Bogdan Bachmura

Symbol komunizmu sądownie unieważniony

Szczegóły

Opublikowano: niedziela, 08 kwiecień 2018 20:44

Bogdan Bachmura

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zakwestionował decyzję wojewody warmińsko-mazurskiego w sprawie zmiany nazwy ulicy Dąbrowszczaków. Sędzia Katarzyna Matczak nie zakwestionowała decyzji wojewody z powodu zmiany ulicy Dąbrowszczaków na Erwina Kruka, choć od jego śmierci nie minęło 5 lat, a tak stanowi uchwała Rady Miasta.

Czytaj więcej: Symbol komunizmu sądownie unieważniony

Olsztyn na drodze ku dobrej zmianie

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 26 marzec 2018 08:28

Bogdan Bachmura

Czekałem, czekałem, i się doczekałem. Tradycyjnie, podobnie jak przed każdymi wyborami, Jerzy Szmit zapowiedział na konferencji prasowej zwycięstwo Prawa i Sprawiedliwości w najbliższych wyborach do Rady Miasta Olsztyna. Jednym z programowych pomysłów na to zwycięstwo ma być odebranie 4 mln. zł. Miejskiemu Ośrodkowi Kultury i przeznaczenie ich na modernizację stadionu Stomilu.
Kilka dni później kolejna konferencja prasowa. Jej temat: „Poparcie dla kandydata na prezydenta Olsztyna”. Jednak po drodze radni PiS jakby zapomnieli po co tam przyszli, fundując dziennikarzom, skierowany pod adresem działaczy PO, festiwal pouczeń i moralnego oburzenia z powodu planowanego poparcia Platformy dla kandydatury Piotra Grzymowicza.
Nie chcę się znęcać nad lokalnymi działaczami PiS. Wystarczy kopalnia paliwa jakiego dostarczyli prezydentowi Grzymowiczowi i Gazecie Wyborczej. Ale milczeć w obliczu tego co się stało w odstępie kilku dni, także nie sposób.

Nikt przecież nie podstawił politykom PiS mikrofonu z prośbą o szybki komentarz. Na pierwszą konferencję przyszli z przemyślanym scenariuszem. Skąd więc pomysł, aby zniszczyć finansowo Miejski Ośrodek Kultury? Czy kierujący tą placówką „lewicowy feminista” to dostateczny powód, aby wylać dziecko z kąpielą? Jeżeli drugą pieczenią z tego ognia miały być głosy kibiców, to ich postrzeganie jako prostaków, którzy dadzą się uwieść marnymi czterema milionami kosztem i tak więcej niż skromnych wydatków na kulturę, musi swoją naiwnością zasmucać.

Wygląda na to, że głównym problemem lokalnych struktur PiS w kontekście zbliżających się wyborów nie jest PO czy prezydent Grzymowicz lecz zgłoszona kilka miesięcy temu kandydatura Michała Wypija jako wspólnego kandydata Zjednoczonej Prawicy. Od tamtego czasu trwa zażarta walka o „odkręcenie” tej kłopotliwej dla lokalnych struktur PiS decyzji Jarosława Kaczyńskiego. Kłopotliwej nie tylko ze względów ambicjonalnych, ale zaskoczenia jakie zafundował swoją decyzją prezes PiS.

Olsztyńskie wróble ćwierkają, że na konferencji zapowiadanej jako „Poparcie dla kandydata na prezydenta Olsztyna” kandydatem PiS miał być ogłoszony obecny wojewoda Artur Chojecki.
Jaki kolejny, gwałtowny zwrot na partyjnej „górze” spowodował, że prezentacja kandydatury własnego kandydata zamieniła się w faktyczną promocję Piotra Grzymowicza i jego ewentualnego sojuszu z PO?

Odpowiedzi na to pytanie zapewne nigdy nie poznamy, ale nie to, lecz szanse na odbicie miasta z rąk PO i wygrania z prezydentem Grzymowiczem są najważniejsze. Nigdy bowiem przedtem świadomość konieczności zmian w naszym mieście, wpuszczenia tlenu w skostniałe struktury jego władzy i dania szansy ludziom kreatywnym, o świeżym spojrzeniu na sprawy miasta i jego możliwości rozwoju, nie była tak oczywista. Zwłaszcza gdy chodzi o przyszłą kadencję, kiedy to możliwości prostego rozwoju, opartego o środki unijne, zostaną poważnie ograniczone, a obecny, trudny stan finansów miasta lepszy nie będzie.

Od zawsze za dobrą monetę musieliśmy brać powtarzane przy wielu okazjach tłumaczenia działaczy PiS, że w mieście o czerwonych tradycjach trudno coś zmienić. Wydaje się, że taką wersję seryjnych porażek przyjmowała „góra” partii. Ale ogólnopolski układ sił zmienił się na tyle poważnie, że pora mówić głośno o drugiej, od dawna znanej lokalnym sympatykom prawicy, stronie medalu. Ostatnie dwie konferencje prasowe to przecież żaden wypadek przy pracy. Choć obawiam się, że i tym razem ich główni aktorzy niewiele mają sobie do zarzucenia. Trzeba jednak sobie powiedzieć wprost, że dotychczasowe metody prowadzenia kampanii, ich brak profesjonalizmu, kreatywności, spójności przekazu, a przede wszystkim aż nadto dobrze widoczny deficyt wiary w zwycięstwo, niczego dobrego nie wróży.

Uważam, że deklarowaną dobrą zmianę dla Olsztyna lokalne struktury PiS powinny zacząć od siebie. Na początek od głębokiego namysłu i jasnego przekazu w sprawie kandydata na prezydenta miasta. Platforma Obywatelska właśnie to zrobiła. Po chyba dwóch latach brnięcia w ślepy zaułek kandydatury Marcina Kuchcińskiego, działacze tej partii postanowili stanąć w tych wyborach po stronie zwycięzców, choćby na podium miał stanąć Piotr Grzymowicz. Działacze PiS także wyciągnęli wnioski, ale pod wpływem zgłoszonej kandydatury Michała Wypija. uznając radnego Dariusza Rudnika za zbyt słabego kandydat na kandydata, bojąc się zapewne jego bezpośredniej, wyborczej konfrontacji z Wypijem. Postanowili sięgnąć po Artura Chojeckiego. Ostatnią, trzeba powiedzieć, że wyszlifowaną nadspodziewanie udanie w Urzędzie Wojewódzkim, deskę ratunku. Jeżeli ten manewr za zgodą partyjnej „góry” by się powiódł, to naprzeciw Piotra Grzymowicza stanęłoby dwóch kandydatów Zjednoczonej Prawicy. Ku jego uciesze, bo przy rozproszeniu głosów prawicy w drugiej turze, razem z obecnym prezydentem, mógłby się znaleźć Czesław Jerzy Małkowski, z którym tym razem będzie mu o wiele łatwiej wygrać. Jednoczesne kandydowanie Artura Chojeckiego i Michała Wypija byłoby gorszą wiadomością dla Platformy, bo na listy tego drugiego, postrzeganego jako kandydata bardziej umiarkowanego, zagłosowałaby część elektoratu zawiedzionego rządami radnych PO.

Na razie to oczywiście tylko teoretyczne rozważania, oparte na przekonaniu, że obaj kandydaci i ich partie, konkurując ze sobą, potrafiliby jednocześnie grać do jednej bramki. A to wcale nie jest takie oczywiste, ponieważ arytmetyczne zwycięstwo Michała Wypija nad Arturem Chojeckim mogłoby oznaczać kres tolerancji prezesa Kaczyńskiego.

Tak czy owak trzeba mieć nadzieję, że rozum zwycięży i Zjednoczona Prawica, z jednym kandydatem na czele, godnie stawi czoła obecnej, rządzącej w ratuszu koalicji. Wszystko powinno być temu celowi podporządkowane, choć w polityce, gdzie najwięcej pary idzie w wewnętrzny gwizdek, nie jest to wcale takie oczywiste.

Zapewnienia Jerzego Szmita o zwycięstwie PiS w nadchodzących wyborach sugerują, że wie, jak tego dokonać. Nie pozostaje nic innego, jak mu zaufać. Jednak poza kolejnymi aktami wyrozumiałości prezesa Kaczyńskiego, tym razem przydałoby się więcej osobistej odpowiedzialności, wyrażającej się słowami: obiecuję Wam zwycięstwo, ale jeżeli się nie uda to...

Bogdan Bachmura

Czytaj więcej: Olsztyn na drodze ku dobrej zmianie

Degradacja na deskach politycznego teatru

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 20 marzec 2018 13:01

Bogdan Bachmura

Kiedy solidarnościowa opozycja siadała z komunistami do Okrągłego Stołu, uważałem, że to błąd. Nie tylko moralny, ale przede wszystkim polityczny i taktyczny, którego konsekwencje ciągną się za nami do dzisiaj. A że robiono to niejako w moim imieniu, także jako członka solidarnościowej opozycji, to zawsze uważałem za stosowne swój pogląd wyraźnie artykułować. Podobnie jest z degradacją gen. Wojciecha Jaruzelskiego i gen. Czesława Kiszczaka. Ponieważ również dzieje się to w moim imieniu, także jako więźnia stanu wojennego, to chcę powiedzieć wyraźnie, że ta decyzja mi się nie podoba.

Nie bez powodu mówimy: na wszystko jest miejsce i czas. Ponieważ wiemy, jak bardzo wybór niewłaściwego miejsca i czasu zmienia sens naszych działań i oczekiwanych efektów. W przypadku gen. Jaruzelskiego i gen. Kiszczaka granicę właściwego czasu wyznaczyła ich śmierć. Gen. Jarosław Stróżyk, w latach 2010-2016 attaché obrony przy Ambasadzie RP w USA oraz zastępca szefa wywiadu w KG NATO, pisze o tym tak:

Absurdem pozostającym poza możliwością racjonalnego opisania jest natomiast chęć degradacji nieżyjących żołnierzy, w tym uczestników wojen lub operacji międzynarodowych. Nie znam pozasądowych przypadków obniżenia stopni wojskowych w państwach NATO bez przeprowadzenia gruntownego procesu przygotowawczego z udziałem zainteresowanego oraz zachowaniem wszystkich kroków proceduralnych. Trudno natomiast o uczestnictwo w takim procesie osoby zmarłej.

Zdaję sobie sprawę, że dla wielu osób takie myślenie o rzeczonych generałach to niepotrzebne dzielenie włosa na czworo, ponieważ w ich przypadku naruszenie polskiej racji stanu to rzecz poza dyskusją. Dlaczego więc zabrakło czasu aby tych ludzi postawić przed Trybunałem Stanu, czy choćby złożyć w tej sprawie stosowny wniosek?
Naiwnością byłoby sądzić, że to długi jak cała III RP przypadek. To raczej kwestia politycznej kalkulacji i wyobraźni, czym taki sąd nad Jaruzelskim i Kiszczakiem mógłby się dla całej generacji solidarnościowych polityków zakończyć. Ich polityczna reinkarnacja i moralna nobilitacja w III RP to dzieło ludzi, z którymi obecnie rządzący Polską mają niewiele wspólnego. Ale dziś, gdy po prawie trzech dekadach rozważamy sens i rzeczywistą motywację ich spóźnionej degradacji, trudno zapomnieć, że człowiek który o tym zadecydował siedział z Kiszczakiem przy Okrągłym Stole, a jego śp. brat toczył niesławnej pamięci rozmowy w Magdalence. W ich wyniku gen. Jaruzelski został prezydentem RP, a gen. Kiszczak szefem MSW, co zaowocowało spaleniem większej ilości ubeckich akt niż w latach 80. Nie chodzi mi o krytykę Okrągłego Stołu. Jednak układanie się z komunistami, nawet jeśli toczone w dobrej wierze, ma swoje konsekwencje. Zwłaszcza po niemal trzydziestu latach, gdy słowa o obronie polskiej racji stanu brzmią jak slogan wypowiedziany z desek politycznego teatru.
Dlatego nie przemawia do mnie argument użyty przez Łukasza Adamskiego, widzącego sens ustawy degradacyjnej w sferze narodowej symboliki i mitologii, jako koniecznego elementu odcięcia się od komunizmu. Próbuję sobie bowiem wyobrazić co na ten temat usłyszą uczniowie w szkole za 10 czy 20 lat, gdy suweren obejdzie się z PiS-em we właściwy dla siebie sposób. Czy pośmiertna degradacja byłego prezydenta i ministra RP będzie miała wpływ na ich ocenę? Czy będzie interpretowana według założonego dzisiaj przez PiS scenariusza, czy też może jako epizod służący bieżącym interesom tej partii? Zwłaszcza że, jak twierdzi prof. Antoni Dudek, wielu historyków, w tym także on, pisząc o epoce w której żył Jaruzelski nadal będą go tytułować generałem.

Gdy mówimy o zmarłych, nawet jeśli dotyczy to tak mrocznych postaci jak Wojciech Jaruzelski i Czesław Kiszczak, warto postarać się o wyciszenie emocji, choć dla starszego pokolenia nie jest to łatwe. Śmierć człowieka radykalnie zmienia perspektywę. Wyklucza możliwość rozliczeń z nim samym, ponieważ pozbawia go możliwości obrony. Ocena danej postaci powinna być od tej pory domeną historyków czy publicystów, a nie prawa i sądów.
Bogdan Bachmura

Czytaj więcej: Degradacja na deskach politycznego teatru

Żydowska szkoła przetrwania

Szczegóły

Opublikowano: niedziela, 18 marzec 2018 20:14

Bogdan Bachmura

Pół wieku temu, w marcu 1968 roku, miały miejsce wydarzenia, nad których istotą historycy rozprawiają po dzień dzisiejszy. Cztery jednoczesne procesy: bunt młodzieży akademickiej i szkolnej po zdjęciu Dziadów ze sceny Teatru Narodowego, antyinteligencka kampania wymierzona w naukowców, artystów i pisarzy, walka polityczna w kierownictwie PZPR oraz kampania antysemicka (nazywana przez władze „antysyjonistyczną”) stworzyły całość, której zrozumienie do dzisiaj jest przedmiotem sporów i dociekań.

Tymczasem zupełnie niespodziewanie obchody 50 rocznicy Marca ‘68 nabrały dodatkowego, aktualnego kontekstu. Mam oczywiście na myśli poprawkę do ustawy o IPN i zdecydowaną reakcję Izraela oraz USA, która wielu Polaków, także krytycznie odnoszących się do jej zapisów, musiała mocno zaskoczyć. Skoro bowiem przegłosowana zmiana ustawy, choćby niepotrzebna czy źle napisana, ale tylko dotycząca wąskiego zakresu publikacji, wywołuje dyplomatyczne tsunami, a nasz najbliższy sojusznik i gwarant naszego bezpieczeństwa stawia nasze stosunki na ostrzu noża, to, zachowując właściwą miarę rzeczy, rodzi się pytanie o reakcję USA oraz Izraela na brutalną, antysemicką nagonkę sprzed 50 lat, w wyniku której Polskę opuściło ponad 15 tys. osób żydowskiego pochodzenia.

Ktoś powie, że to sytuacje diametralnie różne. I będzie miał rację. Ale wszystkie tamte okoliczności: brutalność antysemickiej nagonki, jej opłakane skutki, świeża pamięć Zagłady oraz polityczna i ideowa wrogość do komunistycznej Polski, powinny skłonić USA do działań radykalnych, których skutki, nawet za żelazną kurtyną, byłyby dla komunistów mocno odczuwalne. Odpowiedź dlaczego tak się nie stało jest kluczowa dla zrozumienia dzisiejszych relacji Polski z Izraelem i USA oraz uniknięcia na przyszłość kosztownych skutków kopania się z koniem.

Aby zrozumieć przyczyny braku adekwatnej reakcji należy się cofnąć do czasu ”ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Kompletny brak zainteresowania amerykańskiej diaspory żydowskiej informacjami polskiego podziemia na ten temat nie miał nic wspólnego z brakiem zaufania do polskich informatorów. To nie przypadek, że w 1942 r. artykuł o milionie Żydów zabitych przez nazistów ukazał się na siódmej stronie New Jork Timesa.

Od początku swojego istnienia Izrael praktycznie nie istniał w życiu amerykańskich Żydów.

Wszystko uległo zmianie wraz z arabsko – izraelską wojną sześciodniową 1967 r. Istnieje wiele teorii tłumaczących nagły przypływ pamięci o Holokauście po 1967 r. Niewątpliwie jednak Holokaust stał się od tej pory narzędziem poparcia Izraela i bronią przeciwko jego wrogom oraz krytykom. Ale ta zmiana dotyczyła nie tylko bieżącej polityki. Żydzi to naród mądry i przebiegły zarazem. Połączenie wielkości religijnego wybraństwa i lichwiarskiego pragmatyzmu pozwoliły mu na przetrwanie, którego racjonalnie wytłumaczyć nie sposób. Nabyta przez wieki umiejętność przewidywania zagrożeń spowodowała, że żydowskie elity, budując demokrację w Izraelu, szybko dostrzegły jej destrukcyjny charakter. Jej aksjologiczną pustkę i skuteczność eliminowania wszelkich twardych wartości, zwłaszcza tych opartych na religii. Stąd nowe, dodatkowe spoiwo narodu, świecka „religia Holokaust”, oparta na mesjańskim męczeństwie ofiar Zagłady. Opisane przez Normana Filkensteina Przedsiębiorstwo Holokaust to dodatkowy, charakterystyczny dla żydowskiego pragmatyzmu, finansowy filar tego projektu.

Zawarowanie sobie monopolu na „markę” Holokaust i zdecydowana obrona szczególnego w dziejach ludzkości męczeństwa Żydów nie ma nic wspólnego z brakiem szacunku dla ludobójczych ofiar innych narodów. To po prostu konieczność bez której tożsamościowy aspekt Holokaustu stałby się bezużyteczny.

Nie jest moim zamiarem ferowanie wyroków czy moralnych ocen. Żydzi nie są narodem bez wad i nic dziwnego, że ich pycha często drażni. Ale – jak napisał rosyjski filozof Mikołaj Bierdiajew: Dla nas, chrześcijan, problem żydowski nie polega na tym, czy Żydzi są dobrzy lub źli, ale na tym, czy dobrzy lub źli jesteśmy my – chrześcijanie. Z przykrością należy stwierdzić, że chrześcijanie w tej kwestii okazali się bardzo źli, znacznie gorsi od Żydów.

Wstrzemięźliwość w ocenach nie oznacza jednak zamykania oczu na problem powszechnej dzisiaj instrumentalizacji wszystkiego. Zmielenia największych świętości na publicznie łatwostrawną i biznesowo korzystną papkę.

W Polsce 1968 r. łatką syjonisty, członka „piątej kolumny”, łamano ludzkie życiorysy i kariery. Mówiło się: „Nie ten Żyd kto Żyd, ale kogo partia wskaże”. Dzisiaj, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, równie skutecznym narzędziem publicznej marginalizacji jest mniej lub bardziej uzasadniony zarzut antysemityzmu. Także dzisiaj, w Polsce demokratycznej, partie decydują, kto prawdziwy patriota, a kto zdrajca lub oszołom. Utrata instynktu samozachowawczego autorów nieszczęsnej poprawki ustawy IPN polegała na tym, że do tej gry wciągnięto nie tych co trzeba i „wstawanie z kolan” skończyło się upokarzającym marszem w tej pozycji do żydowskiej Canossy.

Nie naszym zmartwieniem są szkody jakie przynosi Żydom stosowanie podobnych metod. Zasada „silnemu wolno więcej” powoduje, że ich bilans strat i zysków jest zdecydowanie na plusie. Co innego wynik antysemickich ekscesów Władysława Gomułki czy prężenia wątłych muskułów przez arytmetyczną większość obecnego Sejmu. Gospodarcze straty powstałe w wyniku emigracji po marcu 1968 r. wyceniono ostatnio na 21,2 mld zł. Szkód społecznych i kulturowych wycenić nie sposób. Pełnego rachunku za obecne kopanie się z żydowskim koniem być może nie zobaczymy nigdy.

Gdy w 1968 r. polscy studenci walczyli o prawdę, marząc o demokracji, ich rówieśnicy w zachodniej Europie i USA podnieśli bunt przeciwko strukturom demokratycznego świata. Dziś wnukowie pokolenia marca ‘68 żyją w wywalczonej przez swoich dziadków demokracji, ale za ich wiarę w związek woli narodu z prawdą płacą utratą wiary w prawdę. Znam ludzi, którzy nadzieję na rozwiązanie problemu demokratycznego „zagrania się na śmierć”, zastąpienia parlamentarnej agory areną walki o interesy i władzę widzą w zmianie pokoleniowej. Ja bym raczej zaufał mądrości Żydów oraz ich sprawdzonym metodom przetrwania. Także w warunkach demokracji.
Bogdan Bachmura
Prezes Stowarzyszenia „Święta Warmia” i „Fundacji Debata”, politolog, publicysta.

Czytaj więcej: Żydowska szkoła przetrwania