Polska

Ks. prof. Oko skazany w Niemczech za artykuł naukowy o homolobby w Kościele katolickim

Szczegóły

Opublikowano: poniedziałek, 26 lipiec 2021 19:07

Jerzy Kwaśniewski

Od trzech miesięcy do nawet pięciu lat pozbawienia wolności. Taka kara grozi ks. prof. Dariuszowi Oko oraz dziewięćdziesięcioletniemu niemieckiemu profesorowi teologii ks. prof. Johannesowi Stöhrowi za naukowy artykuł na temat powiązanego homoseksualnymi praktykami przestępczego lobby w Kościele katolickim. Chociaż tekst był opatrzony szczegółową bibliografią, przywoływał jednoznaczne wypowiedzi papieża Franciszka oraz Benedykta XVI, a do tego został opublikowany w piśmie naukowym „Thelogisches”, to jego treść nie spodobała się niemieckiemu kapłanowi Wolfgangowi Rothe, który zażądał reakcji niemieckich organów ścigania.

Ks. Rothe nie jest zresztą postacią anonimową, od lat publicznie błogosławi pary jednopłciowe i aktywnie promuje ruch polityczny LGBT. Bez trudu można odnaleźć prasowe wzmianki o tym, że został odwołany ze stanowiska wicerektora austriackiego seminarium, po tym jak do mediów trafiło zdjęcie, na którym całował się z jednym z kleryków, a na komputerach w seminarium znaleziono 40 tysięcy zdjęć pornograficznych, przedstawiających między innymi wykorzystywanie seksualne dzieci.

Po donosie ks. Rothe, sąd w Kolonii błyskawicznie wydał wyrok nakazowy, zgodnie z którym ks. prof. Dariusz Oko ma zapłacić 4 800 Euro grzywny lub odbyć 120 dni aresztu. Podobna kara ma spotkać sędziwego ks. prof. Johannesa Stöhra. Obaj skazani nie przyjęli wyroku i z naszą pomocą złożyli odwołanie. Z pełną świadomością, że podejmując walkę o wolność słowa i sumienia narażają się na karę zdecydowanie wyższą.

Gdy tylko ks. prof. Oko zadzwonił do mnie z informacją o grożącym mu postępowaniu, natychmiast zwróciliśmy się do zaprzyjaźnionych i sprawdzonych prawników z Frankfurtu, którzy zgodzili się podjąć obrony naukowców przed niemieckimi sądami, a jeśli będzie taka konieczność także przed Trybunałem Konstytucyjnym w Karlsruhe, a nawet Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu. Tym bardziej, że wstrząsający proces teologów będzie miał znaczenie precedensowe i może wpłynąć na wolność słowa, sumienia i nauki w całej Unii Europejskiej.

Do podobnych prób uciszenia niewygodnych naukowców dochodzi wciąż w Polsce, gdzie jednak ofiary lewicowej nagonki mogą od lat liczyć na skuteczne wsparcie prawników Ordo Iuris. Zaraz po założeniu Ordo Iuris, w 2015 roku reprezentowałem przed polskimi sądami dr. Paula Camerona – amerykańskiego badacza homoseksualizmu, nazywanego przez polskich aktywistów ruchu LGBT „hochsztaplerem” i „pseudonaukowcem”. Na mocy wyroków sądów, lewicowi działacze musieli przeprosić za podważanie dorobku naukowego dr. Camerona, który publikował i recenzował regularnie w naukowych wydawnictwach Cambridge czy Oxford.

Poza tym broniliśmy prof. Ewy Budzyńskiej, dr. Tadeusza Kani, prof. Anny Łabno, dr. Wilhelma Czaplińskiego, dr Justyny Melonowskiej czy dr. Tomasza Terlikowskiego, którzy stawali przed komisjami dyscyplinarnymi, tracili możliwość wykładania na uczelni lub padali ofiarami polityczno-ideologicznej nagonki ze strony radykalnych aktywistów i polityków. Co roku publikujemy też listę naruszeń wolności akademickiej w Polsce, a nasi prawnicy są zawsze gotowi do reprezentowania wszystkich szykanowanych za mówienie prawdy – i nie dotyczy to tylko naukowców. Dość wspomnieć ponad 150 wygranych przez nas procesów polskich obrońców życia, ściganych przez lewicowych aktywistów za mówienie prawdy o aborcji.

Kolejnym przykładem cenzury jest niedawna uchwała warszawskiej Rady Miasta, która zakazuje poruszania się po stolicy furgonetek z plakatami informującymi o zagrożeniach, jakie niesie za sobą ideologia gender oraz aborcja. Nasi prawnicy przekazali już wojewodzie mazowieckiemu opinię wskazującą na niezgodność przyjętej uchwały z polskim ustawodawstwem i liczymy na to, że wkrótce jej zapisy zostaną unieważnione. Wcześniej udało nam się doprowadzić do unieważnienia przez wojewodę podobnej uchwały przyjętej przez samorządowców z Krakowa.

Naszym zwycięstwem zakończyła się także sprawa z Gdańska, gdzie sąd wprost przyznał, że na furgonetkach znajdują się prawdziwe informacje zaczerpnięte wprost z popieranych przez organizacje LGBT standardów edukacji seksualnej autorstwa WHO, w tym zachęta do masturbacji przedszkolaków.
Taka skala działalności Ordo Iuris jest możliwa wyłącznie dzięki naszym Darczyńcom. Nie mam wątpliwości, że gdyby nie czujność i skuteczność prawników Ordo Iuris, każda z tych spraw mogłyby zakończyć się tragicznym dla wolności słowa precedensowym wyrokiem, zbliżając nas ku ideologicznej cenzurze jaką obserwujemy w Niemczech. Sprawa ks. prof. Dariusza Oko zmusza nas dzisiaj do obrony tych samych wartości na zdecydowanie trudniejszym polu. Nie możemy jednak oddać tej walki. Bo chodzi w niej o prawdę, naszą wolność oraz przyszłość naszych dzieci, którym grozi świat pełen kontroli i cenzury.
Ksiądz skandalista chce zakneblować krytykę homolobby

Artykuł naukowy ks. prof. Dariusza Oko, opublikowany w niemieckim czasopiśmie naukowym „Theologisches”, dotyczył coraz głośniejszych przypadków nadużyć seksualnych i funkcjonującej w Kościele przestępczej sieci, połączonej homoseksualnymi praktykami oraz krzywdą swych ofiar. Ks. prof. Oko przytoczył szczegółowe opisy przypadków nadużyć władzy, jak i przestępczej działalności między innymi usuniętego ze stanu kapłańskiego za pedofilię amerykańskiego kard. Theodore’a McCarricka, który przez lata bezkarnie wykorzystywał seksualnie dzieci i kleryków, oszukując kolejnych papieży i piastując najwyższe kościelne godności.

Pierwsze akapity artykułu przywołują nieznane szerzej opinii publicznej słowa papieża Franciszka, który w wywiadzie z 2018 roku wprost mówił „Miałem tu biskupa, który mi ze zgorszeniem opowiadał, że w pewnym momencie się zorientował, iż w jego diecezji – bardzo dużej zresztą – jest wielu homoseksualnych księży”. Słowa te autor zestawił z wyznaniem kardynała Maradiagi, który na pytanie: „Czy istniej gejowskie stowarzyszenie w Watykanie?” odpowiedział zdecydowanie: „nie tylko to, ale Ojciec Święty sam powiedział, że takie ‘lobby’ w tym sensie istnieje. Ojciec święty stara się powoli oczyszczać tę sytuację”. Wreszcie, diagnoza stawiana przez ks. prof. Oko w „Theologisches” pozostawała całkowicie spójna, także pod względem ostrości języka, ze słowami Benedykta XVI, który w opublikowanym w 2019 roku artykule „Kościół i skandal nadużyć seksualnych” dzielił się opinią, że po II Soborze Watykańskim „w różnych seminariach powstały kliki homoseksualne, które działały mniej lub bardziej otwarcie i znacząco zmieniły klimat w seminariach”.

Opublikowany przed kilku miesiącami w Niemczech artykuł spotkał się z natychmiastową reakcją... monachijskiego księdza Wolfganga Rothe, który poinformował w mediach społecznościowych, że złożył do prokuratury w Kolonii zawiadomienie dotyczące ks. prof. Oko oraz ks. prof. Stöhra, redaktora naczelnego czasopisma „Theologisches”. Ks. Rothe w swoich wpisach na Facebooku i Twitterze wyciął z kontekstu słowa takie, jak „homoklika”, „homomafia”, czy porównanie sposobu działania siatki przestępczej do pasożyta, wykorzystującego bezwzględnie swego nosiciela. Donos trafił na podatny grunt i w błyskawicznym tempie doprowadził do wydania wyroków nakazowych wobec obu księży profesorów.

Nie bez znaczenia jest tu sama postać ks. Rothe, byłego wicerektora austriackiego seminarium, o którym włoski dziennik “Corriere della Sera” pisał: “jaskinia potwornych pedofilów, teatr perwersji, habsburska Sodoma. Seminarzyści i ich przełożeni, zamiast się modlić, chętnie brali udział w homoseksualnych orgiach, zabawach erotycznych i wypełniali noce alkoholem oraz seksem”. Cała sprawa wyszła na jaw po opublikowaniu w mediach zdjęć, na których rektor seminarium Ulrich Küchl kładzie rękę na genitaliach jednego z kleryków, a ks. Rothe całuje się z innym klerykiem. Austriacka policja znalazła na seminaryjnym komputerze ponad 40 tys. zdjęć i filmów pornograficznych – w tym zawierających seks ze zwierzętami i gwałt na pięcioletnim chłopcu.
Po tym skandalu ks. Rothe został wikarym na przedmieściach Monachium, gdzie publicznie błogosławi w kościele pary homoseksualne. Otrzymał już za to „ostrzeżenie kanoniczne”, które może być początkiem procesu usuwania księdza ze stanu kapłańskiego. Jak widać, własne problemy nie przeszkadzają mu w ściganiu kapłanów i naukowców badających szkodliwą działalność przestępczej siatki w Kościele.

Stajemy w obronie szykanowanych kapłanów

Prokuratura w Kolonii uznała jednak donos ks. Rothe za zasadny i skierowała sprawę ks. prof. Oko do sądu na podstawie przepisu, który przewiduje dla sprawcy „podżegania do nienawiści” karę od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Przed kilkoma dniami sąd w Kolonii w trybie nakazowym skazał ks. prof. Oko na 4

800 Euro grzywny, które mogą ulec zamianie na 120 dni aresztu.

W tej sytuacji nie miałem wątpliwości, że musimy wesprzeć ks. prof. Oko. Dlatego prawnicy Instytutu Ordo Iuris natychmiast włączyli się w obronę. Chociaż wielu niemieckich prawników wyrażało obawę przed angażowaniem się w tę sprawę, w obronie wsparli nas sprawdzeni i skuteczni adwokaci z Frankfurtu. Jeśli rozstrzygnięcie niemieckiego sądu będzie niekorzystne to konieczne stanie się odwołanie do Trybunału Konstytucyjnego w Karlsruhe, a być może i do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Wątpliwości budzi nie tylko sam fakt ścigania autorów tekstu naukowego, opatrzonego szczegółowymi przypisami, poddanego redakcji naukowej i wydanego w prestiżowym teologicznym czasopiśmie. Poważne zastrzeżenia mamy wobec podstawy prawnej ścigania księży profesorów. Otóż art. 130 niemieckiego kodeksu karnego zakazuje mowy nienawiści wobec szeregu grup, wśród których nie wymienia ani „siatek przestępczych” ani nawet ogólnie „homoseksualistów”. Nic dziwnego, że wydany wyrok w ogóle nie wspomina, wobec kogo właściwie ks. prof. Oko miałby „nawoływać do nienawiści”. Podobnych problemów w tej sprawie jest jeszcze więcej.

Przed nami bardzo ważny proces. Jego rezultat będzie odbijał się echem w orzecznictwie sądów polskich. Dlatego musimy skutecznie ochronić wolność słowa, sumienia i badań naukowych.

Konsekwentnie bronimy wolności słowa na uczelniach

Nasi prawnicy od lat reprezentują naukowców szykanowanych w imię skrajnie lewicowych ideologii. W lutym opublikowaliśmy kolejną aktualizację raportu opisującego 20 przypadków naruszeń wolności akademickiej w Polsce, wśród których reprezentowaliśmy zdecydowaną większość ofiar. Doświadczenie procesowe mamy także w reprezentowaniu zagranicznych naukowców.

W 2015 roku wystąpiliśmy na drogę prawną przeciwko aktywistom LGBT, którzy wielokrotnie naruszali dobre imię amerykańskiego psychologa dr. Paula Camerona zajmującego się między innymi badaniem homoseksualizmu. Choć dr Cameron to naukowiec, który ma za sobą współpracę z takimi uniwersytetami jak Cambridge czy Oxford, to polscy aktywiści LGBT przez kilka lat nazywali go „naukowym hochsztaplerem” i zarzucali fałszowanie badań naukowych. Pomówienia publikowane były nie tylko w internecie, ale także przesyłane w listach otwartych do rektorów uczelni oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, czego skutkiem było choćby odwołanie spotkań z naukowcem w niektórych szkołach wyższych w Polsce.

Dopiero interwencja Ordo Iuris doprowadziła do tego, że toruńscy działacze LGBT przeprosili dr. Paula Camerona za naruszenie dobrego imienia i renomy naukowej, publikując zasądzone przeprosiny na ich stronie internetowej oraz wysyłając je do rektorów uczelni.

W tym roku reprezentowaliśmy prof. Ewę Budzyńską, która została ukarana naganą przez Komisję Dyscyplinarną Uniwersytetu Śląskiego za to, że lewicowym aktywistom nie spodobał się wykład, na którym usłyszeli, że w myśl zasad chrześcijańskiej etyki małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny, rodzina składa się z „męża, żony, ojca, matki, dzieci, krewnych i powinowatych", a nienarodzony człowiek jest dzieckiem.

Dopiero po interwencji prawników Ordo Iuris uchylono orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej Uniwersytetu Śląskiego, która ukarała dr. Tadeusza Kanię oskarżonego o prezentowanie poglądów „ksenofobicznych, politycznych oraz religijnych”.

Dzięki zaangażowaniu Instytutu Ordo Iuris rzecznik dyscyplinarny Akademii Pedagogiki Specjalnej umorzył postępowanie przeciwko dr Justynie Melonowskiej, której zarzucono bezpodstawnie „homofobię”.

Nasi prawnicy doprowadzili także do tego, że rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie nie ukarał dyscyplinarnie dr. Wilhelma Czaplińskiego za krytykę ubiegłorocznych demonstracji proaborcyjnych.

Poza tym pomagamy prof. Annie Łabno, która padła ofiarą medialnej nagonki za brak zgody na agitację polityczną na zajęciach czy dr. Tomaszowi Terlikowskiemu, który stracił możliwość prowadzenia wykładów na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym po ataku feministycznej działaczki Wandy Nowickiej.

Działalność Instytutu Ordo Iuris w zakresie obrony wolności akademickiej i nagłaśnianie przypadków cenzurowanych naukowców doprowadziły ostatecznie do przyjęcia przez Radę Ministrów tzw. Pakietu Wolności Akademickiej, który ma być gwarancją wolności słowa, wolności badań naukowych oraz wolnej debaty akademickiej na polskich uczelniach.

Dzięki tej szerokiej kampanii, sytuacja w Polsce już dzisiaj odróżnia się znacząco od cenzorskiej atmosfery w Niemczech. Aby utrwalić zdobyte gwarancje wolności nie możemy poprzestać jednak na działaniu krajowym.

Warszawscy radni walczą z wolnością słowa

Walka z cenzorskimi zapędami lewicowych ideologów trwa nie tylko na polu wolności akademickiej. Do próby ograniczenia wolności debaty doszło w tym miesiącu w Warszawie, gdzie Rada Miasta przyjęła uchwałę wzywającą do ustanowienia zakazu poruszania się po mieście dla furgonetek głoszących prawdę na temat aborcji i postulatów politycznego ruchu LGBT. Wcześniej z podobnymi cenzorskimi zapędami mieliśmy do czynienia w Gdańsku i w Krakowie.

Przed gdańskim sądem prawnicy Ordo Iuris doprowadzili do oddalenia pozwu Stowarzyszenia „Tolerado” przeciwko Fundacji Pro – prawo do życia. Sprawa dotyczyła poruszającej się po Gdańsku furgonetki, na której widniały dane dotyczące skali zjawiska pedofilii wśród osób prowadzących homoseksualny tryb życia oraz informacje o postulowaniu przez aktywistów LGBT nauczania dzieci masturbacji i wyrażania zgody na współżycie. Sąd stwierdził wówczas, że kampania społeczna pokazująca problem pedofilii w ruchu LGBT nie narusza dóbr osobistych działaczy „Tolerado”, zaś informacje o postulatach aktywistów są po prostu prawdziwe.

Cenzorską uchwałę podobną do warszawskiej już w listopadzie ubiegłego roku przyjęła Rada Miasta Krakowa z inicjatywy partii Razem. Uchwała została uznana za nieważną przez wojewodę małopolskiego, a jego decyzję podtrzymał Wojewódzki Sąd Administracyjny. W całą sprawę od początku zaangażowani byli prawnicy Ordo Iuris.

Nasi prawnicy przygotowali już opinię prawną dla wojewody mazowieckiego, w której dowodzimy, że stołeczna Rada Miasta może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. W przypadku tej konkretnej uchwały wymóg ten nie został spełniony. Dlatego spodziewamy się, że wojewoda mazowiecki w najbliższych dniach podejmie decyzję o stwierdzeniu nieważności uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy.

Komisja Europejska chce narzucić cenzurę w całej Europie

Istnieje jednak poważne zagrożenie, że wkrótce obrona wolności słowa na drodze sądowej stanie się niemożliwa. Komisja Europejska wyszła z inicjatywą włączenia tzw. mowy nienawiści do katalogu „przestępstw europejskich”, wymienionych w art. 83 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Mowa o przepisie, który wylicza przestępstwa ścigane obowiązkowo we wszystkich państwach członkowskich UE.

Problem w tym, że termin „mowa nienawiści” nie został zdefiniowany ani w unijnych traktatach, ani w żadnym innym wiążącym akcie prawa międzynarodowego. Definicja „mowy nienawiści” pojawia się natomiast choćby w „Standardach społeczności” Facebooka, gdzie uznaje się za nią „wyrażenia mówiące o odstępstwie od normy”, „przyznanie się do nietolerancji na podstawie cech chronionych, w tym między innymi: homofobii, islamofobii” czy „treści wyrażające odrzucenie, w tym między innymi: nie uznaję, nie lubię, nie zależy mi”.

Komisja Europejska pisząc o zjawisku „mowy nienawiści” powołuje się właśnie na naruszenia „standardów” Facebooka, a to oznacza, że prawdopodobnie właśnie taką interpretację tego terminu można uznać za właściwą. Wpisanie „mowy nienawiści” do unijnych traktatów będzie więc oznaczało de facto wprowadzenie ideologicznej cenzury w całej Unii Europejskiej i karanie wszelkiej krytyki ideologii gender czy politycznego ruchu LGBT.

Nie możemy na to pozwolić. Dlatego w ramach konsultacji społecznych przekazaliśmy już Komisji wyczerpujące stanowisko Ordo Iuris, w którym powołując się na wiążące akty prawa międzynarodowego przypomnieliśmy o tym, że wolność słowa to fundament praw obywatelskich w całym systemie praw człowieka.

Wspólnie obronimy wolność słowa

Zarówno sprawa ks. prof. Oko jak i cenzorskie zapędy Komisji Europejskiej to dowód na to, że jesteśmy dziś na froncie walki o wolność słowa, wolność sumienia oraz wolność nauki.

Tylko od naszego zaangażowania zależą losy tej bitwy.

Adw. Jerzy Kwaśniewski,
prezes Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris

Czytaj więcej: Ks. prof. Oko skazany w Niemczech za artykuł naukowy o homolobby w Kościele katolickim

TK: "żadnemu narodowi nie można narzucać reguł, w jakich będzie organizował własne państwo"

Szczegóły

Opublikowano: środa, 14 lipiec 2021 19:45

Przepis traktatu unijnego, na podstawie którego Trybunał Sprawiedliwości UE zobowiązuje państwa członkowskie do stosowania środków tymczasowych ws. sądownictwa, jest niezgodny z konstytucją - orzekł w środę 14 lipca Trybunał Konstytucyjny. Trybunał orzekał w tej sprawie w pięcioosobowym składzie pod przewodnictwem Stanisława Piotrowicza. Sprawozdawcą jest Bartłomiej Sochański.

W uzasadnieniu wyroku sędzia Bartłomiej Sochański znaczył, że "żadnemu narodowi nie można narzucać reguł, w jakich będzie organizował własne państwo".

"Natomiast zasada zwierzchności narodu wyklucza jakąkolwiek możliwość poddawania podstawowych norm składających się na tożsamość konstytucyjną decyzjom i rozstrzygnięciom takich władz, których obywatele polscy nie wybierają, których nie kontrolują, na których działalność praktycznie nie mają żadnego wpływu" - podkreślił sędzia Sochański.

Jak orzekł TK, przepisy traktatowe w zakresie, w jakim "TSUE nakłada ultra vires zobowiązania na Polskę jako państwo członkowskie UE wydając środki tymczasowe odnoszące się do ustroju i właściwości polskich sądów oraz trybu postępowania przed polskimi sądami jest niezgodny" z konstytucją RP. Te przepisy traktatowe - jak orzekł TK - nie są objęte "zasadami pierwszeństwa oraz bezpośredniego stosowania".

"Unia Europejska nie może zastępować państw członkowskich w tworzeniu regulacji dotyczących ustroju sądów i gwarancji niezawisłości sędziów" - powiedział sędzia Sochański.

Jak zaznaczył, "TSUE nie jest jednostką nadrzędną ani sądem wyższej instancji ponad sądami krajowymi i nie jest uprawniony do podejmowania jakichkolwiek aktów władczych wobec sądów krajowych". "Polscy sędziowie i polskie sądy działają na podstawie polskiej konstytucji oraz w imieniu RP, a nie w imieniu UE" - podkreślił sędzia TK.

"Ani zawieszanie sądów, ani zawieszanie sędziego nie ma bezpośredniego i adekwatnego związku ze wskazówkami co do wykładni unijnego prawa i daleko wykracza nie tylko poza granice kompetencji przekazanych, ale i poza granice zasad proporcjonalności i subsydiarności" - wskazał sędzia Sochański.

Sędzia TK wskazał, że "orzeczenie o niekonstytucyjności przepisu prawa UE nie może pozbawić tego przepisu wprost mocy obowiązującej, bo takiej decyzji nie może podjąć żadne państwo członkowskie, jednakże wyklucza stosowalność tego przepisu przed organami krajowymi".

"Niedopuszczalne jest bowiem stosowanie w RP takiego prawa unijnego, które wykracza poza zakres wyznaczony aktem ratyfikacji i konstytucją, o czym przesądza orzeczenie właśnie takiego organu jak TK" - mówił sędzia Sochański.

Jednocześnie sędzia TK zastrzegł, że "TSUE jest oczywiście uprawniony do wydawania takich środków, które mieszczą się w przyznanych mu traktatowo granicach". "TK w pełni docenia i szanuje rolę i miejsce TSUE jako instytucji wyłącznie uprawnionej do orzekania w sprawie wykładni prawa UE, wszelako w ramach przekazanych kompetencji" - powiedział Sochański.

"Przy najlepszej woli wykładni konstytucji nie da się wyinterpretować uprawnień TSUE do zawieszania polskich ustaw dotyczących ustroju polskich sądów" - podkreślił sędzia TK. Dodał, że "jako wyjątek od zasady niepodległości i suwerenności, przekazywanie kompetencji państwa polskiego nie może być traktowane rozszerzająco".

Trybunał orzekał w tej sprawie w pięcioosobowym składzie pod przewodnictwem sędziego Stanisława Piotrowicza. Poza sprawozdawcą sprawy - sędzią Sochańskim - w składzie byli jeszcze sędziowie: Zbigniew Jędrzejewski, Justyn Piskorski i Jakub Stelina.

Pytanie prawne w tej sprawie zostało skierowane do TK przez Izbę Dyscyplinarną SN. W środę na kilkadziesiąt minut przed wyrokiem TK, TSUE uwzględniając wnioski Komisji Europejskiej wydał kolejne postanowienie o środkach tymczasowych ws. polskiego wymiaru sprawiedliwości. Unijny trybunał zobowiązał Polskę do "natychmiastowego zawieszenia" stosowania przepisów krajowych odnoszących się w szczególności do uprawnień Izby Dyscyplinarnej SN. Oznacza to, że Polska ma zawiesić działalność Izby Dyscyplinarnej m.in. także w sprawach immunitetów sędziowskich.

„Takie działania Trybunału Konstytucyjnego to przygotowanie nas do polexitu” - stwierdził w rozmowie z Polsat News marszałek Senatu Tomasz Grodzki.

Pytany o możliwe konsekwencje orzeczenia TSUE, Tomasz Grodzki ocenił, że „Młyny Komisji Europejskiej działają powoli, ale konsekwentnie”, a przed Polską są „smutne perspektywy”.

Nie jest tak, że każą nam płacić kary, tylko zabiorą pieniądze, które powinny trafić do Polski(…) Karty są w rękach rządu, a nie marionetkowego TK, orzekającego w niewłaściwym składzie
— wskazał.

Zdaniem lidera Polski 2050 Szymona Hołowni wyrok ten oznacza, że „PiS ma w pogardzie polskich obywateli i ich decyzję wyrażoną w referendum w 2003 r.” o przystąpieniu do UE. Polityk wskazywał, że za to, że „PiS upiera się przy idiotycznych konstrukcjach prawnych związanych z deformą polskiego sądownictwa” Polsce grożą miliony euro kar dziennie, „które płacić będzie zwykły Kowalski”.

- Za ich głupi, ślepy upór my wszyscy będziemy płacili z pieniędzy, z których moglibyśmy dzisiaj odbudowywać polskie firmy, budować drogi, zmieniać edukację i naprawiać ochronę zdrowia. Takie są realne koszty
— dodał Hołownia.

Szef ludowców Władysław Kosiniak-Kamysz podkreślił, iż nie ma sprzeczności między przepisami konstytucji i prawem UE.
Środowe rozstrzygnięcia skomentował na Twitterze lider PSL.

- Nie ma żadnej sprzeczności pomiędzy zapisami Konstytucji, a prawem międzynarodowym. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego ma na celu tylko i wyłącznie obronę procesu upartyjnienia wymiaru sprawiedliwości przez partię rządzącą, który trwa od sześciu lat
— ocenił Kosiniak-Kamysz.

Z kolei poseł PSL Krzysztof Paszyk - wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka - zastanawiał się z kolei jakie konsekwencje może mieć środowe orzeczenie TK.
Zgadzam się z tymi, którzy mówią, że dzisiaj będzie się musiał zrealizować jeden z trzech scenariuszy, to znaczy albo zmiana Konstytucji Rzeczypospolitej, albo zmiana traktatów europejskich, albo wyjście z Unii Europejskiej. Takie są konsekwencje tego, co zrobił Trybunał
— stwierdził poseł PSL.

„To nie Polska, tylko Kaczyński ze swoją partią wychodzą z Unii. I tylko my, Polacy, możemy skutecznie się temu przeciwstawić. Bo wbrew pisowskiej propagandzie, nikt nikogo w Unii nie trzyma na siłę”.

— napisał na Twitterze Donald Tusk.

Komentarz Marcina Matczaka:
Wpływ decyzji TK na polskie prawo będzie zależał od tego, czy inne polskie sądy pójdą za jego interpretacjami prawa UE. Nie sądzę, aby tak się stało, bo autorytet tego upolitycznionego organu jest zerowy. Chyba, że PiS przyciśnie inne sądy. Ale na to jako obywatele nie pozwolimy.

(pw)

Czytaj więcej: TK: "żadnemu narodowi nie można narzucać reguł, w jakich będzie organizował własne państwo"

Czy istnieje coś takiego jak cancel culture?

Szczegóły

Opublikowano: środa, 14 lipiec 2021 19:34

Mateusz Kuryła

Ruch cancel culture ma tyle zwolenników, co przeciwników, gdyż słuszne ideały wykorzystuje nieraz do realizacji określonych celów politycznych. W rękach użytkowników mediów społecznościowych stał się narzędziem do usuwania niewygodnych postaci bądź dzieł z przestrzeni publicznej. A wszystko to w imię wyrównywania krzywd i dopuszczania do głosu grup wykluczonych. Dlaczego jednak uciszył tak wiele osób, a my już nie wiemy, kto tu właściwie jest przestępcą, a kto ofiarą?

Czy istnieje coś takiego jak cancel culture? Niektórzy wypowiadający się w polskich mediach autorzy – chociażby w „Krytyce Politycznej” – temu zaprzeczają. Inni z kolei dowodzą, że zjawisko to istniało od zawsze. Można oczywiście ustawić optykę w taki sposób, aby zjawisko cancel culture stało się tylko nieistniejącą ułudą, ale biorąc pod uwagę otwartość i bezpośredniość, z jaką cancelowanie jest praktykowane (w marcu 2021 r. młodzi użytkownicy TikToka rozpoczęli kampanię cancel Eminem), uznanie go za fakt społeczny wydaje się czymś mało kontrowersyjnym. Jednakże istnienie czegoś nie zawsze świadczy o jego wartości.

Pod ogólnym terminem cancel culture kryje się cała masa różnorodnych działań dążących do przemodelowania współczesnej kultury, aby wyeliminować wszelkie potencjalnie krzywdzące i obraźliwe treści.

Mało tego, chodzi także o przynajmniej częściowe wyrównanie krzywd, czyli o dopuszczenie do głosu środowisk dotąd wykluczanych i upokarzanych. Wiąże się to zarówno z obalaniem pomników postaci historycznych zbrukanych popieraniem niewolnictwa, jak i z wycofywaniem z listy lektur szkolnych książek, które miałyby propagować rasizm (w Polsce zaproponowano niedawno usunięcie z listy lektur W Pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza). Osobom oskarżonym o molestowanie seksualne albo inne formy przemocy odwołuje się intratne kontrakty. Tacy artyści mogą nawet zostać usunięci z obsady filmu. Z kolei filmy i seriale uznane za obraźliwe dla dzisiejszego widza są cancelowane w całości albo usuwa się ich znaczące fragmenty, nawet jeśli część z tych decyzji bywa później odwoływana. Mamy więc do czynienia ze zjawiskami na wskroś zróżnicowanymi, wśród których występuje pewien motyw przewodni.

Dokonuje się rewaloryzacji kultury, koryguje ją w zgodzie ze współczesną wrażliwością. Nie ogranicza się to do oceniania pewnych zachowań bądź postaw jako dobrych i złych, ale dąży się do całkowitego wyrugowania zła ze świata, nie licząc kontekstu jednoznacznie potępiającego.

Ludzie wymazani z kultury

Zwolennicy cancel culture niekiedy bagatelizują jej metody i twierdzą, że w zasadzie wcale nie osiąga ona swoich celów. Czy po oskarżeniach Marilyna Mansona o molestowanie popularność jego twórczości na platformie Spotify nie wzrosła? Zdaniem zwolenników opisywanego zjawiska mamy do czynienia raczej z wytaczaniem armat na wróble lub walką z wiatrakami. Chociaż sama idea jest słuszna i szczytna, to jednak na chwilę obecną niewystarczająco skuteczna. Cancel culture nie jest w stanie dopiąć swego celu, ponieważ jest to niemożliwe ze względów technicznych, nadal jednak powinniśmy dążyć do jego pełnej realizacji. Co jeżeli w pewnym momencie rzeczywiście pojawią się środki umożliwiające wcielenie tej wizji w życie?

W niektóre osoby cancelling rzeczywiście nie trafia (vide Manson), z kolei w inne uderza z dużą siłą, o czym mogą poświadczyć fani Woody’ego Allena czekający już bite pół roku na premierę filmu Rifkin’s Festival. Wyświetlono go w zaledwie dwóch europejskich krajach, natomiast w pozostałych (włączając w to USA i Polskę) nie jest on w ogóle dostępny. Zignorowano zatem zupełnie zasadę domniemania niewinności, a formalne procedury pozwalające danemu człowiekowi dowodzić braku winy zostały zastąpione bezterminową anatemą.

Wykluczenie w erze totalnej globalizacji

Głosy zwracające uwagę na wszechobecność cancellingu w historii ludzkości mają wiele racji. Muszą jednak także dostrzec różnicę między historycznym ostracyzmem a jego nową formą w epoce (niemal) totalnej globalizacji internetowej. O ile kiedyś wykluczenie poza społeczność było ograniczone terytorialnie i czasowo, o tyle teraz osoba, która padnie ofiarą internetowego shamingu, jest naznaczona globalnie i prawdopodobnie na zawsze. Naturalnie tego rodzaju sytuacja może mieć też swoje plusy. Jeśli nasi krytycy mogą pochodzić zewsząd, to przecież i obrońcy mogą zmobilizować się na każdym kontynencie. Dowodem na to są rozmaite petycje broniące aktorów uznanych za niesłusznie oskarżonych. Smutne realia internetu wskazują jednak na inną prawidłowość – raz zszarganą reputację niepodobna zazwyczaj naprawić, a głosy powierzchownego potępienia będą zdecydowanie bardziej słyszalne.

Ten XXI-wieczny ostracyzm boli również pod innym względem. Czym innym jest bowiem paść ofiarą np. instytucji państwa, a czym innym stać się obiektem linczu ze strony milionów ludzi podobnych do nas. Trudno tutaj o instancję odwoławczą. Dotyczy to nie tylko celebrytów, lecz także prawdziwych ofiar przemocy (zgłoszenia fałszywe to tylko parę procent całości), które mogą bać się zgłaszać przestępstwa (szczególnie jeżeli dotyczą sławnych osób), aby nie zostać oskarżone o chęć zdobycia sławy. Materia ta jest niezwykle skomplikowana, a pod pręgierz może się dostać każdy, zarówno oskarżany, jak i oskarżający.

Nazywanie takiej rzeczywistości totalitarną może wywołać oburzenie. Obecnie na Zachodzie nie mamy obozów koncentracyjnych i nikt nam nie przykłada pistoletu do głowy. Warto jednak pamiętać, że zmieniła się podstawowa struktura naszej cywilizacji. Obecnie nośnikiem siły i władzy przestają być zmurszałe struktury administracyjno-państwowe z ich aparatem przymusu, ustępujące miejsca płynnej informacji i kulturowej soft power. Coraz częściej zwracamy uwagę na znaczenie mediów społecznościowych pod kątem ich możliwości w dziedzinie twórczej autoekspresji, a przez to potępienie wykluczające nas z ich obiegu uderza w podstawowe potrzeby wspólnotowej egzystencji. Ostracyzm nie musi już się wiązać z żadnymi fizycznymi dolegliwościami.

Indeks dzieł zakazanych dla współczesnego wrażliwca

Nawoływanie o mniejszą pochopność w ocenianiu innych może zostać zbyte wzruszeniem ramionami, gdyż ten cały lincz stanowi próbę zadośćuczynienia za krzywdę, której doznała ofiara. Czy ostracyzm powinien się jednak rozciągać również na dzieła danego twórcy?

W tym momencie warto wspomnieć o przemyśleniach Tadeusza Borowskiego, który w okresie zafascynowania komunizmem dostrzegł całą zbrodniczość egipskich piramid. ateńskich rzeźb i posągów. W nagłym przebłysku samoświadomości objawiła mu się totalna nieludzkość europejskiej kultury, gdzie krew lała się strumieniami, aby duch ludzki mógł wznieść się na swe wyżyny. Autorytet Borowskiego uświadamia nam, że tego typu absurdalne argumenty przemawiać mogą nawet do umysłów ponadprzeciętnie inteligentnych. Nie można więc ich ignorować i należy się z nimi mierzyć.

Czy moralnym jest spoglądanie na budowle wzniesione na niewyobrażalnym cierpieniu, czy też raczej powinniśmy „unieważnić” piramidy jako grobowce i pomniki ku czci zbrodniarzy?

Sugestia ta może wydawać się tak absurdalna, że aż niewarta wspomnienia. Jednakże jakiś czas temu w podobnym duchu publikował jeden z najbardziej znanych felietonistów „Krytyki Politycznej” – Jaś Kapela. W swoim felietonie tłumaczył, czemu szczerze ubawił go pożar katedry Notre-Dame i dlaczego nie należy jej odbudowywać, gdyż jej zgliszcza powinny stać się „symbolem władzy i przemocy, której musimy się wyrzec, jeśli chcemy przetrwać”. Tok myślenia Kapeli jest logiczny, konsekwentny, a przez to tak bardzo niebezpieczny.

Jeżeli chcielibyśmy bowiem rzeczywiście cancelować całe zło, zbrodnie i wyzysk zgodnie z naszymi obecnymi kryteriami, mało co spośród naszego dobytku kulturalnego mogłoby się ostać.

Tymczasem obok realnego cierpienia ludzkiego, towarzyszącego często sztuce, istnieją także realne dobra kulturowe i duchowe będące jej owocem. Jakkolwiek blisko z tą krzywdą związane odznaczają się też samodzielnym istnieniem. Tak samo jak piękno dzieła sztuki nie usprawiedliwia żadnej zbrodni, tak samo żadna zbrodnia nie unieważnia piękna sztuki. Owszem, może (a czasami nawet powinna) wpływać na nasze jej postrzeganie, to jednak dobra kulturowe należy zawsze odczytywać w stosownym kontekście. Z całą pewnością nie może się to jednak wiązać z unieważnieniem dziedzictwa. Zawsze można zastosować takie metody, jak bojkot czy ignorowanie, które w odróżnieniu od cancellingu pozwalają na twórcze zmierzenie się bądź zreinterpretowanie danego dzieła.

Jeżeli nie zwalczamy sztuki Caravaggia, który był wszakże mordercą, tak samo nie wydaje się słusznym wycofywanie z radia piosenek Morgana Wallena z powodu użycia słowa uznanego za rasistowskie. Równie absurdalne wydają się dążenia Uniwersytetu Edynburskiego do cancelowania jednego z najwybitniejszych filozofów w historii, czyli Davida Hume’a. A wszystko to… przez jego stosunek do niewolnictwa.

Nie musimy tutaj mówić tylko o karach administracyjnych, obalonych pomnikach i zerwanych umowach. Prowadzi nas to do bardziej ogólnego problemu, jakim jest kwestia wspomnianego już ostracyzmu społecznego, za którym idzie swoisty klimat intelektualny – wiecznego oglądania się za siebie, czy aby nie powiedziało się czegoś nieprawomyślnego, unikania kontrowersyjnych tematów i stopniowej autocenzury. Absolutyzm moralny Zachodu nie ogranicza się tylko do wymierzania sprawiedliwości za zbrodnie już popełnione, ale dąży także do tępienia uchybień o wiele bardziej niewyraźnych, obecnych na przykład w wyrażaniu „niepoprawnych” idei w dyskursie publicznym. Uderza on nie tylko w sztukę, ale również w środowiska naukowe, czego dowodem jest A Letter on Justice and Open Debate. Pośród jego sygnatariuszy znalazła się nie tylko J.K. Rowling, ale także Noam Chomsky, Francis Fukuyama, Fareed Zakaria czy Michael Ignatieff.

Niekrzywdząca ubogość intelektualna

Przemiana w świadomości, której jesteśmy świadkami, mogłaby zostać po części zdefiniowana jako przejście od wartościowania: „prawda-fałsz” do „krzywdzące-niekrzywdzące”. Jakkolwiek trudno jest nie sympatyzować ze szczytnymi intencjami tego przewartościowania, to może ono jednak prowadzić do bardzo poważnego uszczerbku na naszym życiu intelektualnym. Najlepiej widać to na przykładzie wymagań, jakie coraz częściej są otwarcie stawiane sztuce, która powinna promować pozytywne, moralne wzorce, zwalczać rasizm, wzmacniać różnorodność. Problem w tym, że tego rodzaju wychowawcze funkcje sztuki były od jakiegoś czasu domeną państw totalitarnych bądź sztuki dziecięcej.

Dla mnie istotą sztuki jest prowokowanie i wyrywanie ze strefy komfortu, ukazywanie życia w całej jego złożoności i niejednoznaczności, pobudzanie do refleksji, także tej krytycznej. Kwestie, z którymi się nie zgadzamy, zmuszają nas do myślenia i dlatego mogą doprowadzić do zaproponowania kontrpropozycji zgodnej z naszymi wartościami czy wrażliwością. Czymś niezbędnym jest konfrontowanie się ze światopoglądami nam odległymi albo wręcz wrogimi, jeśli chcemy rozwijać się we wszystkich aspektach. Zamknięcie się w bańkach informacyjnych wywierających ogólnoświatową presję w celu narzucenia jednolitych norm kulturowych brzmi jak najkrótsza droga do kulturowej ziemi jałowej. Niemniej taki model poznawczy jest coraz silniej propagowany, a próby odejścia od niego wzbudzają niekiedy wybuchy paniki. Jeżeli na dłuższą metę izolujemy się od odległych nam światopoglądów, istnieje ryzyko, że nasz rozwój będzie ograniczony. Ujawnia się to przede wszystkim przy wybuchach nowych wojen kulturowych, które coraz częściej nas dotykają.

Apel jednego z dziennikarzy prestiżowego „The Guardian”, aby „unieważnić” Quentina Tarantino, pokazał to niezwykle wyraźnie. J.K. Rowling doświadczyła ostracyzmu nie tylko z powodu jednej z powieści, w której szwarccharakterem jest transwestyta, lecz także za niektóre ze swoich wypowiedzi na temat tej mniejszości. Podobna wrażliwość sprawia też, że pod lupę dostała się Psychoza Hitchcocka (całe szczęście nadal nieocenzurowana przez stację TCM). Powstało już parę artykułów i setki komentarzy wyrażających oburzenie na Manhattan Woody’ego Allena, w którym 42-letni główny bohater romansuje z 17-latką (aby nie było wątpliwości, trzeba dodać, że w Nowym Jorku wiek zgody to właśnie 17 lat, a związek jest konsensualny). Tego rodzaju moralne oburzenie nie dziwiłoby być może ze strony środowisk religijnych, ale ze strony lewicowego „New York Timesa” chyba powinno. W końcu to lewica stoi na stanowisku wolności światopoglądowej, także w kwestiach seksualności, jeśli tylko spełniony jest warunek świadomej zgody dojrzałej osoby. Jeżeli osiągnięcie wieku zgody nie potwierdza możliwości decydowania o sobie samym w tej sferze życia, to cała ta logika stoi pod wielkim znakiem zapytania.

Dziennikarka prestiżowego (i także lewicowego) „The Washington Post” zaapelowała w lutym 2021 r., aby nie cancelować Williama Shakespeare’a, w którego twórczości znajdują się elementy rasistowskie. Znowu możemy uznać całą tę histerię za sprawę iście kabaretową i ze wszech miar nierealną. Problem w tym, że wpisuje się ona w żelazną logikę tego procesu. Dla kogoś, kto propaguje cancel culture, sprawa musi być oczywista. Jeżeli Hume-rasista powinien być zdjęty z cokołów, to Shakespeare-rasista także.

Kultura przyszłości, czyli ze skrajności w skrajność

Ostatnia kwestia dotyczy kształtu nowej kultury, która tworzy się na naszych oczach. A mamy do czynienia ze zmianą iście rewolucyjną – postępującym uwrażliwieniem na drugiego człowieka i jego potrzeby, z każdym rokiem sięgającym coraz dalej.

Trudno jest nie wychwalać postępu społecznego dokonanego zwłaszcza w okresie po 1945 r. Zachowania jeszcze jakiś czas temu uznawane za względnie normalne, teraz postrzega się jako odrażające. Otwarte promowanie antysemityzmu czy rasizmu będącego normą chociażby w okresie międzywojennym, teraz jest absolutnym marginesem dyskursu publicznego. Przemoc fizyczna w państwach Zachodu jest coraz zacieklej zwalczana, gwałty i molestowanie seksualne powoli przestają uchodzić na sucho możnym tego świata. Nawet takie pozornie niewinne zachowanie, jak klepnięcie kobiety po pośladkach (co było normą jeszcze chociażby w filmie o Jamesie Bondzie z 1963 r.) jest postrzegane dużo gorzej niż jak niesmaczny anachronizm. Od znieczulicy kierujemy się w stronę coraz większej wrażliwości na innych, od apatii do silnie rozwiniętej empatii.

Pojawia się jednak inny problem: czy wahadło nie wychyla się przypadkiem w drugą stronę i czy nie tworzymy kultury już nie tyle wrażliwej, co zwyczajnie przewrażliwionej?

Mówimy o długofalowych trendach społecznych. Wydaje się, że obecna debata publiczna ulega postępującej subiektywizacji, dlatego coraz częściej przypomina starcie ludzi zamkniętych w swych światopoglądowych bańkach, dla których najbardziej zasadnicze kryterium odniesienia stanowią własne emocje. Oznacza to zarazem uwiąd argumentów odwołujących się do autorytetu rozumu. Miejsce racjonalnego dyskursu zajmuje próba sił wrogich sobie plemion, dokonywana na gruncie polityki tożsamości, której narzędziem jest sentymentalizm lub szantaż emocjonalny. Jednak podział na wspomniane plemiona stanowi tylko jeden z etapów, którego końcowym rezultatem jest absolutyzacja własnego Ja będącego jedynym probierzem rzeczywistości. Wszelka krytyka zostaje przez to odebrana personalnie jako atak na daną osobę. Pisał o tym m.in. Mark Lilla, który wskazywał na paradoksalne korzenie współczesnej „tożsamościowej” lewicy w indywidualistycznej spuściźnie, m.in. Ronalda Reagana i neokonserwatystów.

Zamiast szukać wspólnego pola dla debaty opartej na rozumie, a nie na emocjach, zamykamy się coraz bardziej w swoich subiektywnych rozstrzygnięciach, które zaczynają przypominać oblężone twierdze. Nawet pojedyncze słowo może się stać czymś dogłębnie godzącym w poczucie naszej godności, a w konsekwencji zaczyna być odbierane jako mowa nienawiści. Współegzystowanie z osobami posługującymi się całkiem odmiennymi światopoglądami staje się dla nas coraz bardziej bolesne. Często dotyka osób, które określają się jako tolerancyjne, tyle że margines poglądów, których owa tolerancja nie powinna dotyczyć, cały czas się zwiększa, aż do momentu, w którym zostanie z niej tylko szacunek dla osób o poglądach zbliżonych do nas.

Tego rodzaju nadwrażliwość dla młodych pokoleń staje się naturalnym elementem krajobrazu, niebudzącym żadnego sprzeciwu. Jakie jednak będzie to miało konsekwencje dla naszego życia kulturowego i intelektualnego? Klimat będzie z pewnością coraz bardziej duszny. Okrzyki o „dyktaturze poprawności politycznej” są niekiedy używane przez skrajną prawicę, aby usprawiedliwiać treści ekstremalne i nienawistne. Nie możemy jednak z góry odrzucić możliwości „dyktatury miłości” czy „dyktatury tolerancji”, przed którymi ostrzegał nas już Fiodor Dostojewski w swojej Legendzie o Wielkim Inkwizytorze. Lepiej chyba zawczasu zasygnalizować zagrożenie (nawet jeśli okaże się to potem niesłuszne), niż mieć później wyrzuty, że nic się nie zrobiło. Może uda nam się dzięki temu uniknąć niebezpieczeństwa pojawienia się całego pokolenia osób niezdolnych do poruszania trudnych tematów.

Niewykluczone, że spora część zastrzeżeń i obaw wyrażonych w tym artykule okaże się z perspektywy czasu wyolbrzymiona albo nietrafiona. Jest to ryzyko wszelkiej prognostyki. Jednak jestem głęboko przekonany, że za jak najbardziej słusznymi intencjami czy działaniami środowisk szeroko pojętej lewicy i liberalizmu kryje się realne zagrożenie, a jego ignorowanie – pod takimi pretekstami, jak np. walka z faszyzmem – może przynieść opłakane skutki. Hasło cancel culture jest chyba najlepszym tego wyrazem.

Mateusz Kuryła

Tekst ze strony Klubu Jagiellońskiego

Czytaj więcej: Czy istnieje coś takiego jak cancel culture?

„Lex TVN”, amerykański kapitał i oligarchizacja polskich mediów

Szczegóły

Opublikowano: środa, 14 lipiec 2021 19:27

Piotr Trudnowski

Najpewniej ze zmianą ustawy uniemożliwiającą telewizji TVN przedłużenie koncesji bez zmian kapitałowych będzie jak z podatkiem medialnym – burza chwilę potrwa, a potem obóz rządzący się z niej rakiem wycofa. Być może po drodze wywoła kolejne przesilenia polityczne, które w teorii mają wzmacniać fundament pisowskiej mitologii, ale w praktyce wcześniej czy później w twardym elektoracie takie działania zaczną wywoływać frustrację. Partia Kaczyńskiego od lat niosąca wysoko sztandar walki z imposybilizmem coraz częściej pokazuje, że „po prostu się nie da” - napisał Piotr Trudnowski, prezes Klubu Jagiellońskiego. Poniżej fragmenty jego analizy na ten temat.

Uchwalona w 1992 r. ustawa o radiofonii i telewizji przesądzała, że maksymalny udział zagranicznego kapitału nie może przekraczać 33%. Ustawę nowelizowano od tego czasu 55 razy – i nikomu nie przyszło do głowy, by od reguły większości kapitału krajowego odejść. Zmieniono ją istotnie raz, w 2004 r., za czasów rządów Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W procesie harmonizacji polskiego ustawodawstwa z prawem europejskim dodano przepis wyłączający z tej regulacji podmioty z państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Postkomuniści w przededniu akcesji jedynie podnieśli limit maksymalnego zagranicznego kapitału z 33% do 49% – pozostawiając w obiegu niekwestionowaną przez klasę polityczną III RP regułę, że nadawcy powinni być faktycznie w rękach bądź to polskich, bądź to, ze względu na wymogi akcesyjne – w europejskich.

Trudno nie uznać, że ratio legis tego przepisu oznacza, że chodzi o własność realną, a piętrowa struktura spółek zlokalizowanych w państwach EOG to de facto forma obchodzenia prawa. W innym wypadku powinniśmy nie mieć problemu z sytuacją, w której TVN zostanie sprzedany np. rosyjskiej spółce ulokowanej w Estonii albo chińskiej na Węgrzech. Wydaje się jednak, że wobec takiego scenariusza solidarny sprzeciw wznieśliby zarówno politycy i zwolennicy PiS, jak i jego najsurowsi krytycy.

Czy to oznacza, że nie ma alternatywy dla zaproponowanej nowelizacji? Bynajmniej. Gdyby rzeczywiście chodziło nie o TVN i złośliwość wobec Demokratów, a ewentualne ryzyko przejęcia telewizji przez Rosjan czy Chińczyków – wystarczyłoby w ustawie zagwarantować KRRiT, w związku z koniecznością zagwarantowania bezpieczeństwa państwa właśnie, prawo zawieszenia lub ponownego rozpatrzenia koncesji każdorazowo, gdy dochodzi do zmian w strukturze kapitałowej właściciela nadawcy.

Odgórne uniemożliwienie jej udzielenia na mocy jednoznacznych przepisów wskazuje, że intencje są inne, niż deklarowana ochrona przez „wrogim przejęciem” TVN czy innej telewizji przez któreś z bandyckich imperiów. W tym kontekście zresztą obecność amerykańskiego kapitału na polskim rynku medialnym, zwłaszcza wobec ewentualnych zagrożeń ze Wschodu, uznać chyba należałoby raczej za czynnik stabilizujący i zwiększający bezpieczeństwo informacyjne, niż szkodliwy dla państwa.

Pięć paradoksów PiS-owskiej „repolonizacji”

Na koniec warto wspomnieć jeszcze kilka paradoksów prawicowej narracji o repolonizacji mediów.

Po pierwsze – trudno uznać, że to amerykański kapitał odpowiada za anty-PiS-owski kurs TVN. Linia stacji nie zmieniła się, gdy została zdepolonizowana. Gdy dominował w niej krajowy, postkomunistyczny kapitał – była co najmniej tak samo zajadłym przeciwnikiem prawicy. Zmiany kapitałowe nie odegrały tutaj żadnej roli.

Po drugie – jeżeli szukać przykładów mediów, które otwarcie reprezentują interesy państwa z którego pochodzi właściciel, to naprawdę można znaleźć bardziej spektakularne przykłady, niż TVN. Tu jednak regulacje są właściwie niemożliwe ze względu na prawo unijne. Mamy więc do czynienia z pokazówką i napinaniem muskułów, a nie realną możliwością zmiany ładu medialnego w Polsce.

Po trzecie, uroczym paradoksem historii stosunku prawicy do mediów jest fakt, że dzisiaj zwolennikami wypchnięcia „pozaeuropejskiego” kapitału z mediów bywają ci sami prawicowcy, którzy przed laty szansy na pluralizm na polskim rynku medialnym upatrywali… w jego wejściu do Polski.

Przez lata na prawicy marzono o silnej konserwatywnej telewizji, którą miał w Polsce zbudować Rupert Mardoch. W próbie budowy „polskiego Foxa” na bazie dokapitalizowanej swego czasu przez imperium australijsko-amerykańskiego magnata Telewizji Puls uczestniczyły przecież takie tuzy prawicowego dziennikarstwa jak Jacek Karnowski czy Jan Pospieszalski…

Po czwarte – wiara w to, że osłabienie TVN umocni PiS-owską bazę jest cokolwiek wątpliwa. Przypomnijmy – wedle badania IBRiS z 2019 r. co trzecim widzem TVNowskich „Faktów” jest wyborca PiS. Nie dziwi, że dla jakiejś grupy co inteligentniejszych i bardziej przekornych wyborców Kaczyńskiego regularne obcowanie z manipulacjami, fałszywym pluralizmem i antyprawicowymi uprzedzeniami TVN jest fundamentem ich dalszej wiary w projekt „dobrej zmiany”. Trudno wszak o lepszy impuls mobilizacyjny dla „wątpiącego” prawicowca niż sesja przed ekranem TVN24.

Problem w tym, że gdyby ci co bardziej przekorni, oglądający TVN i zdegustowani jego brakiem obiektywizmu wyborcy PiS stracili alternatywę i byli zmuszani do śledzenia TVP Info i propagandy Wiadomości, to zapewne dość szybko utraciliby sympatię do formacji rządzącej.

Po piąte i poniekąd najważniejsze – strategia wywoływania kolejnych, z góry przegranych bitew, wchodzi w ostatnim czasie partii Kaczyńskiego w krew zdecydowanie zbyt mocno. Wcześniej czy później obróci się to przeciwko jego formacji.

Analizując powrót Donalda Tuska do krajowej polityki zwracałem uwagę, że z PiS-owskiego „snu podmiotowości” budzimy się w rzeczywistości, która jako żywo przypomina koszmar podległości – kolejnych upokorzeń na arenie międzynarodowej, które w praktyce podkreślają… „niedasizm” rządzącej ekipy. Wszystko wskazuje na to, że próba „polonizacji” ładu medialnego w kontrze do Amerykanów zakończy się kolejnym jego spektakularnym przykładem. Partia Kaczyńskiego od lat niosąca wysoko sztandar walki z imposybilizmem coraz częściej pokazuje, że „po prostu się nie da”. Najtwardszy elektorat PiS, dla którego obietnica „wstawania z kolan” na każdym froncie była naprawdę istotna, może w końcu poczuć się tym rozczarowany i zacząć szukać nowego obiektu westchnień…

Mitologia imposybilizmu

Gdzie więc szukać choć pozornie racjonalnego uzasadnienia podjętej szarży? Z jednej strony – w bieżącym kontekście, w którym pojawienie się tematu repolonizacji na moment przykryje powrót Tuska i utratę kontroli nad „antynepotycznym” przekazem weekendowego kongresu, który dość szybko przemienił się we własną karykaturę.

Z drugiej – w pokrętnej logice pisowskiej mitologii. Nie sposób w pełni wykluczyć, że projekt zmian w ustawie o radiofonii i telewizji doprowadzi do jakiegoś politycznego przesilenia, być może i trwałej utraty większości sejmowej przez PiS. Jeśli tak się stanie – wykoślawiona historia o nieudanej szarży „repolonizacyjnej” będzie kolejnym kamyczkiem do prawicowego mitu o złowrogich zewnętrznych siłach i zdrajcach we własnym obozie, którzy zniszczyli wielki projekt PiS-owskiej sanacji.

Jan Rokita przypominał niedawno na kanwie sporów o upadek rządu Olszewskiego starą konserwatywną prawdę, że fałszywa historia jest mistrzynią fałszywej polityki. Niestety, antykonserwatywna w praktyce mitologia obozu Kaczyńskiego od 30 lat budowana jest właśnie w poprzek tej przestrogi.

Piotr Trudnowski (pw)

Czytaj więcej: „Lex TVN”, amerykański kapitał i oligarchizacja polskich mediów