We wtorek 2 czerwca przypada szczególnie ważna dla Warmiaków rocznica - 100-lecie hymnu warmińskiego, który zarazem jest oficjalnym hymnem Olsztyna. Z tej okazji Jan Połowianiuk z chórem Bel Canto wykonał krótki koncert złożony z tych samych pieśni, które Feliks Nowowiejski przywiózł Warmiakom wtedy, 100 lat temu. Koncert odbył się w amfitearze zamkowym we wtorek 2 czerwca, o godz. 19.30. Towarzyszyła temu wydarzeniu garstka olsztyniaków.
Janusz Połowianiuk zapowiedział działania na rzecz postawienia w Olsztynie pomnika Feliksa Nowowiejskiego. To wspaniała inicjatywa! Feliks Nowowiejski, urodzony 7 lutego 1877 w Barczewie, od 1893 r. przebywał w Olsztynie i podjął tam pracę w pruskiej orkiestrze pułku grenadierów, w przerwie studiów na Uniwersytecie Berlińskim, w latach 1898–1900 pracował jako organista w kościele św. Jakuba w Olsztynie. Mieszkał w kamienicy obok kina Polonia na Pieniężnego.
Dokładnie 2 czerwca 1920 roku Feliks Nowowiejski z bratem Rudolfem przyjechali do Olsztyna na spotkanie z Warmińskim Towarzystwem Plebiscytowym. Spotkanie odbyło się w sali Schlossgarten w kamienicy (już nieistniejącej) przy dzisiejszej ul. Okopowej, po sąsiedzku amfiteatru. Spotkanie rozpoczęło się o 19.30.
Kulminacją spotkania było prawykonanie przez chór Lutnia pod dyrekcją Nowowiejskiego hymnu warmińskiego „O Warmio moja miła....”
Z radością piszę o inicjatywie prof. Janusza Połowianiuka, dyrektora Instytutu Muzyki UWM upamiętnienia 100. rocznicy wykonania Hymnu Warmii krótkim koncertem i dziękuję mu za pamięć. Tym bardziej, że dwukrotnie wraz z przyjaciółmi i miłośnikami Warmii stoczyłem bój o tę pieśń.
Najpierw ówczesny prezydent Olsztyna Jerzy Małkowski (wówczas tak się przedstawiał, wersja z Czesławem Jerzym jest późniejsza) ogłosił konkurs na hymn Olsztyna. Wprawił w tym w osłupienie historyków-regionalistów na czele z prof. Januszem Jasińskim oraz środowiska patriotyczne. Osłupienie było tym większe, że prezydent Małkowski, jako historyk z wykształcenia i z pierwszego zawodu nauczyciel historii powinien był znać historię pieśni „O Warmio moja miła” odgrywana jako hejnał z ratuszowej wieży od 1947 roku, później zaniechana i przywrócona 22 stycznia 1969 roku.
Prezydent Małkowski tłumaczył mętnie, że nie ma oficjalnej uchwały Rady Miasta Olsztyna na temat hymnu Olsztyna. Wówczas prof. Jasiński zaczął zbierać podpisy pod protestem-petycją do prezydenta o pozostawienie pieśni Nowowiejskiego jako hymnu Olsztyna.
Przekonałem wówczas prof. Jasińskiego (jako szef oddziału Super Expressu), że zamiast pisać protesty, należy zgłosić pieśń „O Warmio moja mija” do konkursu. Prof. Jasińskiemu spodobał się mój pomysł i historyczny tekst pieśni wraz z nutami uroczyście zaniosłem prezydentowi Jerzemu Małkowskiemu, co Super Express uwiecznił na pierwszej stronie.
Utwór Feliksa Nowowiejskiego i Marii Paruszewskiej wygrał konkurs i 20 czerwca 2000 Rada Miejska w Olsztynie przyjęła utwór jako oficjalny hymn i hejnał miasta. 24 kwietnia 2002 roku, za opinią prof. Janusza Jasińskiego, Rada Miasta Olsztyn uchwaliła, że hymnem i hejnałem miasta są dwie pierwsze zwrotki utworu.
Niestety, tekst pieśni został uchwalony w wersji ocenzurowanej w 1957 roku. Wszak prezydentem był były dyrektor olsztyńskiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, czyli cenzury a miastem i regionem rządziła niepodzielnie recydywa komunizmu (wojewoda i marszałek województwa byli w PRL funkcjonariuszami PZPR).
W wersie:
Niewoli srogie pęta,
Rozerwał dziś sam Bóg!
Słowo "Bóg" cenzor zastąpił słowem „lud”,
a w wersie:
„Zabłysnął szczęścia raj”,
słowo „raj” zastąpiono słowem „kraj”.
Stowarzyszenie „Święta Warmia” rozpoczęło akcję zbierania podpisów pod petycją do Rady Miasta Olsztyna o przywrócenie pierwotnego tekstu hymnu. 29 października 2008 roku Rada Miasta Olsztyn przywróciła pierwotny tekst hymnu i uzupełniła hymn i hejnał miasta o trzecią zwrotkę utworu „Hymnu Warmińskiego”.
Adam Socha
Historia pieśni
O Warmio moja miła, utwór znany również pod tytułami Hymn Warmiński i Hymn warmiński – utwór muzyczny powstały w 1920 roku jako propolska pieśń plebiscytowa. Oficjalny hymn i hejnał Miasta Olsztyna.
Melodię do utworu napisał Feliks Nowowiejski. Tekst hymnu opublikowała Gazeta Olsztyńska 18 maja 1920 roku, podając jako jego autorkę poetkę Marię Paruszewską.
O obecnym kształcie tekstu hymnu zadecydowały najprawdopodobniej trzy osoby: Władysław Bełza, Maria Paruszewska i Rudolf Nowowiejski.
Hymn „O Warmio moja miła”, wzorowany jest na hymnie polskim „O! polski kraju święty” Władysława Bełzy, do którego muzykę napisał również Feliks Nowowiejski. Autorem przeróbki był najprawdopodobniej brat Feliksa, Rudolf Nowowiejski. Według innych opinii autorem przeróbek był sam Feliks Nowowiejski, a ostatnie wersy dopisał Paweł Jasiek. Natomiast dr Jan Chłosta stanowczo twierdzi, że wyłączną autorką była Maria Paruszewska. Dr Chłosta odnalazł ten tekst poetki z Poznania w prasie poznańskiej.
Utwór został odśpiewany po raz pierwszy 2 czerwca 1920 w Olsztynie w sali Schlossgarten (ogród zamkowy) w Olsztynie, w nieistniejącym budynku przy ul. Okopowej. Sala była wypełniona po brzegi. W koncercie wzięła udział solistka opery w Hamburgu Helena Sosińska i brat kompozytora Rudolf, który wygłosił słowo o pieśni polskiej. Wykonano trzecią scenę z Quo Vadis, Śmierć Elenai, pieśni ludowe, hymn Rzeczpospolitej „Złamane berła”. Podczas tego koncertu miejscowy chór Lutnia wykonał po raz pierwszy hymn „O Warmio moja miła.
Po raz pierwszy jako hejnał, utwór został odegrany z wieży ratuszowej w południe 28 października 1947 roku, w dniu imienin ówczesnego prezydenta miasta Tadeusza Pałuckiego. Zwyczaj ten jednak zanikł po modernizacji miejskiej zawodowej straży i likwidacji etatu trębacza.
22 stycznia 1969 roku ponownie zaczęto odgrywać melodię hejnału z okazji rocznicy wyzwolenia Olsztyna. Data ta uznawana jest za oficjalną datę uruchomienia kurantów, które wygrywały melodię „Hymnu Warmińskiego” (utwór odtwarzany był z magnetofonu). Zegar sterujący, wzmacniacz i głośniki ufundowali rzemieślnicy Olsztyna.
31 października 2009 o godzinie 12:00, w 656 urodziny miasta, z ratuszowej wieży ponownie rozbrzmiała melodia hejnału, odegrana przez Daniela Rupińskiego – nowego miejskiego trębacza. Melodia hejnału jest odgrywana z wieży ratusza codziennie w południe.
Na cześć hymnu oraz jego kompozytora, od 2005 co roku w Olsztynie jest organizowany Festiwal Chórów i Orkiestr Dętych „O Warmio moja miła”.
Tekst hymnu
Aktualny i oficjalny tekst hymnu Miasta Olsztyn zawarty jest w załączniku do uchwały nr XXXIII/407/08 Rady Miasta Olsztyn z dnia 29 października 2008 r.
O Warmio moja miła
Rodzinna ziemio ma.
Tyś mnie do snu tuliła,
Miłością pierś ma drga
Zdradziecko byłaś wzięta,
Bo chytry był nasz wróg
Niewoli srogie pęta,
Rozerwał dziś sam Bóg!
My Warmii wierne dzieci
Kochamy ten nasz kraj,
Po latach burz, zamieci
Zabłysnął szczęścia raj.
Olsztyński zamek stary,
Krzyżactwa mieścił ród,
Dziś polskie tam sztandary
I odrodzenia cud.
Rozdarły Polskę wrogi,
Przyszła niewola, znój,
Lecz Biały Orzeł drogi
Lot zwrócił ku niej swój!
Ojczyzno zmartwychwstała
Twych dzieci usłysz śpiew.
O Warmio, Polska cała
Za Ciebie odda krew!
W wersji podanej przez Gazetę Olsztyńską z 18 maja 1920 ostatnia zwrotka miała kształt:
Gnębiły Warmię wrogi,
aż światem wstrząsnął bój
I biały orzeł drogi
Lot ku niej zwrócił swój.
O Warmio zmartwychwstała,
Twych dzieci usłysz śpiew
O Warmio, Polska cała,
Za ciebie lała krew.
(za Wikipedią)
Skomentuj
Komentuj jako gość