nie za opozycją, tylko przeciw PiS, nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji ich decyzji oraz z powagi… Zobacz
    • Michał Wypij, Paweł Warot – komentarz osobisty Bogdana Bachmury Bogdan Bachmura Dużo łatwiej o krytykę osób, których nie darzymy sympatią, z którymi jesteśmy w sporze lub konflikcie. Ale tym razem jest… Zobacz
    • 1

    Najczęściej czytane

    • Związkowcy wnoszą o wyłączenie Szpitala Wojewódzkiego w Olsztynie z konsolidacji
    • Wyborcza sporządziła listę osób do zwolnienia z pracy, związanych z PiS
    • Czy Grzegorz Smoliński "zdradził" PiS zatrudniając się w UW?
    • Urszula Pasławska prezesem PSL na Warmię i Mazury
    • Chcą odwołać władze Białej Piskiej za zgodę na budowę farmy wiatrowej
    • Agent Tomek: Jesteśmy ofiarami zemsty Ziobry, Kamińskiego, Wąsika i Bejdy
    • Walka komika z władzami Olsztyna o „Dorotkę”
    • Co ukrywa posłanka PSL Urszula Pasławska?
    • Operatora Term Warmińskich licytuje komornik
    • Minister-pilarz rozwali do końca wymiar sprawiedliwości
    • Pomóżmy odnaleźć skradzioną figurkę z ul. Prostej w Olsztynie
    • Pomóżmy odnaleźć skradzioną figurkę z ul. Prostej w Olsztynie

    Wiadomości Olsztyn

    • Olsztyn

      • Narodowe Święto Niepodległości w Olsztynie

        2025-11-10 10:22:37

        Narodowe Święto Niepodległości w Olsztynie co roku ma w sobie coś wyjątkowego. To dzień, który...

      • Czy Grzegorz Smoliński "zdradził" PiS zatrudniając się w UW?

        2025-11-08 16:50:41

        Jest „inba” jak mówi młodzież, czyli aferka w olsztyńskim środowisku PiS z powodu zatrudnienia...

      • Agent Tomek: Jesteśmy ofiarami zemsty Ziobry, Kamińskiego, Wąsika i Bejdy

        Adam Jerzy Socha 2025-11-02 17:01:26

        Kontynuuję relację z procesu zarządu "Helpera". Afera Helpera została utożsamiona z Tomaszem...

    Wiadomości region

    • Region

      • Trwa presja koncernów OZE na gminy Warmii i Mazur. Kolej na Korsze

        Adam Jerzy Socha 2025-11-10 20:15:29

        Gminy na Warmii i Mazurach podlegają silnej presji ze strony zachodnich koncernów OZE, które chcą...

      • Prezydent Karol Nawrocki oddał w Kętrzynie hołd Obrońcom Ojczyzny

        2025-11-08 21:07:15

        W sobotę w Kętrzynie gościł Prezydent RP Karol Nawrocki, gorąco witany przez mieszkańców, swoich...

      • Burmistrz Korsz: Dzieci ze wsi nie powinny chodzić do szkoły w mieście...

        2025-11-03 22:27:48

        ... są gorzej ubrane i to będzie powodem ich traumy, gdyby trafiły do szkoły w mieście, w...

    Wiadomości Polska

    • Polska

      • Prezydent RP: "Część polskich polityków gotowa jest do tego, aby po kawałku oddawać polską niepodległość"

        Paweł Wolski 2025-11-11 13:59:27

        „30 pokoleń tworzyło piękną wspaniałą Rzeczpospolitą, zanim upadła pod naporem trzech zaborców. 30...

      • Olsztyn, 11 Listopada - miasto-bastion KO, bez flag

        2025-11-11 13:42:19

        Tradycyjnie w Święto Niepodległości flag Biało-Czerwonych na budynkach w Olsztynie, w stolicy...

      • Lecą drony

        Adam Kowalczyk 2025-10-27 21:11:59

        Lecą drony jak żurawie, a lud patrzy i nie wie co z tego. Obawiam się, że nie tylko lud. Do tej...

    O debacie

    • O Nas
    • Autorzy
    • Święta Warmia

    Archiwum

    • Archiwum miesięcznika
    • Archiwum IPN

    Polecamy

    • Klub Jagielloński
    • Teologia Polityczna

    Informacje o plikach cookie

    Ta strona używa plików Cookies. Dowiedz się więcej o celu ich używania i możliwości zmiany ustawień Cookies w przeglądarce.